Μια κριτική για την κατάσταση που επικρατεί στα Ελληνικά Πανεπιστήμια και την δημόσια εκπαίδευση γενικότερα ( του Σαράντη Μιχαλόπουλου , Ιτέα )

Πανεπιστήμια

Με αφορμή τα όσα συμβαίνουν σήμερα στα Πανεπιστήμια, ένας καλός φίλος και συμμαθητής έγραψε σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης : Παραιτήθηκα από το ΕΜΠ όπου ήμουνα Λέκτορας, με μονιμότητα παρακαλώ, γιατί δεν άντεξα την κατάσταση που τότε επικρατούσε, αν και αυτή ήταν σαφώς ηπιότερη από τη σημερινή. Θυμάμαι τον Πρόεδρο του Φοιτητικού Κινήματος, (του οποίου κάποια μέλη είχαν απαγάγει την κάλπη από την αίθουσα για να μην κάνουμε εκλογές, με εντολή του Κόμματος), να μου λέει όταν αντέδρασα "όταν μιλάμε εμείς, εσείς-- εννοούσε οι Καθηγητές-- το βουλώνετε. Είναι σαφές; Πάνε αυτά που ξέρατε, τώρα έχουμε Δημοκρατικό Πανεπιστήμιο!!". 

Θα μπορούσα να προσθέσω στα παραπάνω και πολλές δικές μου αρνητικές εμπειρίες, καθώς ασχολήθηκα είκοσι χρόνια στο ΕΜΠ σαν ωρομίσθιος βοηθός, αλλά νομίζω ότι θα αδικούσα και τα πολλά θετικά που γίνονταν και γίνονται στο "Ίδρυμα", όπως το λέγαμε τότε. Όμως, εκείνο που χρειάζεται ιδιαίτερης επισήμανσης δεν είναι αυτή η "κατάχρηση" του δικαιώματος της εκπαίδευσης που επικαλούνται κάποιοι στο όνομα του συνόλου των φοιτητών και σπουδαστών, αλλά η κραυγαλέα ανεπάρκεια που επιδεικνύουν ορισμένα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, ως προς την εκπλήρωση της στοιχειώδους υποχρέωσης προστασίας αυτού του ίδιου του εκπαιδευτικού ιδρύματος από τον πραγματικό σκοπό για τον οποίο υπάρχει.

Ο καλός μου φίλος παραιτήθηκε και βέβαια δεν ήταν ο ίδιος που έχασε αλλά το Πανεπιστήμιο. Δεν βλέπω όμως πολλούς να κάνουν το ίδιο, έχοντας μάλιστα να αντιμετωπίσουν πολύ χειρότερες καταστάσεις. Η επίκληση του φόβου για τη σωματική ακεραιότητα ή ακόμη και τη ζωή τους, δεν συμβαδίζει με τον υπέρτατο σκοπό να αγωνίζεται κανείς για την ίδια την κοινωνία, στο όνομα της οποίας υπάρχει και λειτουργεί.

Όσο για εκείνους που σπεύδουν να προσφέρουν πολιτική κάλυψη σε κάποιες μικρές ομάδες φοιτητών, στο όνομα του "Δημοκρατικού Πανεπιστημίου", το μόνο που σκέφτομαι είναι το πόσο προοδευτικοί μπορεί να λογίζονται, όταν δέχονται αυτές οι ομάδες να κηδεμονεύουν το φοιτητικό κίνημα και σε πολλές περιπτώσεις να προκαλούν μία ανυπολόγιστη ζημιά και στο υλικό αλλά και στο άυλο κεφάλαιο που έχει επενδύσει στην παιδεία ο ελληνικός λαός.

Το παρακάτω άρθρο της Κατερίνας Παναγοπούλου στο Athens Voice, κυρίως με τα στοιχεία που παραθέτει, νομίζω ότι τεκμηριώνει απόλυτα τη δική μου θέση για τη στάση της Ακαδημαϊκής Κοινότητας όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ίσως χρειαζόταν αυτό το σοκ από όσα πρόσφατα αποκαλύφθηκαν για να αφυπνισθεί και η κοινή γνώμη.

«Η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη ευρωπαϊκή χώρα όπου θα μπορούσε να ακουστεί η παρακάτω είδηση: «στην γιάφκα εντός του Πανεπιστημίου, βρέθηκαν κοντάρια, κράνη, γάντια, κουκούλες full face, υλικά αμφίεσης για κάλυψη χαρακτηριστικών, διαρρηκτικά εργαλεία, φυλλάδια αναρχικού περιεχομένου, καθώς και κομμάτια από μάρμαρα που χρησιμοποιούνται σε επιθέσεις εναντίον αστυνομικών». 'Η μάλλον όχι ίσως. Σίγουρα η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα που ανεχόταν τα Πανεπιστήμιά της να λειτουργούν ως γιάφκες και ορμητήρια παραβατικών. 

Η νέα κυβέρνηση δεν είπε παρά αυτό που η κοινωνία δήλωνε με κάθε τρόπο έτοιμη να ακούσει και το πολιτικό σύστημα φοβόταν πεισματικά τόσα χρόνια να αρθρώσει. Οι σχολές πρέπει να επιστρέψουν στην ακαδημαϊκή κοινότητα και να πάψουν να αποτελούν φυτώριο παρανόμων. Είχε διαφανεί άλλωστε και σε όλες τις δημοσκοπήσεις που ακολούθησαν μετά τις εκλογές, με πιο αποκαλυπτική αυτή της Opinion, όπου η κατάργηση ασύλου κρινόταν θετικά από το 74,1% των πολιτών και οι επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ για ανακατάληψη χώρων από το 83,8%. Και οι αριθμοί αυτοί φαίνονται ακόμα πιο εντυπωσιακοί, αν δει κανείς ότι σύμφωνα με την ίδια δημοσκόπηση θετικά κρινόταν από το 88,4% η μείωση φόρων. Όταν η κοινωνία φτάνει στο σημείο να αξιολογεί εξίσου θετικά την μείωση φόρων και επιχειρήσεις της αστυνομίας, καθίσταται σαφές ότι η κατάσταση είχε ξεφύγει από κάθε όριο. 

Η συμμόρφωση των ελληνικών πανεπιστημίων με το καθεστώς που ισχύει στα πανεπιστήμια της υπόλοιπης Ευρώπης έχει αρχίσει- μετά το μπάχαλο των τελευταίων ετών- να θεωρείται στα μάτια των περισσοτέρων ως κάτι αυτονόητο. «Λίγα λεπτά μετά τις 8 το βράδυ οι βαριές πόρτες του πανεπιστημιακού συγκροτήματος της Σορβόννης στο Παρίσι σφραγίζουν και η πρόσβαση δεν επιτρέπεται σε κανέναν», όπως τόνιζε σε ρεπορτάζ του Έθνους το καλοκαίρι ο τακτικός καθηγητής Πολιτικής και Πολιτισμικής Γεωγραφίας στη Σορβόννη Γιώργος Πρεβελάκης, χαρακτηρίζοντας αυτό που συμβαίνει με το πανεπιστημιακό άσυλο στην Ελλάδα παρανοϊκό. Όλη την μέρα η ζωή στο κάμπους της Σορβόννης ελέγχεται από εταιρίες σεκιούριτι, ενώ η πρόσβαση στα τμήματα και τις σχολές επιτρέπεται μόνο με την επίδειξη πανεπιστημιακής ταυτότητας. Στο ίδιο ρεπορτάζ ο υπεύθυνος Bυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών καθηγητής του πανεπιστημίου της Γρανάδας, Μόσχος Μορφακίδης αναρωτιόταν: «Υπάρχει πιο λογικό πράγμα από το να μπει στο campus η αστυνομία όταν υπάρχει μία πρόσκληση από το πανεπιστήμιο; Όσες φορές το έχω συζητήσει με συναδέλφους του εξωτερικού δεν μπορούν να συλλάβουν γιατί δεν μπορεί να γίνει αυτό στην Ελλάδα. Τους φαίνεται αδιανόητο». Τέλος όπως εξηγούσε ο καθηγητής του Πολυτεχνείου του Ντόρτμουντ Παναγιώτης Σπυρίδης «όπως θα αντιμετώπιζε ένα νοσοκομείο, μια υπηρεσία ή μια εταιρεία ένα περιστατικό ανομίας, με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζονται οι παραβατικές συμπεριφορές και στα ακαδημαϊκά ιδρύματα της Γερμανίας».

Στον αντίποδα, αυτό που συνέβαινε για δεκαετίες στην Ελλάδα αποτελούσε πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία. Φοιτητές έχτιζαν καθηγητές στα γραφεία τους, άδειαζαν κάδους σκουπιδιών σε πρυτανικά γραφεία, διέκοπταν συνεδριάσεις οργάνων της διοίκησης, ξυλοφόρτωναν και κρατούσαν όμηρους πανεπιστημιακούς όταν διαφωνούσαν με κάποια απόφασή τους, ενώ κάθε προσπάθεια επιβολής της τάξης από τα ίδια τα Πανεπιστήμια κατέληγε σε βατερλό ή.... στο νοσοκομείο. 

Οκτώβριος 2006: Ο τότε πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Ιωακείμ Γρυσπολάκης, δέχθηκε επίθεση από κουκουλοφόρους, επειδή είχε κάνει αίτημα προς τον εισαγγελέα για εκδίωξη των εξωπανεπιστημιακών καταληψιών από το κτίριο του Πολυτεχνείου. Το 2011 δέχθηκε επίθεση από κουκουλοφόρους, ενώ την ίδια χρονιά ομάδα 30 ατόμων εισέβαλε στην αίθουσα όπου έκανε μάθημα, του πέταξε αυγά, ενώ ένας τον γρονθοκόπησε. Νοέμβριος 2006: Το Ελεγκτικό Συνέδριο είχε ζητήσει τη διενέργεια δημόσιου διεθνούς διαγωνισμού για τη σίτιση. Φοιτητές εισέβαλαν στο γραφείο του τότε αντιπρύτανη Θανάση Καραμπίνη και έχτισαν την είσοδο, διότι είχε ταχθεί υπέρ του διαγωνισμού. Ιούνιος 2008: Φοιτητές επιτέθηκαν στον τότε πρύτανη του ΑΠΘ, Αναστάσιο Μάνθο, διότι διαφωνούσαν με τη σύνταξη τετραετών συμβάσεων προγραμματισμού ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο και το Υπουργείο Παιδείας. Ομάδα φοιτητών εισέβαλε στην αίθουσα όπου συνεδρίαζε η Σύγκλητος, απαιτώντας με τη βία να μη συζητηθεί το θέμα. Ο πρύτανης αρνήθηκε με αποτέλεσμα να βρεθεί στο νοσοκομείο μετά από βαριά χτυπήματα (και) στο κεφάλι. Δεκέμβριος 2009: Ο τότε πρύτανης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, Χρήστος Κίττας, δέχθηκε επίθεση από αντιεξουσιαστές που εισέβαλαν στην Πρυτανεία, με αποτέλεσμα να διακομισθεί με κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις στο νοσοκομείο. Κατά τη διάρκεια μάλιστα της μεταφοράς του υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο. Δεκέμβριος 2012: Ομάδα κουκουλοφόρων εισέβαλε στον χώρο της Πρυτανείας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, αναζητώντας τον Πρύτανη. Αφού τρομοκράτησε το προσωπικό, το υποχρέωσε να ανοίξει το γραφείο του Πρύτανη, όπου επιδόθηκε σε μεγάλης έκτασης καταστροφές. Νοέμβριος 2013: Φοιτητές «χτίζουν» με βιβλία την πόρτα του γραφείου του Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο ως ένδειξη συμπαράστασης στους διοικητικούς υπαλλήλους των ΑΕΙ που θα έμπαιναν σε διαθεσιμότητα. Νοέμβριος 2014: Φοιτητές αδειάζουν σακούλες με βουνά σκουπιδιών στο γραφείο του αντιπρύτανη του ΕΚΠΑ, κ. Αντώνη Καλοκαιρινού, ως αντίδραση για τις κακές συνθήκες καθαριότητας του Πανεπιστημίου. Φεβρουάριος 2017: Ο καθηγητής Άγγελος Συρίγος πέφτει θύμα άγριου ξυλοδαρμού μέσα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τρία άτομα που έκαναν γκράφιτι στους τοίχους τον γρονθοκόπησαν επειδή απλά τους έκανε παρατήρηση. Ακόμα πιο κωμικό δε, ακούγεται το επιχείρημα ότι το άσυλο προστατεύει την ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Ιδίως για όσους θυμούνται τα άγρια επεισόδια τον Απρίλιο του 2011 στο Πανεπιστήμιο Πατρών, όπου είχε προσκληθεί ο Αμερικανός νομπελίστας Ιατρικής James Watson στο πλαίσιο του 12ου Συνεδρίου Χημείας. Στην αίθουσα εισέβαλαν αντιεξουσιαστές και ο νομπελίστας σώθηκε από θαύμα, αφού φυγαδεύτηκε την τελευταία στιγμή, λίγο πριν δεχτεί χτύπημα από κοντάρι. 

