Μια σημαντική εκδήλωση που αποκαλύπτει ότι στη Φωκίδα η συζήτηση για την υιοθέτηση ενός νέου παραγωγικού υποδείγματος έχει συνειδητά "ανοίξει".
Η Ποιότητα στον ξένο τουρισμό σε συνδυασμό με τα ποιοτικά αγροκτηνοτροφικά προϊόντα, όπως το περιέγραφε το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο του 2003, καθώς κι οι προϋποθέσεις που το συνοδεύουν ήταν το σχέδιο που κατατέθηκε ως το αναπτυξιακό πρόταγμα της περιοχής του Δήμου Δελφών και συμπύκνωνε το στίγμα και το απόσταγμα που προέκυψε από την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Τετάρτης στο "Κυριακοπούλειο" Πνευματικό Κέντρο της Ιτέας, την οποία συνδιοργάνωσαν οι σύλλογοι της περιοχής και προσέλκυσε πλήθος κατοίκων της Ιτέας, της Άμφισσας κι όχι μόνο.
Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Πρόεδρος του Συλλόγου "Καρτερία" και νέος Πρόεδρος του δευτεροβάθμιου φορέα "Αλκυών" (συνομοσπονδία αναπτυξιακών και περιβαλλοντικών συλλόγων του Κορινθιακού κόλπου), Ευθ. Σκαρίμπας, ενώ μετά το πέρας της ενημερωτικού τύπου εισήγησης ακολούθησε συζήτηση με το κοινό.
Σε πρώτη φάση αναλύθηκε τι πραγματικά είναι και πως επικαθορίζουν την ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής των πολιτών τα χωροταξικά σχέδια και μελέτες, τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και τα ΣΧΟΟΑΠ ("μικρότερα" χωροταξικά, ανάλογα με το αν το μέγεθος του πληθυσμού μιας πόλης ή κωμόπολης υπερβαίνει ή όχι τους 2.000 κατοίκους), καθώς και τη σημασία των "οιονεί χωροταξικών", όπως η Ζώνη Ά του Δελφικού Τοπίου, ο πυρήνας του Εθνικού Δρυμού και το Νatura 2000. Καίριας σημασίας ήταν κι η επισήμανση ότι, αν κι η περιοχή υφίσταται περιορισμούς από αυτά τα στοιχεία, ωστόσο, ποτέ δεν τα αντιμετώπισε όπως πραγματικά είναι, δηλαδή ως μείζονα αναπτυξιακά εργαλεία. Στο πλαίσιο αυτό έμφαση δόθηκε στην επισήμανση ότι τουρισμός και μεταλλεία είναι ασύμβατες δραστηριότητες, αν δεν ξεπεραστούν οι παραγόμενες συγκρούσεις για τη χρήση γης. " Κανείς δεν επενδύει στον τουρισμό και κανένας επισκέπτης δεν έρχεται να είναι να ατενίζει νταμάρια".
Εντύπωση προξένησε στο κοινό η στόχευση του Ειδικού Χωροταξικού για τον τουρισμό του 2003. Σύμφωνα με αυτό, η περιοχή γύρω από τους Δελφούς αντιμετωπιζόταν ως προορισμός υψηλού τουριστικού επιπέδου και έμφασης στην πρωτογενή παραγωγή και προέβλεπε, εφ όσον δινόταν η αναλογούσα προσοχή στο σχέδιο αυτό, πληθυσμό της τάξης των 30.000 κατοίκων μόνο για το τρίγωνο Άμφισσα-Ιτέα-Δελφοί. Ωστόσο, κατά τον ομιλητή τίποτα από αυτά δεν ακολουθήθηκε κι ουδείς συμμετείχε στη δημόσια διαβούλευση, κάτι που θα πρέπει να αποφευχθεί με κάθε τρόπο στην παρούσα φάση. Ειδικά τη στιγμή που είναι εν εξελίξει η αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού για τη βιομηχανία, και στο οποίο θα πρέπει να ληφθεί σοβαρή μέριμνα για τη σύγκρουση των χρήσεων γης.
Στη σύντομη αναφορά στην πρόσφατη πορεία των χωροταξικών για την περιοχή μας τονίστηκε ότι, παρόλο που είχε αρχίσει με τη σωστή σειρά από κάτω προς τα πάνω -ΣΧΟΟΑΠ, ΓΠΣ, Περιφερειακά, Εθνικό- αυτή εγκαταλείφθηκε λόγω της εκτεταμένης διαφθοράς που παρατηρήθηκε.
Το υφιστάμενο καθεστώς των χωροταξικών
Ε.Χ. Τουρισμού
Δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του 2013 και το πλέον εντυπωσιακό του στοιχείο είναι ότι ούτε οι Δελφοί δεν χαρακτηρίζονται ως τουριστικής προτεραιότητας. Χαρακτηρίζει ως επιθυμητή τη συνάρθρωση της παραδοσιακής βιοτεχνίας με τον πρωτογενή τομέα και τον τουρισμό. Η μεταλλεία προηγείται κι έναντι του εναλλακτικού τουρισμού, αφού αυτός δε θα πρέπει να θίγει την εξορυκτική δράση.
Ε.Χ. Α.Π.Ε.
Ως προτεραιότητας για τη συγκεκριμένη παραγωγική δραστηριότητα έχει χαρακτηριστεί ολόκληρος ο νομός Φωκίδας, πλην Γαλαξιδίου. Εδώ, εν τούτοις, το παράδοξο έγκειται στο ότι αυτές πρωτοεμφανίστηκαν στη Φωκίδα στην περιοχή του Γαλαξιδίου. Ταυτόχρονα επισημάνθηκε η αντίδραση των κατοίκων σε Εύβοια και Κρήτη, όπου η κινητοποίηση τους απέτρεψε τη δημιουργία τεράστιων αιολικών πάρκων, που θα ακύρωναν την τουριστική ανάπτυξη, μιας κι αυτή η δραστηριότητα στην καλύτερη περίπτωση επιτρέπει την προσέλκυση επισκεπτών χαμηλής καταναλωτικής δυνατότητας.
Παράλληλα, πλην Γαλαξιδίου, για εγκατάσταση ανεμογεννητριών έγκριση έχει δοθεί για τις περιοχές πάνω από την Άμφισσα (Κοκκινάρι) και δίπλα στην Ιτέα (Μακρυνικόλας)
Ε.Χ. Βιομηχανίας
Επίσης όλος ο νομός Φωκίδας έχει χαρακτηριστεί ευρείας στήριξης της βιομηχανίας, δηλαδή της μεταλλείας στην προκειμένη περίπτωση. Καθεστώς που απολακτίζει τον τουρισμό. Τονίστηκε ότι η εξέλιξη αυτή εν πολλοίς διαμορφώθηκε το 2009. Τότε τα αρμόδια υπουργεία ζήτησαν από όλες τις περιοχές της Ελλάδας να τοποθετηθούν αναφορικά με το αν επιθυμούν να ενταχθούν στις περιοχές τουριστικής δραστηριότητας. Η τότε νομαρχιακή αρχή Φωκίδας δε διαβίβασε αρμοδίως τη βούληση των καποδιστριακών δήμων για την ένταξη τους στις ζώνες τουριστικής προτεραιότητας. Αυτή την επιθυμία είχαν εκφράσει άπαντες, πλην Λιδορικίου.
Το μοιραίο αποτέλεσμα που προέκυψε ήταν να μην υπάρχει πουθενά η Φωκίδα στις περιοχές τουριστικής προτεραιότητας...
Εθνική Στρατηγική Λιμένων 2013-18
Δεν κατατάσσει το Λιμάνι της Ιτέας στα μείζονος τουριστικού ενδιαφέροντος. Προσοχή, αντίθετα, δίνει στην εμπορική δραστηριότητα, στο "χύδην" φορτίο κι όχι στην κρουαζιέρα, αν και με σχετικά πρόσφατη παρέμβαση της κας. Μανδρέκα ενσωματώθηκε και η κρουαζιέρα. Νομοτελειακά, αν κι η κρουαζιέρα αυξήθηκε σημαντικά σε πανελλαδικό επίπεδο, αυτή η εξέλιξη δεν άγγιξε την περιοχή μας.
