Η ΑΡΧΑΙΑ ΚΙΡΡΑ , ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ. «Όλβιος όστις ιστορίης έσχεν μάθησιν».

Η αρχαία Κίρρα ΠΑΡΑΘΑΛΛΑΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΕΣ ΠΟΛΕΙΣ KAI  Βρίσκεται στον κόλπο της Ιτέας, στην έξοδο της κοιλάδας του Πλειστού ποταμού προς τον Κορινθιακό

όπου μεγάλες οδικές αρτηρίες από τη Θεσσαλία, τη Βοιωτία και τη δυτική Ελλάδα διασταυρώνονταν με τους θαλάσσιους δρόμους από την Πελοπόννησο και τα νησιά. Η αρχαία Κίρρα ήταν το  ΕΠΙΝΕΙΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ .

ΑΝΑΣΚΑΦΗΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΒΕΒΑΙΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΕΛΛΑΔΙΚΗ, ΜΕΣΟΕΛΛΑΔΙΚΗ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΟΛΗ , ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΟΕΛΛΑΔΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

Η αρχαιότερη κατοίκηση στην περιοχή της Κίρρας χρονολογείται στην πρωτοελλαδική εποχή(3200-2000 π.Χ). Τότε δημιουργήθηκε ένας εκτεταμέ-νος οικισμός, που εξελίχθηκε σε μεγάλο εμπορικό κέντρο στους μεσοελλαδικούς χρόνους(2000-1600 π.Χ)  και παρήκμασε στο τέλος της υστεροελλαδικής εποχής(1600-1100 π.Χ), όταν οι κάτοικοι εγκατέλειψαν, πιθανόν εξαιτίας ισχυρού σεισμού, την παραλιακή θέση και εγκαταστάθηκαν στις μυκηναϊκές ακροπόλεις της ενδοχώρας.
Τον ακμαίο αυτό οικισμό πλήττει στο τέλος της μεσεολλαδικής περιόδου ένας ισχυρός σεισμός. Η σεισμικότητα του ήταν ο κύριος παράγοντας που ώθησε ένα μέρος των κατοίκων της ΚΙΡΡΑΣ να μετοικήσουν στο ύψωμα του ΑΪ-ΓΙΩΡΓΗ στα νότια του Χρισσού.  Όπως δείχνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα, ο μικρός οικισμός ιδρύθηκε στη μεσοελλαδική περίοδο και στους μυκηναϊκούς χρόνους ενισχύθηκε με οχύρωση( Η οχύρωση φαίνεται από την έντονη μαύρη γραμμή και τα έντονα μαύρα σημάδια είναι ο οικισμός του ι-Γιώργη). . Τότε ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε με την έλευση των κατοίκων της παραλιακής Κίρρας, οι οποίοι εγκατέλειψαν την πόλη τους για να βρουν καταφύγιο στην ασφαλέστερη ακρόπολη του Αγίου Γεωργίου.

ΜΕΤΑ ΤΟ 1100ΠΧ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΩΣ ΠΛΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΙΣΧΥΡΗ ΠΟΛΗ ΠΟΥ ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΙΣΕ ΗΓΕΤΙΚΟ ΡΟΛΟ ΣΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΩΚΙΔΑΣ.
ΜΕΤΑ ΤΟ 500ΠΧ Η ΚΙΡΡΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ ΛΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ . ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΓΝΩΣΤΟ , ΦΗΜΟΛΟΓΕΙΤΑΙ ΌΤΙ ΤΟ 749 Μ.Χ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΗΚΕ ΑΠΟ   ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΣΕΙΣΜΟ.
—————————-
Στα αρχαϊκά χρόνια ο ανταγωνισμός ανάμεσα στην Κίρρα και τους Δελφούς για τον έλεγχο της κοιλάδας του Πλειστού και τον δρόμων της, οδήγησε σε δεκαετή πόλεμο που τελείωσε το 590 π.Χ. με την πολιορκία της Κίρρας και την  καταστροφή της ,  από τη Δελφική Αμφικτιονία.

