Έχουν γίνει αρκετές απόπειρες να εξηγηθεί η επιτυχία του κινήματος του Αρτέμη Σώρρα. Οι περισσότερες την εντοπίζουν στην ηλιθιότητα και τον παραλογισμό που χαρακτηρίζει ένα μεγάλο μέρος του κόσμου (για 40% ψεκασμένων έκανε λόγο πρόσφατο άρθρο του συγγραφέα Χ. Χωμενίδη). Ωστόσο τέτοιες ερμηνείες αδυνατούν ν' απαντήσουν στο πολύ απλό ερώτημα: γιατί είναι ο λόγος του Σώρρα που ασκεί τέτοια επίδραση και όχι κάποιοι άλλοι;
Οι σαρωτικές κρίσεις περί γενικευμένης ηλιθιότητας και ψεκασμού δεν αποκαλύπτουν παρά τον ελιτισμό των εκφορέων τους. Ανορθολογικές πεποιθήσεις κουβαλάει, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ίσως και η πλειοψηφία. Εδώ περιλαμβάνονται και εκείνοι που καταγγέλλουν τον ψεκασμό των άλλων. Δεν έχει κανείς παρά να ρίξει μία ματιά στη θρησκευτική πίστη πολλών εξ' αυτών στην ικανότητα της αγοράς ν' αυτορρυθμίζεται ή στην “επιστημονικότητα” των νεοκλασσικών οικονομικών. Ωστόσο, η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων δεν οργανώνουν τις ζωές τους, πόσο μάλλον την καθημερινότητα τους, στη βάση αυτών των πεποιθήσεων. Χρειάζονται μία σειρά από προϋποθέσεις για να καταφέρει ένας λόγος όπως του Σώρρα να γίνει μαζική πίστη.
Η κρίση φυσικά είναι η σημαντικότερη. Το γεγονός δηλαδή πως η ζωή μεγάλου μέρους των πολιτών έχει ανατραπεί άρδην με αποτέλεσμα οι προηγούμενες βεβαιότητες μέσα από τις οποίες αντιλαμβάνονταν τον κόσμο και τη θέση τους σ' αυτόν, να καταρρέουν. Την ίδια στιγμή που οι αφηγήσεις που προσφέρουν οι ελίτ με τους οργανικούς τους διανοούμενους, αδυνατούν να καλύψουν το κενό, όσο οι πολιτικές τους παράγουν ακόμα μεγαλύτερη φτώχεια. Τότε είναι που ανοίγει απότομα το πεδίο της ιδεολογικής αντιπαράθεσης και μπαίνουν με αξιώσεις στον ανταγωνισμό κάθε είδους λύσεις και ιδέες που διαφορετικά θα παρέμεναν στο περιθώριο των γραφικών θεωριών τις οποίες ελάχιστοι ασπάζονται.
Μέσα σ' αυτό το περιβάλλον ο λόγος του Σώρρα διαθέτει πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Συναρθρώνει μία σειρά από ήδη δημοφιλή ιδεολογήματα και δοξασίες, με αντιλήψεις που αναδείχθηκαν μετά το ξέσπασμα της κρίσης και επιχείρησαν να την εξηγήσουν. Στηρίζεται στην αρχαιοπληξία που είναι ανεπίσημη εθνική ιδεολογία, τον αντισημιτισμό που είναι εξίσου διάχυτος στην ελληνική κοινωνία, την συνωμοσιολογική θέση για την ύπαρξη πανίσχυρων εχθρών που μηχανορραφούν κατά των Ελλήνων και την εύκολη, άμεση λύση (600 δις) των προβλημάτων. Όλα αυτά συνοδευόμενα από μία οικονομική γλώσσα, με αριθμούς, μετοχές και ομόλογα η οποία απέκτησε σχεδόν τον χαρακτήρα φετίχ στη δημόσια συζήτηση μετά το 2010 και προσδίδει μία επίφαση σοβαρότητας και επιστημονικότητας στο όλο πρότζεκτ.
Ακόμη και αυτά όμως δεν είναι αρκετά για να εξηγήσουν την επιτυχία του Σώρρα. Χρειάζονται δύο επιπλέον στοιχεία για να ολοκληρωθεί το παζλ. Ο Σώρρας δεν έμεινε μόνο στα λόγια και την μοναχική προπαγάνδιση των ιδεών του. Συγκρότησε οργάνωση και κατάφερε να δημιουργήσει ένα κίνημα βάσης που έδωσε φόκους στους οπαδούς του και πολλαπλασίασε τα μέσα που είχε στη διάθεση του. Η οργάνωση του μάλιστα δεν είναι η τυπική πολιτική οργάνωση. Αποτελεί ένα υβρίδιο μεταξύ θρησκευτικής σέχτας και κόμματος. Περιέχει όρκους, τελετουργικά και διαδικασίες που παραπέμπουν σε μυστική εταιρία, την ίδια στιγμή που διεξάγει συστηματική πολιτική καμπάνια στρατολόγησης. Η οργάνωση προσφέρει τη συλλογικότητα και την αλληλοστήριξη που έχουν ανάγκη τα άτομα, ιδίως σε περιόδους κρίσης, ενώ δημιουργεί και μία έντονη αίσθηση σκοπού. Ταυτόχρονα, μετατρέπει τις ιδέες σε υλική δύναμη, με την έννοια ότι οι φορείς των ιδεών δρουν με βάση αυτές.
Ανακεφαλαιώνοντας, ο λόγος του Σώρρα συμπυκνώνει όλες τις διαδεδομένες ανορθολογικές δοξασίες, κολακεύει τους οπαδούς του αποδίδοντας τους το στάτους της επίλεκτης ομάδας, προσφέρει έναν οικείο αποδιοπομπαίο τράγο (Εβραίοι) για τα προβλήματα τους και μία εύκολη, θεαματική σωτηρία. Την ίδια στιγμή που το υβρίδιο παραθρησκευτικής ομάδας και κόμματος που δημιούργησε συνέχει τους "πιστούς", παρέχοντας άμεσους στόχους και αρθρώνοντας την καθημερινότητα τους. Όλο το σχήμα μπορεί να μοιάζει ακατανόητο και γελοίο στους απ' έξω. Στους "μέσα" όμως παράγει μεγάλη ταύτιση, ελπίδα και συγκινησιακή φόρτιση, τόσο ώστε σύντομα να βλέπουν τον κόσμο αποκλειστικά μέσα από τα γυαλιά της ιδεολογίας τους και όλη τους η ζωή να γίνεται το "κίνημα".
Dimitris Tsirkas (https://www.facebook.com/leninkokkinou/posts/10208182761592091?hc_location=ufi)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου