Οι θρυλικές γυμναστικές επιδείξεις. Καταργήθηκαν επειδή «αποσυντόνιζαν το σχολείο και το μάθημα της φυσικής αγωγής». Ήταν όμως το σχολικό γεγονός της χρονιάς

12 δημοτικό σχολείο Σητείας από τη συλλογή της πρώην διευθύντριας Κουνενάκη-Γουλιέλμου Ελένης.

«Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Το ρητό που εξέφραζε το εκπαιδευτικό σύστημα για πολλά χρόνια.
Κάποτε η απόδειξη του υγιούς νου ήταν το «Απολυτήριον», ενώ του υγιούς σώματος οι γυμναστικές επιδείξεις.
Ήταν η μεγαλύτερη εκδήλωση, το ετήσιο υπερθέαμα του σχολείου. Πρωταγωνιστές, οι μαθητές.
Οι γυμναστικές επιδείξεις ξεκίνησαν το 1883 και καταργήθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1970.
Στη διάρκεια αυτών των δεκαετιών, η Ελλάδα είχε βιώσει πολέμους, τη γερμανική κατοχή, τη χούντα. Το κλίμα της εποχής απαιτούσε εκδηλώσεις τιμής, πατριωτισμού και υπερηφάνειας. Όλα αυτά αποτυπώνονταν και στην εκπαίδευση.

Αριστερά: Σάπες, 1962. Ραδιοφωνική μετάδοση των γυμναστικών επιδείξεων. Ο ραδιοτεχνίτης Γιώργος Καζάκος με τον εξοπλισμό του αναλαμβάνει την ηχητική επένδυση της εκδήλωσης. Αρχείο από http://oisapes.mysch.gr. Δεξιά: Αρχεία από το site http://www.kalyvia.gr/

Το καλοκαίρι λίγο πριν το τέλος της σχολικής χρονιάς, οι μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου επιδείκνυαν τις γυμναστικές τους δεξιότητες μπροστά σε κοινό. Συγγενείς και μη, δάσκαλοι, ο διευθυντής του σχολείου και πολλές φορές επίτιμοι καλεσμένοι, όπως ο Δήμαρχος και ο παπάς της περιοχής, πήγαιναν να παρακολουθήσουν το σχολικό γεγονός της χρονιάς.

1965. Γυμναστικές επιδείξεις του Γυμνασίου Σαπών. Οι επίσημοι (από αριστερά): Πέτρος Κονδυλάκης, διοικητής ΤΕΑ, Αιδεσιμότατος Νικόλαος Γρηγορόπουλος, Χρήστος Τσιτσώνης, δήμαρχος Σαπών. Αρχείο του Σωκράτη Γρηγορόπουλου, δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα: «Ελεύθερη Άποψη».

Δάσκαλοι και μαθητές προσπαθούσαν να αποδείξουν στους θεατές ότι κατείχαν πνεύμα ομαδικότητας, τέλειο συγχρονισμό, συντονισμό και πειθαρχία. Ήθελαν να εντυπωσιάσουν και να δείξουν τη σωστή λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος.
Οι μαθητές αφιέρωναν χρόνο και κόπο για να πάρουν το μεγαλύτερο χειροκρότημα του κοινού.
Παρελάσεις, γυμναστικές ασκήσεις, ακροβατικά, χοροί και αγώνες στίβου ήταν μερικές από τις δραστηριότητες που παρουσίαζαν στο προαύλιο του σχολείου, σε γήπεδα, ακόμα και σε υπαίθριους χώρους.

Αρχεία από το site http://www.kalyvia.gr/

Σε πολλά σχολεία έκαναν σκετσάκια, αλλά και αγώνες όπως σκυταλοδρομίες, τσουβαλοδρομίες και το παιχνίδι με το αυγό και το κουτάλι, στο οποίο τα παιδιά έπρεπε να φτάσουν στο τέρμα χωρίς να σπάσουν το αυγό που στήριζαν στο στόμα τους με ένα κουτάλι.

«ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΝΙΑΤΑ ΠΟΥ ΧΑΡΙΖΕΙΣ, ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ ΕΣΥ ΠΟΥ ΔΙΝΕΙΣ ΘΕΙΑ ΔΩΡΑ ΙΔΕΑ ΕΙΣΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΣΕ ΔΟΞΑΖΕΙ ΚΑΘΕ ΧΩΡΑ»

Η ενδυμασία τους είχε μεγάλη ποικιλία ανάλογα την περιοχή, τη χρονική περίοδο αλλά και τη θεματική των επιδείξεων.
Συνήθως, τα αγόρια φορούσαν μπλε παντελονάκι και λευκή μπλούζα και τα κορίτσια μπλε φούστα και λευκή μπλούζα, χρώματα που θυμίζουν την ελληνική σημαία. Ενίοτε εμφανίζονταν με ολόλευκα ρούχα.
Κάποιες φορές φορούσαν και παραδοσιακές στολές.

Δεξιά: Κοντοκουρεμένα αγόρια ακούν τα παραγγέλματα του δασκάλου τους κρατώντας ελληνικές σημαίες, από site http://www.kalyvia.gr
Αριτερά: ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΕΙΞΕΙΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ – ΓΣΕ 1948, από http://www.famagustacyprus.eu/

Οι γυμναστικές επιδείξεις θεωρούντο σύμβολο του ελληνισμού.
Την περίοδο εκείνη, δεν είχαν καταργηθεί ακόμα οι ποδιές, οπότε υπήρχαν μαθήτριες που επιδείκνυαν τις γυμναστικές τους ικανότητες φορώντας τη σχολική ποδιά.

ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΕΙΞΕΙΣ ΠΕΡΙ ΤΑ 1972 ΣΤΟ ΓΗΠΕΔΟ, Αρχείο Γιώργου Ζαβού

Οι νικητές των αγωνισμάτων στέφονταν με δάφνινο στεφάνι και έπαιρναν έντυπη βράβευση από το διευθυντή του σχολείου.

Απονομή επάθλου στους νικητές των αγώνων. Αρχείο από Παναγιώτη Λευτέρη

Η εκδήλωση έκλεινε με τον εθνικό ύμνο και την υποστολή της σημαίας.
Η κατάργηση των γυμναστικών επιδείξεων έγινε στο πλαίσιο μιας σειράς μεταρρυθμίσεων στην Παιδεία.
Όπως αναφέρει και ο Ευάγγελος Αλμπανίδης, καθηγητής Ιστορίας της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού, στο περιοδικό «Άθληση και Κοινωνία», υπήρχαν οι θιασώτες και οι αρνητές.
Οι θιασώτες υποστήριζαν τις γυμναστικές επιδείξεις λόγω «ομοιογένειας, ομοιομορφίας, ρυθμικών κινήσεων, ποικίλων παραγγελμάτων με συνέπεια την πειθαρχία και την ευταξία των μαθητών και μαθητριών».
Αντίθετα, θεωρήθηκε ότι οι γυμναστικές επιδείξεις «δημιουργούσαν σωρεία προβλημάτων στην εν γένει σχολική ζωή. Ο εντυπωσιασμός, η ακριβής και συντονισμένη εξέλιξη των ασκήσεων από τους μαθητές και τις μαθήτριες απαιτούσαν πολύμηνη προετοιμασία, δημιουργούσαν εντάσεις, παρακώλυαν το συνολικό πρόγραμμα του σχολείου και αποπροσανατόλιζαν το μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Η κατάργησή τους ελευθέρωσε τους μαθητές».
Μπορεί οι γυμναστικές επιδείξεις να αποτελούν παρελθόν, οι μνήμες τους όμως είναι ακόμα ζωντανές.
Οι γυμναστικές επιδείξεις αναβιώνουν ακόμα σε μερικά σχολεία και θυμίζουν στους μεγαλύτερους τα παιδικά τους χρόνια.

Γυμναστικές επιδείξεις στο 5ο Γυμνάσιο Τρικάλων το 2014, αρχείο από http://www.trikalavoice.gr/

http://www.mixanitouxronou.gr/