ΙΤΕΑ... Παιδικές αναμνήσεις δύσκολων καιρών (του Δήμου Γ. Παπαδήμα)

Το παρόν άρθρο μου θα το αφιερώσω στους σημερινούς 13άρηδες που ξημεροβραδιάζονται με το κινητό στο χέρι , δυστυχώς με την συγκατάθεση γονέων και διδασκάλων , αθώα θύματα της παγκοσμιοποίησης , αδιάφορα στη μάθηση και στην αγάπη προς την πατρίδα.

Σε ένα από τα άρθρα μου με τίτλο “εις ώτα μή ακουόντων” στην ΩτΦ έγραφα πως σε ηλικία 12,5 ετών με το ξύλινο όπλο μου υπερασπίσθηκα την πατρίδα μου . 

Μετά από 77 χρόνια θα προσπαθήσω να σας περιγράψω με όση ακρίβεια μου επιτρέπει ο πανδαμάτωρ χρόνος για να θαυμάσετε την δουλειά που έκαναν στην δική μας γενιά γονείς και δάσκαλοι , στις παιδικές μας ψυχές.

Πάσχα του 1942 . Ήταν η δεύτερη χρονιά που στην πατρίδα μας “τα 'σκιαζε η φοβέρα. Και τα πλάκωνε η σκλαβιά”.

Στην Ιτέα στρατοπέδευε ένα Ιταλικό σύνταγμα ορεινών καταδρομών με προορισμό εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στα βουνά Παρνασσού και Γκιώνας από τρεις πρωτοεμφανισθέντες αντάρτες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ . 

Στο ανατολικό τμήμα της πόλης λίγα μέτρα μακριά από το σπίτι μου είναι η πλατεία “Καραγκούνη” , που πήρε το όνομά της από τις ελαιαποθήκες των Αφών Καραγκούνη ερειπωμένα κτίρια των οποίων δεσπόζουν σήμερα στο χώρο. 

Στο βόρειο τμήμα του συγκροτήματος αυτών των κτιρίων οι Ιταλοί εσταύλιζαν ένα λόχο μεταφορών από υπέροχα ζώα-μουλάρια και άλογα- των αξιωματικών και ανάμεσά τους ήταν ένα υπέροχο Αραβικό άτι που το ονόμαζαν ”Ούμπιτο”.

Στο ανατολικότερο μέρος της πλατείας βρίσκεται ακόμη και σήμερα το πολυτελέστατο για την εποχή του , σπίτι της οικογένειας του παλιού ασφαλιστή Ηλία Σκούρτη. Αυτό το σπίτι λοιπόν είχαν επιτάξει οι Ιταλοί και διέμενε ο στρατηγός επικεφαλής των επιχειρήσεων στην περιοχή.

Κάθε πρωϊ ο στρατηγός ίππευε τον “Ούμπιτο” και ξεχυνόταν καλπάζοντας στο χώρο της πλατείας. 

Κατά τις 10.00 το πρωϊ ένα μικρό αεροπλάνο ερχόμενο από Αθήνα , κάνοντας χαμηλή πτήση πάνω από την πλατεία έριχνε ένα ταχυδρομικό σάκο που παραλάμβαναν οι στρατιώτες που τον πρόσμεναν με λαχτάρα.

Λόγω της μικρής απόστασης από το σπίτι μου και της παιδικής μου περιέργειας καθημερινά παρακολουθούσα την διαδικασία αυτή. 

Η κυκλοφορία απαγορευότανε από τις 7.00 το βράδυ μέχρι τις 8.00 το πρωϊ της επομένης . 

Για την μεσονύχτια λειτουργία του Πάσχα του 1942 , έδωσαν άδεια να χτυπήσουν οι καμπάνες , αντί της 12ης νυχτερινής σύμφωνα με τα καθιερωμένα ,  στις 5.00 το πρωϊ , αλλά απαγορεύσανε το ψήσιμο των αρνιών στους δρόμους όπως είναι το έθιμο στην πόλη μας .

Άναψαν λοιπόν οι σπιτικοί ξυλόφουρνοι και βολεύτηκαν οι γείτονες που συγκεντρώθηκαν για το έθιμο και δεν διέθεταν δικό τους φούρνο , προσκομίζοντας ο καθένας το υστέρημά του .

Ο πόλεμος μας βρήκε να μένουμε στο ίδιο σπίτι οι οικογένειες δύο αδελφών με ,  συνολικά , 11 άτομα . 

Το σπίτι μας διέθετε ένα άλογο που εξυπηρετούσε την καλλιέργεια 200 ελαιόδεντρων και μ αυτό ο πατέρας μου ταξίδευε στα καμποχώρια να ανταλλάξει το λάδι που μας πλεόναζε με σιτάρι , καλαμπόκι , κριθάρι και όσπρια , που είχαμε παντελή έλλειψη. Στο σπίτι για την επιβίωσή μας διατηρούσαμε 2 γίδες με τα κατσίκια τους , 4 αρνιά και περίπου σαράντα κουνέλια και άλλες τόσες κότες , αλλά δυστυχώς χωρίς ζωοτροφές διότι οι ζωοτροφές ήταν δυσεύρετο είδος.

Γιαυτό το λόγο με τον συμμαθητή και γείτονά μου Μήτσο Π.Μέγγο ανήμερα του Πάσχα μόλις επιτράπηκε η κυκλοφορία πήραμε τα άλογά μας και πήγαμε στο λόγγο να τα βοσκήσουμε και να μαζέψουμε χόρτα και κανένα ξεχασμένο λιόκλαρο για τα πεινασμένα ζωντανά που περίμεναν πίσω.

Φθάσαμε στη θέση του ελαιώνα που ο δρόμος που έρχεται από Ιτέα στρίβει δεξιά για το Χρισσό και μετά από λίγο αριστερά προς Άμφισσα δίπλα στο χείμαρο. 

Αφήσαμε τα άλογα να βόσκουν και εμείς επιδοθήκαμε στην συλλογή χόρτων . 

Γύρω στις 12 το μεσημέρι είχαμε τελειώσει κατάκοποι. Στρώσαμε τις πετσέτες μας στο χώμα με το λίγο κρέας που μας είχαν βάλει από το σπίτι και ήμασταν έτοιμοι να φάμε . Δεν προλάβαμε να αρχίσουμε όταν εμπρός μας παρουσιάσθηκε μια φιγούρα που θάλεγες ότι κατέβηκε από τα κάδρα των ηρώων του ’21 που κοσμούσαν τους τοίχους των σχολικών αιθουσών . 

Έντρομοι πεταχτήκαμε όρθιοι . 

Ο ένας από σας , μας είπε , θα πεταχτεί μέχρι το δημόσιο δρόμο , θα τον ελέγξει να μη έρχεται Ιταλικό αυτοκίνητο και αν είναι άδειος θα σφυρίξει.  

Χωρίς δεύτερη κουβέντα έφυγε ο Μήτσος τρέχοντας να εκτελέσει την διαταγή του και εγώ έμεινα μαζί του . Καθώς θαύμαζα την λεβεντιά του και την αρματωσιά του , πρότεινα να του δώσω να φάει από το φαγητό μας και αρνήθηκε .

Εκείνη τη στιγμή ακούστηκε το σφύριγμα του Μήτσου , μπρος εγώ και πίσω αυτός τροχάδην φθάσαμε στον δημόσιο δρόμο . Με μια δρασκελιά τον διέσχισε και χάθηκε στην απέναντι πλαγιά.

Το χρονικό διάστημα που απουσιάσαμε απ το στρωμένο κατάχαμα τραπέζι μας ,  ένα ημίαιμο σκυλάκι που είχαμε στο σπίτι μας και ακολουθούσε το άλογό μας όπου κι αν πήγαινε πεινασμένο καθώς ήταν καταβρόχθισε το λίγο κρέας και έτσι το Πάσχα του 1942 το περάσαμε νηστικοί.

Ο φόβος , η πείνα και η κούραση χάθηκαν και τα στήθη μας γέμισαν υπερηφάνεια . Η αντίσταση στον κατακτητή είχε ξεκινήσει και μεις προσφέραμε κάτι που από δω και μπρος έπρεπε να υποστηρίξουμε . Από την επομένη τα μεγαλεπήβολα σχέδια της παιδικής μας φαντασίας άρχισαν να υλοποιούνται.

Ένας μαραγκός μου έφτιαξε ένα ξύλινο τουφέκι , το όπλο της ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΑΣ . Ένας ορθοστάτης από ατομικό αντίσκηνο του Ελληνικού στρατού έγινε η κάννη του όπλου μου και μια θεία μου κορδελιάστρα στο επάγγελμα μου έφτιαξε τις σταυρωτές φυσιγγιοθήκες που τις γέμισα με άδειους κάλυκες Ιταλικού οπλοπολυβόλου . 

Διέρρευσα το συμβάν στα παιδιά της γειτονιάς και ο πρώτος αντάρτικος στρατός στο πλάι του ΕΛΑΣ περνώντας λέει καμαρωτός το “ ή ταν ή επί τας” 

Η πρώτη επιχείρηση που σχεδίασα ήταν να απαγάγω τον Ιταλό στρατηγό που καθημερινά παρακολουθούσα από την πλατεία “Καραγκούνη” . 

Άλλαξα ξαφνικά τα σχέδιά μου όταν ένα πρωϊ τον είδα να κάνει την βόλτα του στην παραλία μπροστά στο τέως ξενοδοχείο “ΑΚΤΗ” , συνοδευόμενος δεξιά από ένα λοχαγό φιναντζέρο και αριστερά από ένα υπομοίραρχο καραμπινιέρο .

Έτρεξα στο σπίτι φόρεσα τις σταυρωτές φυσιγγιοθήκες πήρα το ξύλινο όπλο μου και τροχάδην έφθασα στην παραλία από τον κάθετο δρόμο (οδό Σκαρίμπα ).

Στο οικόπεδο του πρώην ξενοδοχείου ήταν πέτρινο ισόγειο κτίσμα που στέγαζε το βαρελοποιείο Αφών Μπουραζάνη .

Στάθηκα εμπρός στους Ιταλούς τους πρότεινα το όπλο μου και τους διέταξα να σηκώσουν ψηλά τα χέρια .

Ο στρατηγός χαμογελώντας σήκωσε ψηλά τα χέρια του χωρίς να τον ακολουθήσουν όμως οι δύο αξιωματικοί του . 

Οι εργάτες του βαρελοποιείου και άλλοι διερχόμενοι εκείνη τη στιγμή με κομμένη την ανάσα περίμεναν την αντίδραση των Ιταλών.

Ευτυχώς , σκέπτομαι εκ των υστέρων , που ήταν Ιταλοί και όχι Γερμανοί γιατί δεν θα υπήρχα σήμερα να σας περιγράψω τον παιδιάστικο ενθουσιασμό μου..

Οι Ιταλοί συνέχισαν τον περίπατό τους και γω έφυγα για το σπίτι μου με ένα σωρό συγκρουόμενα συναισθήματα μέσα μου .

Αυτή η πράξη μου βέβαια δεν επέφερε κάποια ζημιά στον εχθρό , ήταν όμως μια αυθόρμητη πράξη και είχε την ηθική σημασία της αγέρωχης αντίστασης της γενιάς των Ελλήνων που όρθια με τα γυμνά της στήθη αντιμετώπιζε τον κατακτητή.

Ένα χρόνο μετά το γεγονός αυτό , όταν η Φωκίδα για ένα εξάμηνο παρέμεινε ελεύθερη , ο μέγιστος των Νεοελλήνων , ο αρχηγός της Εθνικής αντίστασης Άρης Βελουχιώτης , επιστρέφοντας από την Πελοπόννησο παρέμεινε για ένα διήμερο στην Ιτέα , φιλοξενούμενος στην οικία Ηλία Μουρίκη . 

Κάποιος φαίνεται από τους αυτόπτες του “ανδραγαθήματός” μου , τον πληροφόρησε σχετικά και εκείνος ζήτησε να με συναντήσει.

Μια μοδίστρα οργανωμένη στην αντίσταση ,η Ασημίνα Μελισσάρη , μου έφτιαξε ένα δίκοχο καπέλο από ύφασμα αλεξίπτωτου και κέντησε μπρος την λέξη ΑΕΤΟΠΟΥΛΑ .

Φόρεσα ξανά τις σταυρωτές φυσιγγιοθήκες μου , πήρα και το ξύλινο τουφέκι μου και πήγα να τον συναντήσω στην παραλία στο καφενείο Μήτσου Ταρναρά , νυν Εθνική Τράπεζα όπου καθότανε με τους μαυροσκούφηδες .

Όταν τον πλησίασα , με υποδέχθηκε με τον χαιρετισμό : “ γεια σου καπετάνιε “

του ανταπέδωσα τον χαιρετισμό , όπως με είχανε δασκαλέψει να πω : ..“ Γεια σου καπετάνιε”.. Γιατί δεν αιχμαλώτισες τον στρατηγό , μου λέει . Γιατί το όπλο μου ήταν ξύλινο του απαντάω ..

Εδώ τελειώνει η Ιστορία του ξύλινου όπλου μου και η κατάχρηση του χώρου της εφημερίδας .

Ο τίτλος του “καπετάνιου” που μου απένειμε ο αρχηγός με βάραινε , ήθελα δράση στο βουνό .

Μια καθηγήτρια έλεγε “κάνε με να θέλω να δεις πως μπορώ” . Κανείς δεν με έκανε να θέλω , το είχα μέσα μου . Η ευκαιρία μου δόθηκε και έμεινα στην διάθεση του τάγματος Παρνασσίδος για επτά ημέρες στην Άνω Αγόριανη μεταξύ των δύο μαχών 51ου χιλιομέτρου και Αράχωβας .

Ελπίζω κάποια στιγμή να μου επιτρέψει το κουράγιο και η διάθεσή μου να εξιστορήσω και τα γεγονότα της εποχής εκείνης .

Δήμος Γ.Παπαδήμας , 

Ιτέα

Απρίλιος 2020

Δημοσιεύθηκε στην έντυπη ΩτΦ