ΟΙ ΘΕΣΣΑΛΟΙ, ΣΙΚΥΩΝΙΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ όπου  αποτελέσουν την ΔΕΛΦΙΚΗ ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΕΠΙΤΕΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ   ΦΩΚΙΚΗ  ΠΟΛΗ ΚΙΡΡΑ, Η ΟΠΟΙΑ  ΗΤΑΝ Η ΜΟΝΗ , ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΑΘΗΚΕ ΣΘΕΝΑΡΑ ΣΤΙΣ ΒΛΕΨΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΩΝ ΓΙΑ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΗΣ  ΕΠΙΡΡΟΗΣ ΤΟΥΣ ΣΤΟΝ  ΝΟΤΟ.  Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΛΙΜΕΝΑ ΑΥΤΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ ΤΟΥΣ ΙΕΡΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ .ΑΦΟΡΜΗ   ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΩΚΕΙΣ ΗΤΑΝ ΚΑΙ Η ΕΜΠΟΔΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΤΩΝ   ΔΕΛΦΩΝ, ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΙΡΡΑΙΟΥΣ.

Η ΔΕΛΦΙΚΗ ΑΜΦΙΚΤΥΟΝΙΑ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΛΕΓΟΜΕΝΗ «ΑΣΕΒΕΙΑ» ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗΣ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΤΕΛΩΝ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΩΝ ΚΙΡΡΑΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΦΤΑΝΑΝ ΣΤΟ ΛΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΤΟΥΝ ΤΟ ΔΕΛΦΙΚΟ ΙΕΡΟ .
ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΗΤΑΝ ΟΙ ΦΙΛΟΔΟΞΙΕΣ ΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΩΝ ΝΑ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΟΥΝ ΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗ ΦΩΚΙΔΑ ΚΑΙ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΝ ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ. ΟΙ ΜΟΝΕΣ ΦΩΚΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΥΠΟΤΑΧΘΕΙ ΣΤΟΥΣ ΘΕΣΣΑΛΟΥΣ ΗΤΑΝ Η ΚΡΙΣΑ ΚΑΙ Η ΚΙΡΡΑ.  ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΝΤΑΝ ΠΡΩΤΑ    ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΚΙΡΡΑΣ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΡΤΕΜΙ ΚΑΙ ΤΗ ΛΗΤΩ.
—————————–
Η ΠΟΛΗ ΠΟΛΙΟΡΚΗΘΗΚΕ ΛΟΓΩ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΤΗΣ ΣΤΕΡΗΣΕ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΑΝΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ.   ΥΠΕΚΥΨΕ ΤΕΛΙΚΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΣΤΕΡΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΘΑΛΑΣΣΑ  ΟΤΑΝ ΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΤΕΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΝ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΠΟΥ ΤΡΟΦΟΔΟΤΟΥΣΑΝ   ΜΕ ΝΕΡΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΕ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ, ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΩΔΕΣ ΦΥΤΟ ΕΛΛΕΒΟΡΟ(ΤΡΕΛΟΧΟΡΤΟ)
ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ,  Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΚΙΡΡΑΣ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΟΝ ΤΗΣ ΚΡΙΣΑΣ. Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΠΑΡΑΧΩΡΗΘΗΚΕ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΟ ΚΡΙΣΑΙΟ ΠΕΔΙΟ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΕ ΙΕΡΟ .

ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡΑ ΟΤΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΦΩΚΙΔΑΣ ΑΝΗΚΕΙ Η ΚΙΡΡΑ , ΟΠΟΥ Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ ΕΜΠΟΔΙΟ ΣΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΛΛΩΝ ΕΠΙΔΡΟΜΕΩΝ , ΤΟ ΚΡΙΣΣΑΙΟ ΠΕΔΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΔΕΛΦΟΙ.

Σταδιακά η πόλη ανέκτησε τη ζωή της και στο τέλος του 6ου αι. π.Χ. , ίδρυσε ένα μεγάλο ιερό, βόρεια του σύγχρονου ιερού της Κίρρας, που τις λατρευτικές ανάγκες των κατοίκων της Κίρρας και των προσκυνητών του ιερού των Δελφών, ενώ αργότερα οχυρώθηκε και εξελίχθηκε σε σημαντικό λιμάνι του Κορινθιακού κόλπου, που λειτούργησε ως επίνειο των Δελφών και της Άμφισσας.
Στον χάρτη  βλέπετε την οχύρωση της πόλης , το Αρχαίο ιερό που βρισκόταν στο σημερινό σημείο της εκκλησίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τις ΛΙΜΕΝΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ- ΤΟ ΝΕΩΡΙΟ και τον  Αρχαίο Λιμένα με τον Μεσαιωνικό Πύργο, το ΦΑΡΟ.

