Το φαινόμενο υπερτουρισμός «πνίγει» την Ευρώπη

O τουρισμός μπορεί να ανθεί στην Ευρώπη, όμως ο δημιουργηθείς υπερτουρισμός που τον συνοδεύει σε πολλά σημεία της Γηραιάς Ηπείρου σβήνει πλέον τα χαμόγελα. Όπως επίσης προκύπτει από την πανευρωπαϊκή σύγκριση των τουριστικών μεγεθών, η Ελλάδα έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει αν θέλει να διεκδικήσει τα σκήπτρα του ευρωπαϊκού τουρισμού. Όμως για την ώρα και καθώς η καλοκαιρινή περίοδος κορυφώνεται, τα θετικά και τα αρνητικά σημεία του τουρισμού στην Ευρώπη περιέρχονται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης.

Στη Βαρκελώνη, οι Αρχές προσπαθούν να σταματήσουν την ανέγερση καινούργιων ξενοδοχείων. Στο Παρίσι, το Λούβρο αναγκάστηκε να κλείσει τον Μάιο, μετά την απεργία του προσωπικού του λόγω της πρωτοφανούς επιδείνωσης των συνθηκών επισκεψιμότητας και εργασίας που προκαλείται από τα ολοένα αυξανόμενα πλήθη τουριστών. Στο Αμστερνταμ δρομολογήθηκε η εκστρατεία «Enjoy and Respect» (σ.σ. υπευθυνότητα επισκεπτών) και αυξήθηκαν τα πρόστιμα για αυτούς που μεθούν ή άλλως ασχημονούν δημοσίως. Στην Ελλάδα, μεγάλο κίνδυνο υπερτουρισμού αντιμετωπίζουν βραχυπρόθεσμα τα Ιόνια Νησιά και η Πελοπόννησος. Κορωνίδα όμως του ευρωπαϊκού προβλήματος αναδεικνύεται η Σαντορίνη. Σημαντικές ευθύνες των ελληνικών αρχών και ειδικά της κεντρικής κυβέρνησης, όχι μόνον για τη διαχείριση αλλά και για τη δημιουργία του προβλήματος του υπερτουρισμού στη Σαντορίνη, δηλαδή του κορεσμού του προορισμού και της αλλοτρίωσης του χαρακτήρα του και του κοινωνικού ιστού του από την ανεξέλεγκτη καθημερινή ροή δεκάδων χιλιάδων τουριστών, διαπιστώνει έκθεση –για το ζήτημα του υπερτουρισμού σε δεκάδες προορισμούς της Ευρώπης– της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (TRANCommittee). Η εφαρμογή συγκεκριμένου μέτρου που επιβάλλει ανώτατο ημερήσιο όριο ως προς τον αριθμό των τουριστών από τα κρουαζιερόπλοια, φαίνεται πως αποδίδει καρπούς, μειώνοντας τους καθημερινούς επισκέπτες. Αυτά σημειώνει ενδελεχές αφιέρωμα του Politico που φέρνει στο φως μερικά πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τους Ευρωπαίους πολίτες σε ό,τι αφορά τον ενδοευρωπαϊκό τουρισμό συνολικά, αλλά και σε σχέση με τον ελληνικό ειδικότερα. Οι κάτοικοι της Ευρωπαϊκής Ενωσης ταξιδεύουν τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά, εντός και εκτός των συνόρων της χώρας τους, και περισσότεροι από τους μισούς επιλέγουν κάθε χρόνο τη Γηραιά Ηπειρο για να κάνουν ταξίδια αναψυχής.

Αντιστροφή του κλίματος

Βάσει των στοιχείων της Eurostat και της Statista, η πτώση που προκάλεσε η οικονομική κρίση των προηγούμενων ετών στις κινήσεις των Ευρωπαίων εντός Ε.Ε. έχει αντιστραφεί. Τα τελευταία χρόνια οι διανυκτερεύσεις τους παρουσιάζουν πλέον σταθερή αυξητική πορεία (+29,3% μεταξύ των ετών 2009 και 2017). Σε κάποιες χώρες η άνοδος αυτή ήταν κάθετη (για παράδειγμα, στη Λιθουανία +189% και στην Κροατία +130%), ενώ σε άλλες πολύ μικρή (Ιρλανδία +2%). Οι αριθμοί για τη χώρα μας κινούνται με ανάλογους του μέσου ευρωπαϊκού όρου ρυθμούς: οι διανυκτερεύσεις στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 31%, από 85 εκατομμύρια το 2009, σε 111,2 εκατομμύρια το 2017, παρά τη μεγαλύτερη αύξηση που σημείωσε ο αριθμός των επισκεπτών. 

Βάσει των στοιχείων του 2017, με 305,9 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις η Ισπανία αποτελεί τον δημοφιλέστερο προορισμό των Ευρωπαίων τουριστών. Ακολουθούν το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Γαλλία και στην πέμπτη θέση βρίσκεται η Ελλάδα με άνω των 89,28 εκατομμυρίων διανυκτερεύσεων, σύμφωνα πάντα με το Politico και τα στοιχεία της Eurostat και της Statista. Αν συμπεριληφθούν και τα ταξίδια των Ευρωπαίων πολιτών εντός της δικής τους χώρας, τότε την πρώτη θέση καταλαμβάνει το Ηνωμένο Βασίλειο (476,35 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις), με την Ισπανία να ακολουθεί κατά πόδας (471,2 εκατομμύρια). Τον πίνακα συμπληρώνουν η Γαλλία, η Ιταλία, η Αυστρία, η Ολλανδία. Η Ελλάδα κατέχει την έβδομη θέση, με 111,27 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις Ελλήνων και ξένων ετησίως.

Συγκρίνοντας τον αριθμό των κατοίκων μιας χώρας με τον αριθμό των τουριστών που την επισκέπτονται, συναντούμε μερικούς αριθμούς που ίσως τρομάζουν: με βάση τα στοιχεία του 2017, στη Μάλτα και την Κροατία αντιστοιχούν σχεδόν 20.000 τουριστικές διανυκτερεύσεις ανά 1.000 κατοίκους! Η Ελλάδα βρίσκεται στην πέμπτη θέση, εντός της «επικίνδυνης ζώνης», με 8.291 διανυκτερεύσεις ανά 1.000 κατοίκους. 

Οι κάτοικοι του Λουξεμβούργου είναι αυτοί που περνούν συχνότερα από όλους τα σύνορα της χώρας τους (εκτός Λουξεμβούργου διανυκτερεύουν οι 9 στους 10). Στον αντίποδα βρίσκονται οι Ελληνες, οι Ιταλοί και οι Ισπανοί, που στη συντριπτική τους πλειονότητα (80% κατά μέσον όρο) κάνουν εγχώρια ταξίδια. Όσοι Έλληνες επισκέφθηκαν το εξωτερικό πέρυσι προτίμησαν κυρίως το Λονδίνο (περίπου 1,5 εκατομμύριο διανυκτερεύσεις), την Ιταλία (περίπου 770.000) και τη Γερμανία (περί τις 430.000), ενώ οι διανυκτερεύσεις αυτών που προτίμησαν να ταξιδέψουν εντός Ελλάδος αγγίζουν τα 22 εκατομμύρια.

Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι καμία ελληνική περιοχή δεν περιλαμβάνεται στη δεκάδα των πιο αγαπημένων –όπως προκύπτει από τις διανυκτερεύσεις– προορισμών των Ευρωπαίων τουριστών, ενώ αντιθέτως στην Ισπανία ανήκουν τέσσερις από τις δέκα περιοχές για αυτούς που ταξιδεύουν εκτός της χώρας τους. Την πρώτη θέση σε αυτή τη δεκάδα κατέχουν τα Κανάρια Νησιά με 93 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις και ακολουθούν κατά σειράν οι κροατικές ακτές στην Αδριατική, οι Βαλεαρίδες, η Καταλωνία, η Βενετία, το Παρίσι (Île de France), η Ανδαλουσία, το Τιρόλο, και το δυτικό και το ανατολικό Λονδίνο. Αν συνυπολογισθούν και οι επισκέπτες που ταξιδεύουν εντός της χώρας τους, η Ισπανία κατέχει τις πέντε από τις δέκα δημοφιλέστερες περιοχές, με την απουσία της Ελλάδας να είναι και πάλι εκκωφαντική. Στη δεκάδα αυτή βρίσκουμε στην πρώτη θέση τα Κανάρια Νησιά με 104 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις, ακολουθούμενα από την Καταλωνία, τις ακτές της Αδριατικής στην Κροατία, το Παρίσι, τις Βαλεαρίδες, τη Βενετία, την Ανδαλουσία, τις Προβηγκία - Αλπεις - Κυανή Ακτή, τη Βαλένθια και τη γαλλική περιφέρεια Ροδανού - Αλπεων.

Άξια αναφοράς είναι βεβαίως και τα στοιχεία που αφορούν τις τουριστικές δαπάνες των Ευρωπαίων. Οι Σουηδοί και οι Δανοί είναι αυτοί που κατά μέσον όρο δαπάνησαν τα περισσότερα χρήματα όταν ταξίδεψαν για προσωπικούς λόγους το 2017. Η μέση ετήσια κατά κεφαλήν δαπάνη του Σουηδού ταξιδιώτη έφθασε τα 6.219 ευρώ, ενώ του Βούλγαρου μόλις στα 364 ευρώ – δηλαδή ο Σουηδός ξόδεψε 17 φορές περισσότερο από τον Βούλγαρο. Η αντίστοιχη δαπάνη του Δανού ανερχόταν σε 4.206 ευρώ, του Κύπριου σε 2.778, του Ιρλανδού σε 2.291, του Αυστριακού σε 2.198, του Γερμανού σε 1.997, του Γάλλου σε 1.856, του Ισπανού σε 1.319, του Εσθονού σε 1.069 ευρώ. Δαπάνη κάτω των 1.000 ευρώ έκαναν οι τουρίστες με χώρα προέλευσης την Ιταλία (951), τη Σλοβενία (763), τη Σλοβακία (710), την Κροατία (683), την Ουγγαρία (563), τη Ρουμανία (530).

Η δαπάνη που αναλογεί στον Ελληνα τουρίστα είναι μόλις 488 ευρώ.

ΗΛΙΑΣ ΜΠΕΛΛΟΣ "Καθημερινή"