Οι προοπτικές
Σύμφωνα με το δημοσιευμένο χωροταξικό του τουρισμού ο εσωτερικός φθίνει και θα συνεχίσει να φθίνει, λόγω κρίσης, Αντίθετα, ο εξωτερικός τουρισμός μεγεθύνεται διαρκώς, όπως μαρτυρούν και τα στοιχεία του 2014 και οι προβλέψεις για το 2015. Ωστόσο, υφίσταται έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των εν Ελλάδι προορισμών τη στιγμή που στη Φωκίδα δίνεται αμελητέα προσήλωση σε αυτόν. Ενδεικτικά, ο κ. Σκαρίμπας επεσήμανε ότι, σύμφωνα με τις σχετικές μελέτες, κάθε 1 ευρώ προερχόμενο από αυτή τη δραστηριότητα ισοδυναμεί με 2,18 για την πραγματική οικονομία.
Ακολούθως με το σχετικό ΦΕΚ, οι περιοχές που προορίζονται να αναπτυχθούν σε αυτό τον τομέα θα είναι εκείνες που διαθέτουν παραλίες προικισμένες με βάθος ενδοχώρας χιλιομέτρων, όπως η Φωκίδα, η οποία, σημειωτέον, αποτελεί τον 3ο νομό της χώρας σε ηλιοφάνεια τη στιγμή που η εθνική στρατηγική του τουρισμού εδράζεται στο δίπτυχο "ήλιος-θάλασσα" και με ευκταία την ύπαρξη μνημείων υψηλού πολιτισμικού-κουλτουραλιστικού κύρους.
Η αποδόμηση των μύθων
Σημαντική κρίνεται κι η συμβολή στην αναίρεση μύθων σχετικών με το όλο αναπτυξιακό ζήτημα της περιοχής που έχουν καλλιεργηθεί εδώ και χρόνια: 1) Το ότι η μεταλλεία είναι ασύμβατη με τον τουρισμό. Ο ομιλητής παρέθεσε το τεκμήριο της Μήλου κι ότι οι δύο αυτές δράσεις μπορούν να συνυπάρξουν με τις κατάλληλες μέριμνες και 2) το ότι το Δελφικό Τοπίο περιορίζει τον τουρισμό. Αναφέρθηκε σχετικά το υπόδειγμα της Κνωσσού
Σε βάθος χρόνου -για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο στο Δήμο Δελφών
Στη συνέχεια εξετάστηκαν διεξοδικά οι προοπτικές που παρέχουν για την ανάπτυξη της περιοχής τα υφιστάμενα μοντέλα. Οι Α.Π.Ε. παρέχουν μηδενικές θέσεις εργασίας, απλά αφήνουν κάποια έσοδα στο Δήμο και για όσους, βέβαια, πολίτες του θα έχουν απομείνει σε λίγα χρόνια. Λίγες περισσότερες, αλλά που αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων, μπορούν να παράσχουν οι ιχθυοκαλλιέργειες. Στο χώρο της βιομηχανίας-βιοτεχνίας η μόνη βιωσιμότητα εντοπίζεται στη μεταποίηση τοπικών προϊόντων, ενώ οι βωξίτες στην καλύτερη περίπτωση μπορούν απλά να διατηρήσουν το σημερινό τους αριθμό, αλλά κι αυτές με μειωμένους μισθούς, λόγω έλλειψης άλλων πηγών αναζήτησης εργασίας.
Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε ο κεντρικός ομιλητής ήταν πως ο μοναδικός συνδυασμός που μπορεί να εγγυηθεί σοβαρές αναπτυξιακές προοπτικές είναι ο ποιοτικός τουρισμός σε συνύφανση με ποιοτικά αγροκτηνοτροφικά προϊόντα και με την ανάπτυξη της κρουαζιέρας. Επιπρόσθετα, ο τουρισμός είναι ο καλύτερος τρόπος προβολής για τα τοπικά προϊόντα υψηλής ποιότητας
Οι κίνδυνοι από την εξέλιξη των χωροταξικών
Σύμφωνα με το σχετικό ΦΕΚ και τις διαθέσιμες μελέτες, το προαναφερθέν μοντέλο μπορεί, κατά τον κ. Σκαρίμπα, να αναπτύξει 10.000 θέσεις εργασίας με μετριοπαθείς υπολογισμούς. Με λάθος χωροθέτηση κι επιμονή σε ΑΠΕ- ιχθυοκαλλιέργειες-εξορύξεις αυτές οι θέσεις δεν υπερβαίνουν τις 500 με 600. Η αστοχία αυτή, της εσφαλμένης επιλογής αναπτυξιακών προταγμάτων , μπορεί να προκύψει από τη αν η τοπική κοινωνία παραμείνει απούσα στο ζήτημα κι αν οι ανταγωνιστικές αυτές δράσεις δημιουργήσουν τετελεσμένες καταστάσεις (δημιουργία αιολικών πάρκων, ανεξέλεγκτη ανάπτυξη ιχθυοκαλλιεργειών, εξορύξεις), οι οποίες δύσκολα θα αίρονται από τα χωροταξικά.
Οι υπάρχουσες ιχθυοκαλλιέργειες δε συνιστούν πρόβλημα, αλλά με τυχόν επέκτασή τους μπορεί να χαθούν 2 από τα 3 παραλιακά μέτωπα της περιοχής (Δεσφίνα, Γαλαξίδι). Αναφορικά με τις ΑΠΕ, οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις υπονομεύουν την τουριστική ανάπτυξη του Γαλαξιδίου, τη στιγμή που εκκρεμούν στο ΣτΕ προσφυγή από πολίτες, φορείς, συλλόγους και το Δήμο Δελφών για τις ανεμογεννήτριες που έχουν εγκριθεί πάνω από την Άμφισσα (Κοκκινάρι), εξέλιξη που θα υποβαθμίσει την προσέλκυση επισκεπτών στην πόλη και στο Μακρυνικόλα.
Σχετικά με τους βωξίτες: Υπογραμμίστηκε η άδεια εξόρυξης-κι η εκκρεμούσα προσφυγή στο ΣτΕ για το "κούρεμα" της κορυφογραμμής της νότιας πυραμίδας πάνω από την Άμφισσα (Κοκκινάρι), καθώς και το τελευταίο παρθένο κομμάτι για γεώτρηση, άδεια που έχει δοθεί στην ΕΛΜΙΝ, στη Δ.Ε. Καλλιέων.
Το Λιμάνι της Ιτέας, τέλος, με την ανάπτυξη νέων εγκαταστάσεων που έχουν παραχωρηθεί στην ΕΛΜΙΝ (σκάλα φόρτωσης πρώην Σκαλιστήρη), σε συνδυασμό με το χαρακτηρισμό για "χύδην" φορτίο κινδυνεύει να χαρακτηριστεί πλήρως ως μεταλλευτικό, με καταληκτική συνέπεια να απεμπολήσει δια παντός τις προοπτικές τουριστικής αξιοποίησής του. Κι ως επιστέγασμα, ολόκληρη η Φωκίδα να αποδοθεί αποκλειστικά στην εξορυκτική και τη αιολική δραστηριότητα με ό,τι αυτό επιφυλάσσει για το μέλλον.
Καταλήγοντας ο Ευθ. Σκαρίμπας τόνισε ότι χρειάζεται εγρήγορση, ενημέρωση και δραστηριοποίηση των κατοίκων της περιοχής. Στόχος πρέπει να είναι το να σωθεί ένας μοναδικός τουριστικός προορισμός, με λίγες αλλοιώσεις, που θα μπορέσει να παραγάγει 10.000 νέες θέσεις εργασίας και με πρόβλεψη, όπως προαναφέραμε, 30.000 κατοίκων μόνο για τον άξονα Άμφισσα-Ιτέα-Δελφοί σε βάθος λίγων χρόνων...
Γενικότερα, από την όλη εκδήλωση προκλήθηκε έντονος σκεπτικισμός για το παρόν και γόνιμος προβληματισμός για το μέλλον της περιοχής. Το μόνο σίγουρο είναι, πάντως, ότι η συζήτηση για την αλλαγή πλεύσης στο αναπτυξιακό μέλλον της Φωκίδας έχει ανοίξει για τα καλά. Και προβλέπεται να ενταθεί στο προσεχές διάστημα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου