" Γνωστές και άγνωστες ιστορίες της κρίσης " , άρθρο του Σαράντη Μιχαλόπουλου , Ιτέα

εξώφυλλο του βιβλίου της Ειρήνης Αγαπηδάκη με τίτλο " 100+1 ιστορίες της κρίσης"

ΓΝΩΣΤΕΣ ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Διάβασα τελευταία το βιβλίο «Η τελευταία μπλόφα» των δημοσιογράφων Ε.Βαρβιτσιώτη και Β.Δενδρινού που περιγράφει γνωστά και άγνωστα περιστατικά από την πρώτη περίοδο των μνημονίων, μέχρι και τον Ιούλιο του 2015 και το 3^ο μνημόνιο.

Πέρα από την πρώτη σκέψη, γιατί αυτά τα τόσο κρίσιμα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή των Ελλήνων να αναδεικνύονται μέσα από «δημοσιογραφική έρευνα» και να μην αποτελούν αποτέλεσμα επίσημης ενημέρωσης του Ελληνικού Λαού από την Κυβέρνηση και τους Αντιπροσώπους του, γεννιέται και το ερώτημα πόσες άλλες τέτοιες, ίσως μικρότερης εμβέλειας αλλά όχι διαφορετικής «υφής», ιστορίες να μην αποκαλύπτονται σχεδόν ποτέ.

Για παράδειγμα, στις σελίδες 166-167 και με τίτλο «Ταμεία στο μείον» διαβάζω την εξιστόρηση της δραματικής, κατά τους συγγραφείς, προσπάθειας του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους και του αρμόδιου Υφυπουργού Δημήτρη Μάρδα να βρουν τα χρήματα που χρειάζονταν για να αντιμετωπισθούν οι υποχρεώσεις της χώρας, κυρίως ως προς τους μισθούς και τις συντάξεις.

Εκείνο που αναλογίζομαι είναι ποιος άραγε γνωρίζει ότι αν το όνομα του Δημήτρη Μάρδα το αντικαθιστούσε το άγνωστο όνομα του Κώστα Καραγιαννόπουλου, η ιστορία θα περιέγραφε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο τις καταστάσεις που αντιμετώπιζε ο τότε Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΟΣΥ (Οδικές Συγκοινωνίες), ενός από τους δύο Οργανισμούς Αστικών Συγκοινωνιών της Αθήνας, από τα μέσα του Ιουλίου του 2011 μέχρι το τέλος του 2012 που αντικαταστάθηκε, μαζί με όλο το ΔΣ του Οργανισμού.

Την εποχή εκείνη, ήμουν και εγώ μέλος του παραπάνω Διοικητικού Συμβουλίου. Προηγουμένως, είχα διατελέσει Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΑΜΕΛ (Αττικό Μετρό Εταιρία Λειτουργίας) και Πρόεδρος των ΗΣΑΠ (Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι Αθηνών Πειραιώς), δύο εκ των πέντε φορέων αστικών συγκοινωνιών της Πρωτεύουσας, που συγχωνεύτηκαν σε δύο (ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ), προκειμένου να εξυγιανθούν οι Συγκοινωνίες της Αθήνας.

Στο ΔΣ της ΟΣΥ είχα αρχικά τον ρόλο του Εκτελεστικού Μέλους, προκειμένου να διαχειριστώ, μαζί με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο Κώστα Καραγιαννόπουλο, το όχι και τόσο απλό θέμα της συγχώνευσης των δύο Οργανισμών, δηλαδή της ΕΘΕΛ (Θερμικά Λεωφορεία) και ΗΛΠΑΠ (Ηλεκτροκίνητα Λεωφορεία – Τρόλεϊ).

Υπό την έννοια αυτή, έζησα και εγώ ο ίδιος την αγχώδη προσπάθεια του Διευθύνοντος Συμβούλου να προσπαθεί κάθε μέρα να διαχειριστεί το θέμα των οικονομικών του Οργανισμού.

Ό, τι και να πω για την προσπάθεια εκείνη, θα είναι λίγο. Όταν αργά το απόγευμα κάθε μέρας καθόμασταν στο γραφείο του και λέγαμε «άντε, τη βγάλαμε και σήμερα», συμπληρώναμε «τι θέλαμε και μπλέξαμε με τέτοιες ιστορίες».

