Το πλοίο κατασκευάστηκε, το 1943, στο πλαίσιο της μεγαλύτερης μαζικής παραγωγής πλοίων στην παγκόσμια ιστορία. | Φωτό: Βασίλης Μαθιουδάκης
Στο «σκαρί» του «κουβαλάει» μια μεγάλη ιστορία στους ωκεανούς, τόσο κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο όσο και σε καιρό ειρήνης, και τώρα πια, με κατεβασμένες τις «μπίγες» (γερανοί) «αναπαύεται» στον Πειραιά.
Πρόκειται για ένα από τα φορτηγά πλοία που έχουν καταγραφεί στη ναυτιλιακή ιστορία με ένα κοινό όνομα: «Ελευθερία» (Liberty).
Tο συγκεκριμένο ήταν το «Arthur M. Huddell», αλλά πλέον έχει μετονομαστεί σε «Ελλάς Λίμπερτυ». Είναι ένα από τα μόλις τρία Λίμπερτυ που διασώζονται σε όλο τον κόσμο.
Τα άλλα δύο είναι τα «John W. Brown», στη Βαλτιμόρη, και το «Jeremiah O’Brien», στο Σαν Φρανσίσκο, επίσης πλωτά μουσεία.
Το «Arthur M. Huddell» δεν σου γεμίζει το μάτι, είναι ένα «ασχημόπαπο», που δεν έχει καμία ομοιότητα με τα σύγχρονα εμπορικά σκάφη, ούτε εσωτερικά ούτε εξωτερικά.
Ομως δεν είναι αποκομμένο από το περιβάλλον του λιμανιού, καθώς σε εκείνο το σημείο της Ακτής Βασιλειάδη βρίσκονται δίπλα του, έτοιμοι να ξεφορτώσουν, οι παλιοί γερανοί τού 1950 και οι αποθήκες φορτίων με τα αντιαεροπορικά καταφύγια.
Ολα αυτά συνθέτουν την εικόνα του λιμανιού των πρώτων χρόνων μετά τον «μεγάλο πόλεμο».
Αλλωστε και το πλοίο κατασκευάστηκε, το 1943, στο πλαίσιο της μεγαλύτερης μαζικής παραγωγής πλοίων στην παγκόσμια ιστορία.
Ενα πρόγραμμα το οποίο θεωρείται ότι είχε σημαντικό ρόλο στην έκβαση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου καθώς ενίσχυσε σημαντικά τις συμμαχικές δυνάμεις στον κρίσιμο τομέα των θαλάσσιων μεταφορών.
Ομως αυτά τα πλοία είχαν σημαντικό ρόλο και στην ανάπτυξη της μεταπολεμικής εμπορευματικής ναυτιλίας, αφού ήταν σύγχρονα, προσφέρονταν για πολυετή εκμετάλλευση και παρείχαν καλές συνθήκες διαβίωσης για τα πληρώματα.
«Στα περισσότερα προπολεμικά πλοία και σε ορισμένα καναδέζικα Λίμπερτυ υπήρχαν δύο χώροι ενδιαίτησης. Το κατώτερο πλήρωμα βρισκόταν στον πρυμναίο χώρο, με αποτέλεσμα ακόμα και σε κακοκαιρίες να αναγκάζονται να φεύγουν από εκεί για να πάνε στη γέφυρα ή στο μηχανοστάσιο, στον μεσαίο χώρο ενδιαίτησης.
Ακόμα και το φαγητό τους το πήγαιναν στην πρύμνη, λες και ήταν στην απομόνωση», μας έλεγε παλιός ναυτικός.
Και πρόσθεσε:
«Με τα αμερικάνικα Λίμπερτυ αυτό σταμάτησε. Ο χώρος ενδιαίτησης έγινε ένας για όλους, βελτιώνοντας κατά πολύ τις συνθήκες για τα πληρώματα και παρέχοντας μεγαλύτερη ασφάλεια.
Ηταν καλά πλοία και δούλεψαν πολλά χρόνια».
Η κατασκευή των πλοίων της Ελευθερίας άρχισε το 1941 σε βρετανικά σχέδια, που επιλέχθηκαν επειδή προσέφεραν τη δυνατότητα γρήγορης και οικονομικής κατασκευής πλοίων, με ικανοποιητική χωρητικότητα φορτίου (περίπου 10.000 τόνων).
Το πρώτο Λίμπερτυ ήταν το «Πάτρικ Χένρυ», που μαζί με άλλα 13 καθελκύστηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1941. Αρχικά, ο χρόνος κατασκευής του κάθε πλοίου έφτανε τις 230 ημέρες.
Σταδιακά η παραγωγική διαδικασία εντατικοποιήθηκε και ο μέσος χρόνος κατασκευής του κάθε πλοίου μειώθηκε στις 42 μέρες. Το 1943 οι εργασίες είχαν εντατικοποιηθεί τόσο ώστε παραδίδονταν τρία Λίμπερτυ την ημέρα.
Συνολικά, την περίοδο 1941-1945 κατασκευάστηκαν σε 16 ναυπηγεία των ΗΠΑ 2.751 Λίμπερτυ. Το τελευταίο καθελκύστηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 1945 και ήταν το «Albert M. Boe». Μετά το τέλος του πολέμου οι ΗΠΑ άρχισαν να πωλούν πολλά από τα Λίμπερτυ.
Σ' αυτό το πρόγραμμα συμμετείχε και η Ελλάδα για 100 πλοία, τα οποία αγοράστηκαν από εφοπλιστές με βάση τις αιτήσεις που είχαν κατατεθεί.
Το τίμημα για το καθένα ήταν πολύ ελκυστικό καθώς ανερχόταν σε 544.000 δολάρια, από το οποίο το 25% τοις μετρητοίς και το 75% σε 20 ετήσιες δόσεις, με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου.
Αρχικά, υπήρξαν πολλές επιφυλάξεις για τη σκοπιμότητα αγοράς τέτοιων πλοίων. Ωστόσο γρήγορα η τάση αντιστράφηκε και έγιναν περιζήτητα, σε τέτοιο βαθμό που δεν έλειψαν και τα ευτράπελα, με την εμφάνιση ακόμα και «αγγελίας» σε ελληνική εφημερίδα των ΗΠΑ ότι «ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ δύο πλοία “Λίμπερτυς” απ’ ευθείας εις τον αγοραστήν. Αποκλείονται οι μεσίται. Γράψατε κ.λπ.» (Πηγή: Α.Ι. Τζαμτζή, «Τα Λίμπερτυ και οι Ελληνες», εκδόσεις «Εστία»).
Οπως φαίνεται η διαδικασία επιλογής των αγοραστών είχε αμφισβητηθεί έντονα. Μάλιστα το ΚΚΕ είχε καταγγείλει την ύπαρξη σκανδάλου και το θέμα απασχόλησε τη Βουλή.
Συστάθηκε Εξεταστική Επιτροπή, όπου έκλεισε τελικά η υπόθεση αφού κρίθηκε ότι δεν προέκυψαν ποινικές ευθύνες. (Αναλυτικά στοιχεία στο βιβλίο του Α.Ι. Τζαμτζή, ό.π.)
Τα επόμενα χρόνια πέρασαν πολλά Λίμπερτυ από τα χέρια Ελλήνων εφοπλιστών -υπολογίζονται σε περίπου 800-, εργάστηκαν σ' αυτά χιλιάδες ναυτεργάτες, αλλά με την πάροδο των ετών σταδιακά κατέληξαν σε διαλυτήρια πλοίων.
Από τις νηοπομπές και τα φορτία εκρηκτικών στον Πειραιά ως πλωτό μουσείο
Το «Arthur M. Huddell» κατασκευάστηκε σε ένα ναυπηγείο στον ποταμό του Αγίου Ιωάννη, στη νότια πλευρά του Τζάκσονβιλ της Φλόριντα.
Το ναυπηγείο δημιουργήθηκε τον Απρίλιο του 1942 με δυνατότητα ταυτόχρονης κατασκευής έξι Λίμπερτυ. Συνολικά κατασκευάστηκαν εκεί 82 Λίμπερτυ ενώ υπολογίζεται ότι εργάστηκαν στα χρόνια της μαζικής παραγωγής συνολικά 20.000 άνδρες και γυναίκες.
Το 23ο πλοίο στη σειρά τοποθέτησης καρίνας ήταν το «Arthur M. Huddell». Οι εργασίες άρχισαν στις 25 Οκτωβρίου 1943 και μετά από 43 ημέρες, στις 7 Δεκεμβρίου 1943, τρεις μέρες νωρίτερα από το προβλεπόμενο, το πλοίο είχε καθελκυστεί.
Εννέα μέρες αργότερα, πλήρως εξοπλισμένο ξεκίνησε για το παρθενικό ταξίδι του με προορισμό το Τζάκσονβιλ στη Φλόριντα, όπου φόρτωσε για λογαριασμό του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ 2.100 λίμπρες (περίπου 952 κιλά) εκρηκτικά και γενικό φορτίο.
Στη συνέχεια, κατευθύνθηκε προς τη Νέα Υόρκη για να πάρει μέρος σε μια νηοπομπή η οποία είχε τον κωδικό CONVOY HX 275 και αποτελούνταν από 62 πλοία. Είχε ξεκινήσει στις 13 Ιανουαρίου 1944 από τη Νέα Υόρκη και έφτασε στις 28 του ίδιου μήνα στο Λίβερπουλ.
Η δεύτερη επίσημα καταγεγραμμένη συμμετοχή του σε νηοπομπή ήταν σε αυτήν με τον κωδικό CONVOY HX 307. Αποτελούνταν από 73 πλοία και είχε ξεκινήσει στις 6 Σεπτεμβρίου 1944 από τη Νέα Υόρκη για να φτάσει στις 20 του ίδιου μήνα στο Λίβερπουλ.
Ωστόσο, από άλλα στοιχεία φαίνεται ότι το πλοίο είχε πάρει ενδιάμεσα μέρος σε ακόμα μία νηοπομπή τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο του 1944 από τη Νέα Υόρκη στην Αγγλία, ενώ άλλο ένα ταξίδι φαίνεται να έκανε στα τέλη Απριλίου του 1944 μεταφέροντας εκρηκτικά από τη Νότια Καρολίνα των ΗΠΑ στην Αλγερία.
Μετά το τέλος του πολέμου το πλοίο μετασκευάστηκε για να μεταφέρει σωλήνες (pipe carrier) και το 1956 μετασκευάστηκε, ξανά, για να μεταφέρει μεγάλα ρολά καλώδια, όπως και χρησιμοποιήθηκε από το αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό μέχρι το 1984, οπότε και παροπλίστηκε στη Βαλτιμόρη.
«Το είχε βρει ο Σπύρος Πολέμης και με τη βοήθεια του γερουσιαστή Λ. Ραπτάκη και του βουλευτή της Νέας Υόρκης Ν. Γιάνναρου προχώρησαν τις διαδικασίες για να παραχωρηθεί, το 2008, από την κυβέρνηση των ΗΠΑ στην Ελλάδα.
Το πλοίο έφτασε ρυμουλκούμενο στον Πειραιά, όπου έγιναν εργασίες μετασκευής και λειτουργεί ως πλωτό μουσείο.
Στο οικονομικό κομμάτι καθοριστική ήταν η συνεισφορά του αείμνηστου καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλου, με γενναία χρηματοδότηση και μερικών άλλων εφοπλιστών, ιδρυτικών μελών του Ομίλου», μας είπε ο πρόεδρος του Ομίλου Φίλων Λίμπερτυ καπετάν Ευάγγελος Κούζηλος.
Το Μουσείο είναι επισκέψιμο κάθε μέρα από τις 10 το πρωί μέχρι τις 5 το απόγευμα, με ελεύθερη είσοδο.
Γενικά χαρακτηριστικά των Λίμπερτυ
◉ Εκτόπισμα (από κατασκευής): 14.257 τόνοι
◉ Χωρητικότητα φορτίου: 9.140 τόνοι
◉ Μήκος: 135 μέτρα
◉ Πλάτος: 17,3 μέτρα
◉ Βύθισμα: 8,5 μέτρα
◉ Ταχύτητα: 11-11,5 κόμβοι (περίπου 20 με 21 χιλιόμετρα την ώρα)
◉ Αυτονομία ταξιδιού: 19.000 ναυτικά μίλια (35.000 χιλ.)
◉Πλήρωμα: 41 άτομα
⤷ Οπλισμός (του «Arthur M. Huddell»):
➨ 1 αυτόματο όπλο (single 3* gun)
➨ αντιαεροπορικά όπλα των 20 χιλ. το καθένα
➨ αντιαεροπορικά πυροβόλα για τα οποία υπήρχαν υποδοχές στα καταστρώματα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου