Μας αγάπησαν οι ΗΠΑ; Eπίσκεψη Πομπέο, η αλλαγή των ισορροπιών και ο αντιαμερικανισμός που «ήταν κάποτε» στην Ελλάδα.

Βασιλικής Σιούτη

Η EΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ της αμερικανικής διπλωματίας Μάικ Πομπέο στην Ελλάδα και όσα αυτή σηματοδοτεί ήταν η είδηση που κυριάρχησε αυτές τις μέρες στη χώρα μας. Τα κυβερνητικά στελέχη εμφανίζονταν ιδιαίτερα ικανοποιημένα, δηλώνοντας ότι «για πρώτη φορά η αμερικανική διπλωματία ξεφεύγει από τις ίσες αποστάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας». Είναι όμως έτσι; Κι αν είναι, οι ΗΠΑ αγάπησαν ξαφνικά την Ελλάδα; 

Είναι γεγονός ότι οι ΗΠΑ τα προηγούμενα χρόνια θεωρούσαν πιο σημαντική για τους στρατηγικούς σχεδιασμούς τους την Τουρκία, καθώς και πιο πιστή σύμμαχο χώρα. Εδώ και μερικά χρόνια, όμως, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει, όπως οι σχεδιασμοί και οι προτεραιότητές τους. Επίσης, στη σχέση τους με την Ελλάδα και την Τουρκία έχουν αντιστραφεί οι ρόλοι του κακού και του καλού παιδιού. 

Στην Ελλάδα, μετά τη χούντα και το κυπριακό, κυριάρχησε ένας έντονος αντιαμερικανισμός στην πολιτική ζωή της χώρας, που εκφράστηκε σε μεγάλο βαθμό από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου (με το σύνθημα «Έξω από το ΝΑΤΟ» κ.ά.) και την αριστερά. Αλλά ακόμα και επί δεξιών κυβερνήσεων οι σχέσεις με τις ΗΠΑ δεν ήταν πάντα ανέφελες και χωρίς προβλήματα (βλ. Κ. Καραμανλή).   

Ισχυρά κέντρα στις ΗΠΑ θεωρούν πλέον ότι η Τουρκία δεν είναι ένας αξιόπιστος σύμμαχος αυτή την περίοδο. Αυτός είναι κι ένας λόγος που οι ΗΠΑ θέλουν να αναβαθμίσουν τον ρόλο της Ελλάδας, για τα δικά τους συμφέροντα. 

Για τις ΗΠΑ, ο ελληνικός αντιαμερικανισμός ήταν πάντα ένας αρνητικός παράγοντας που τις εμπόδιζε να «επενδύσουν» παραπάνω και τις έκανε να διατηρούν σταθερά επιφυλάξεις. Στο ΠΑΣΟΚ άρχισε να υποχωρεί διστακτικά επί Κώστα Σημίτη και πιο έντονα επί ηγεσίας Γιώργου Παπανδρέου. Παραδόξως, στις κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας, επί Κώστα Καραμανλή οι σχέσεις με τις ΗΠΑ δεν ήταν οι καλύτερες δυνατές, ενώ μικρά προβλήματα υπήρχαν και επί Αντώνη Σαμαρά. Αυτά στην κορυφή, γιατί στη βάση τα αρνητικά συναισθήματα του ελληνικού λαού απέναντι στις ΗΠΑ, όπως και απέναντι στη Γερμανία, ήταν σταθερά υψηλά την περίοδο του «αντιμνημονίου».

 Όλα αυτά, βέβαια, μέχρι να κυβερνήσει ο ΣΥΡΙΖΑ και να θάψει το τσεκούρι του «πολέμου» με τις ΗΠΑ. Ο Αλέξης Τσίπρας επιδίωξε να τα βρει εξαρχής με τον αμερικανικό παράγοντα, προκειμένου να κερδίσει την υποστήριξή του, και δεν το έκρυβε, παρά την «αντιαμερικανική» και «αντιιμπεριαλιστική» φυσιογνωμία και ρητορική του κόμματός του μέχρι τότε.   