Η Κίρρα διατήρησε τη σημασία της και κατά τη διάρκεια των βυζαντινών και μεσαιωνικών χρόνων, όπως δείχνουν τα μνημεία της περιόδου, που σώζονται μέχρι σήμερα.
———
Επάνω στα αρχαία ερείπια κτίσθηκε το 1870 ο σύγχρονος οικισμός με το όνομα Ξεροπήγαδο, όπου το χωριό μεταφέρθηκε στην περιοχή του Αγίου Νικολάου και πήρε το όνομα του  από την εκκλησία που βρισκόταν.
Πριν την μεταφορά του  χωριού από τη θέση του Αγίου Πολύκαρπου  ονομαζόταν ΞΕΡΟΠΗΓΑΔΟ, διότι υδρεύετο από ένα και μοναδικό πηγάδι.

————————————–
Οι πρώτες ανασκαφές στην Κίρρα έγιναν από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή κατά την περίοδο 1936-1938 και ακολούθησαν σωστικές ανασκαφές της Ι΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
——————————————-
Στον εκτεταμένο αρχαιολογικό χώρο της Κίρρας διατηρούνται διάσπαρτα αρκετά μνημεία, που συνθέτουν την ιστορική πορεία της αρχαίας πόλης, του σημαντικότερου λιμανιού στον Κορινθιακό κόλπο.

Σε μικρή απόσταση, στην πλατεία Εμποροπανήγυρης, τα θεμέλια κτίσματος, που αποδίδονται σε νεώριο δίπλα στο Δημοτικό σχολείο , χώρος  αποθήκευσης του εξοπλισμού των πλοίων.-ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ ΑΠΟΘΗΚΩΝ ΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ ΟΠΟΥ ΦΥΛΑΓΑΝ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΩΝ ΚΑΡΑΒΙΩΝ ΤΟ ΧΕΙΜΩΝΑ ΤΑ  ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤ Α , ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΜΕΤΑΦΕΡΘΟΥΝ  ΣΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥΣ .

Η σημασία της Κίρρας κατά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων στη μεταγενέστερη Μεσαιωνική εποχή γίνεται φανερή από την ύπαρξη παλαιοχριστιανικής βασιλικής με βαπτιστήριο, λουτρών και παράλιου μισοκαταστρεμμένου μεσαιωνικού πύργου, που κατασκευάσθηκε από ογκόλιθους του αρχαίου λιμανιού. ΟΠΟΥ ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ ΧΡΗΣΙΜΕΥΕ ΩΣ ΦΑΡΟΣ . Ερείπια  σώζονται  στην προκυμαία  δίπλα    στη θάλασσα και  στο κέντρο του χωριού το εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου , παλαιοχριστιανικός ναός , άγνωστο  από ποιον και πότε κτίστηκε με σαφή τα σημάδια από σφαίρα στην εικόνα του Αγ. Νικολάου , που βρίσκεται στο εσωτερικό της , πολιούχου του τόπου τούτου.

 Μέσα στη θάλασσα διατηρείται τοίχος από τις εγκαταστάσεις του αρχαίου λιμανιού όπου διακρίνονται ακόμη και σήμερα μισοβυθισμένα , όταν τα νερά της θάλασσας είναι ρηχά.