Εκείνος ήταν Καθηγητής του Πολυτεχνείου και εγώ συνταξιούχος, πρώην στέλεχος μεγάλης ιδιωτικής εταιρίας. Όταν σκεφθήκαμε να ασχοληθούμε με τα κοινά, από διαφορετική αφετηρία ο καθένας, το φθινόπωρο του 2009, κανένας μας δεν φανταζόταν σε τι περιπέτειες θα μπλεκόμασταν.

Εγώ, δεν φανταζόμουν όταν αναλάμβανα την ΑΜΕΛ ότι θα βρεθώ σε έναν υγιή (κερδοφόρο) μέχρι το 2008 οργανισμό που μέσα στο 2009 θα γύρναγε σε ελλειμματικό και επιπλέον «φορτωμένο» με 450 προεκλογικές προσλήψεις (σε σύνολο προσωπικού μέχρι τότε 1.250), ούτε ότι θα με «κυνηγούσε» η ΔΕΗ να μας κόψει το ρεύμα, επειδή δεν μπορούσαμε να πληρώσουμε τον λογαριασμό. Ούτε ο Κώστας Καραγιαννόπουλος φανταζόταν ότι θα το κυνηγούσε αντίστοιχα η ΔΕΦΑ για τον λογαριασμό φυσικού αερίου που άφηνε απλήρωτο.

Αντί όμως να περιγράφω τις μικρές άγνωστες ιστορίες εκείνης της εποχής, ας αντιγράψω από το βιβλίο «Η τελευταία μπλόφα» τα ακόλουθα :

«Κάθε μεσημέρι στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους οι αξιωματούχοι περίμεναν με αγωνία ένα νούμερο : να μάθουν από την Τράπεζα της Ελλάδος πόσα χρήματα είχαν απομείνει στα ταμεία του Κράτους για τις συναλλαγές της επόμενης ημέρας.

Ο Δημήτρης Μάρδας, ο Υφυπουργός που ήταν και ο υπεύθυνος για το ΓΛΚ, είχε προειδοποιήσει από την αρχή τον Βαρουφάκη ότι τα αποθεματικά έφταναν – δεν έφταναν μέχρι τον Απρίλιο. «Δεν ξέρω τι θα κάνεις, δική σου δουλειά είναι. Ακολούθησε όποια στρατηγική θέλεις. Αλλά μετά τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα» είχε πει στον προϊστάμενό του, όντας από την πρώτη στιγμή υπό την ασφυκτική πίεση να εξασφαλίζει κάθε μήνα και πάση θυσία τα 2,5 δις ευρώ που χρειαζόταν για να πληρώνει μισθούς και συντάξεις.

Από τον Φεβρουάριο, οι πληρωμές προς τους προμηθευτές είχαν σταματήσει σχεδόν τελείως, παγώνοντας την οικονομία. Στην προσπάθειά της να μη χρεωκοπήσει απέναντι στους πιστωτές της η κυβέρνηση, άρχισε να; Δανείζεται από τις περιφέρειες και τους Δήμους της χώρας. Αυτό έκανε τελικά για να βρει τα 462,5 εκατ. ευρώ, με τα οποία πλήρωσε το ΔΝΤ στις 9 Απριλίου. Παρά τις προειδοποιήσεις του Τσίπρα προς την Λαγκάρντ ότι η χώρα δεν είχε πόρους να πληρώσει το ΔΝΤ, οι δήμοι έδωσαν τη λύση.

Όμως, κάθε εβδομάδα που περνούσε χωρίς συμφωνία, η δουλειά του Μάρδα γινόταν ολοένα και δυσκολότερη. Σε καθημερινή βάση, κάποιος από τους προμηθευτές στους οποίους χρωστούσε το κράτος εμφανιζόταν στο γραφείο του, απαιτώντας η κυβέρνηση να τον αποπληρώσει άμεσα. Ο Μάρδας, μη μπορώντας να προσφέρει πολλά πέρα από καφέ, κουλουράκια και γλυκόλογα, προσπαθούσε να πετύχει κάποιον διακανονισμό, μέσω του οποίου θα πλήρωνε τα λιγότερα δυνατά ληξιπρόθεσμα. Την ίδια ώρα, και με τα ταμιακά στο μηδέν, η κυβέρνηση δανειζόταν ολοένα και περισσότερο από τα αποθεματικά των δήμων (με βραχυχρόνιο δανεισμό, τα λεγόμενα repos), για να μπορέσει να τηρήσει άμεσα τις υποχρεώσεις της, και εντός της χώρας αλλά και στους δανειστές. Η διαπραγμάτευση όμως δεν τελείωνε και τα περιθώρια ήταν πλέον ασφυκτικά στενά.

Το μεσημέρι της 28^ης Απριλίου, όταν οι αξιωματούχοι του ΓΛΚ πήραν το C Table στα χέρια τους, είδαν σοκαρισμένοι ότι το ταμείο της χώρας ήταν για πρώτη φορά 200 – 300 3κατ. Ευρώ στο κόκκινο. Εν τω μεταξύ, σε λίγες ώρες θα έπρεπε να υπάρχουν αρκετά διαθέσιμα, για να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις. Με τρόμο άρχισαν να βλέπουν τους συνταξιούχους να μαζεύονται, όπως πάντα, έξω από τις τράπεζες, γύρω στις 6 το απόγευμα, αλλά τα ΑΤΜ να μη βγάζουν τίποτε. Επισήμως, η δικαιολογία ήταν πως υπήρξε κάποιο τεχνικό πρόβλημα με το σύστημα των πληρωμών. Στην πραγματικότητα όμως, για τις επόμενες ώρες ήταν εντελώς άγνωστο στην ελληνική κυβέρνηση αν οι συνταξιούχοι θα λάμβαναν τελικά τα χρήματά τους. Η χώρα ήταν, χωρίς περιστροφές, ταπί. Στο τέλος, και χάρις σε κάποια έσοδα που μπήκαν στο ταμείο την επόμενη μέρα, οι συντάξεις πληρώθηκαν με μερικές ώρες καθυστέρηση».

Εντελώς αντίστοιχα, στην ΟΣΥ που βρεθήκαμε κάποια φορά σε αντίστοιχη αδυναμία πληρωμής των μισθών, οι εργαζόμενοι ξεσηκώθηκαν αμέσως και έκλεισαν τα αμαξοστάσια. Ευτυχώς που και τότε δόθηκαν κάποια χρήματα από την κυβέρνηση και αποφεύχθηκε το ολοκληρωτικό σταμάτημα των οδικών συγκοινωνιών.

Ένοιωσα την ανάγκη να τα γράψω όλα αυτά, διότι είμαι βέβαιος ότι τέτοιες «μικρές» ιστορίες υπάρχουν άπειρες και δυστυχώς ποτέ δεν θα γίνουν γνωστές, όχι διότι δεν υπάρχουν δημοσιογράφοι που θα τις αναζητήσουν, αλλά διότι δεν υπάρχει κανένα σύστημα δημόσιου απολογισμού του συνολικού έργου και όχι μόνο των οικονομικών αποτελεσμάτων των δημόσιων οργανισμών. Και κάτι τέτοιο θα έπρεπε οπωσδήποτε να περιληφθεί στις προσπάθειες αναδιοργάνωσης και ορθής λειτουργίας του κράτους.

Είμαι βέβαιος ότι σχεδόν όλοι οι διατελέσαντες επικεφαλής οργανισμών έχουν να εξιστορήσουν ενδιαφέροντα πράγματα που σκιαγραφούν τον τρόπο λειτουργίας των δημόσιων οργανισμών, τόσο κατά την περίοδο της κρίσης, όσο και πριν από αυτήν. Κι θα ήταν πραγματικά πολύ σημαντικό να κατατεθούν, με κάποιο τρόπο, οι εμπειρίες ανθρώπων που σίγουρα ξεκίνησαν με καλό σκοπό και αγαθές προθέσεις, αλλά στη συνέχεια το ίδιο το «σύστημα» τους συνέθλιψε.