Όλα αυτά ξεχάστηκαν πάρα πολύ γρήγορα όταν ήρθε ο καιρός της εξουσίας και όλα τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έκαναν ουρά στην πρεσβεία των ΗΠΑ κάθε 4η Ιουλίου για να υποβάλουν τα σέβη τους στον Αμερικανό πρέσβη. Ποιος δεν θυμάται, άλλωστε, τη συνάντηση του αριστερού Αλέξη Τσίπρα με τον υπερσυντηρητικό Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, όπου του είπε ότι μοιράζονται κοινές αξίες;   

Μετά τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ οι σχέσεις με τις ΗΠΑ μπήκαν σε μια νέα εποχή. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη βρήκε ήδη μια πολύ στενή σχέση που είχε καλλιεργηθεί από τους προηγούμενους, η οποία έγινε ακόμα πιο στενή. Και ενώ οι ελληνικές κυβερνήσεις γίνονται όλο και πιο φιλικές και συνεργάσιμες με τις ΗΠΑ τα τελευταία πέντε χρόνια, στην Τουρκία, όπου κυριαρχεί ο εθνικιστικός παροξυσμός, γίνεται το ακριβώς αντίθετο, με τον Ταγίπ Ερντογάν να κάνει τα δικά του παιχνίδια με τους ισλαμιστές από τη μια μεριά και τη Ρωσία από την άλλη, ενώ επιδεινώθηκαν οι σχέσεις του με το Ισραήλ και άρχισε να απομακρύνεται από τη Δύση, δημιουργώντας τους συνεχώς προβλήματα. 

Πέρα από τους πολλούς λόγους για τους οποίους ενοχλεί τις ΗΠΑ η στρατηγική που αναπτύσσει τελευταία η Τουρκία, η συμμαχία με τη Γερμανία και τα σχέδιά τους έθιξαν τα γεωπολιτικά συμφέροντα των ΗΠΑ, της Γαλλίας και του Ισραήλ. Ισχυρά κέντρα στις ΗΠΑ θεωρούν πλέον ότι η Τουρκία δεν είναι ένας αξιόπιστος σύμμαχος αυτή την περίοδο.   

Αυτός είναι κι ένας λόγος που οι ΗΠΑ θέλουν να αναβαθμίσουν τον ρόλο της Ελλάδας, για τα δικά τους συμφέροντα – φυσικά, αυτό από μόνο του δεν σημαίνει όφελος και για τα ελληνικά συμφέροντα, πέρα από την πίεση που φαίνεται να ασκεί όντως αυτή την περίοδο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην Τουρκία. 

Ο Μάικ Πομπέο, μιλώντας από την Κρήτη, χαρακτήρισε την Ελλάδα «πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή», δήλωσε ότι οι σχέσεις των δύο χωρών «βρίσκονται στο απόγειό τους» και ανακοίνωσε τον μόνιμο ελλιμενισμό του πολεμικού πλοίου USS Hershel «Woody» Williams στη βάση της Κρήτης.   

Ο κ. Πομπέο μίλησε με έμφαση για την «πολύ ισχυρή στρατιωτική σχέση», δηλώνοντας ότι είναι πολύ περήφανοι που στηρίζουν την ηγεσία της ελληνικής κυβέρνησης και τη στρατιωτική ηγεσία της χώρας. Και ενώ σε άλλες εποχές όλοι αυτοί οι έπαινοι των ΗΠΑ προς μια ελληνική κυβέρνηση θα προκαλούσαν έντονες καταγγελίες από την αντιπολίτευση και οπωσδήποτε από τον ΣΥΡΙΖΑ, αυτήν τη φορά δεν υπήρξε καμία αντίδραση, ενώ τα στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης ασχολούνταν με άλλα θέματα. 

Όσο για το μαζικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα που υπήρχε κάποτε στην Ελλάδα με τον έντονα αντιαμερικανικό χαρακτήρα, αυτό αποτελεί πλέον παρελθόν ή, στην καλύτερη περίπτωση, τελεί εν υπνώσει. Οι αντιδράσεις για την επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών ήταν ελάχιστες. Άλλωστε, το μόνο πολιτικό κόμμα στην Ελλάδα που καταγγέλλει τις ΗΠΑ πια είναι το ΚΚΕ, παρότι στην ελληνική Βουλή βρίσκονται τρία κόμματα της αριστεράς.    

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO. Πηγή: www.lifo.gr