—————————————
ΑΓΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΩΖΟΝΤΑΝ ΑΡΧΙΚΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΟΠΙΝ ΣΤΟΝ  ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΜΦΙΣΣΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΙΣΟΓΕΙΟ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΣΑΣΕΝΩ ΟΛΟΣ Ο ΥΠΟΛΟΙΠΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟΣ ΓΕΝΙΚΩΣ ΣΤΑ ΔΕΛΦΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ.
—————————————————
Στην αίθουσα στο ισόγειο χώρο  του Αρχ. μουσείου Άμφισσας εκτίθενται ευρήματα από την Κίρρα.
——————————————-
Ευρήματα από τον προϊστορικό οικισμό της Κίρρας(3200-1100 π.Χ.), πλήθος αγγείων και αντικειμένων που δίνουν πληροφορίες για την καθημερινότητα των κατοίκων της περιοχής …………
και ξεχωρίζει   Κύλικας (αγγείο πόσης) των μεσοελλαδικών χρόνων(2000-1600 π.Χ)
—————————————-
Ευρήματα από το ιερό της Κίρρας 6ος  αι. π.Χ. – τα μέσα του 4ου αι. π.Χ.
Πλήθος από πήλινα αφιερώματα βρέθηκαν συσσωρευμένα σε ένα αποθέτη μπροστά από το κτίριο, που αποδίδεται στο ναό του ιερού: ειδώλια, προτομές, ανάγλυφοι πίνακες και αναρίθμητα αγγεία, που χρονολογούνται στο τέλος του 6ου αι. π.Χ. ως τα μέσα του 4ου αι. π.Χ.

Γυναικείες προτομές από το ιερό της Κίρρας   Πήλινα προσωπεία, που αποδίδουν τη μορφή γυναικείας θεότητας από το σημαντικό ιερό, βόρεια του σύγχρονου οικισμού της Κίρρας. Από τα ευρήματα αυτά ξεχωρίζουν τα ταπεινά προσωπεία γυναικείων μορφών, που φαίνεται ότι υποκαθιστούν και συναγωνίζονται καλλιτεχνικά τα αγάλματα των θεοτήτων, που βρίσκονταν στα ιερά. Πολλά από αυτά είναι αναθηματικά και παριστάνουν  είτε τη θεότητα είτε τον αναθέτη. Η παραγωγή τους ήταν μαζική και βα-σιζόταν στη χρήση καλουπιών, κάτι που οπωσδήποτε μείωνε τη φρεσκάδα και τη ζωντάνια των αντιγράφων, χωρίς ωστόσο να αποφεύγεται η δομική στερεότητα με την κομψότητα και την εκλέπτυνση.

Ερυθρόμορφη κύλικα με διονυσιακή παράσταση
Σπάνια στο είδος της κλειστή αττική κύλικα με ερυθρόμορφη διακόσμηση. Είναι κατασκευασμένη με κεραμικό τροχό και σώζεται ακέραια. Στο σώμα του αγγείου απεικονίζεται διονυσιακή παράσταση και στο ανώτερο τμήμα, μέσα σε λευκό βάθος, στεφανωμένος νέος που παίζει αυλό. Θεωρείται έργο του ζωγράφου της Καρλσρούης, ενός από τους γνωστούς αγγειογράφους του ερυθρόμορφου ρυθμού.

————————————————–

 Η ΚΙΡΡΑ ήταν επομένως ένα από τα δύο λιμάνια θρησκευτικού τουρισμού στην αρχαιότητα , το άλλο η ΔΗΛΟΣ και διέθετε την ευκολότερη πρόσβαση στους ΔΕΛΦΟΥΣ. Ακολούθησε την πορεία της ακμής που της επέβαλλε η γεωγραφική της θέση και  συνέχεια η παρακμή , διότι ήταν  ΕΜΠΟΔΙΟ στις επιδιώξεις των  πόλεων  που αποτελούσαν τη ΔΕΛΦΙΚΗ ΑΜΦΙΚΤΥΟΝΙΑ.

AΡΧΑΙΟΤΗΤΑ: όλη την περίοδο έως το Μεσαίωνα , περιλαμβάνει την κλασσική εποχή, την Ρώμη μέχρι την εμφάνιση του Χριστιανισμού.
ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ: η περίοδος που διαδέχεται την Αρχαιότητα. Και τελειώνει με την Αναγέννηση. Διήρκησε 1000 χρόνια , έως την κατάληψη της πόλης από τους Τούρκους, 1453 μ.χκαι την ανακάλυψη της Αμερικής 1492 μ.χ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ: Βυζάντιο αναφέρεται στην αυτοκρ. Με πρωτεύουσα την Κων/πολη. Διάδοχος της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ,  από εγκαίνια ΚΩΝ/ΠΟΛΗΣ στις 11.05.330 έως την άλωση της στις 29.05.1453.

oifiloithskirras