Θύματα της ανομίας όμως αναμφισβήτητα αποτελούν και οι ίδιοι οι φοιτητές, που αναγκάζονται να ορθώσουν μόνοι τους το ανάστημα που φοβόταν τόσα χρόνια να ορθώσει η συντεταγμένη Πολιτεία. Κάτι τέτοιο συνέβη πρόσφατα στο τμήμα Φιλολογίας της  Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, όπου η «Πρωτοβουλία Ανεξάρτητων Φοιτητών “Ναι στα ανοιχτά πανεπιστήμια”»  ζήτησε να σταματήσουν οι καταλήψεις, να αναπληρωθούν τα μαθήματα, να περιοριστεί η αφισοκόλληση και να εφαρμοστεί πλήρως ο αντικαπνιστικός νόμος. Και αυτό τη στιγμή που η αφωνία των Πανεπιστημιακών είναι εκκωφαντική- πέραν ελάχιστων εξαιρέσεων όπως για παράδειγμα της κ. Βάσως Κιντή ή του Ορέστη Καλογήρου. Ο οποίος θαρραλέα έγραψε μετά την επιχείρηση της αστυνομίας πως: «το Σύνταγμα, η πολιτεία, οι φορολογούμενοι πολίτες μας εμπιστεύτηκαν έναν από τους ακριβότερους θεσμούς της χώρας και εμείς μετατρέψαμε το αυτοδιοίκητο σε συνδιοίκηση με τους κομματικούς στρατούς και με τα τάγματα εφόδου».

Εν κατακλείδι, η ελεύθερη διακίνηση ιδεών δεν παρεμποδίζεται εάν η αστυνομία μαζέψει τα στυλιάρια και τις μολότωφ από τα υπόγεια των Πανεπιστημίων, όσο κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ ή το Μέρα 25 στέλνουν την Θεανώ Φωτίου και την Σοφία Σακοράφα έξω από την ΑΣΟΟΕ για να παραστήσουν ότι ζουν δεύτερο Πολυτεχνείο. Το έργο δεν κόβει πια εισιτήρια και οι μόνοι που δεν το έχουν αντιληφθεί είναι αυτοί που βάσιζαν την ύπαρξή τους τόσα χρόνια σε αυτό το σκηνικό χάους και ανομίας. Αυτό που έγινε με την έφοδο της αστυνομίας στην ΑΣΟΕΕ είναι το ελάχιστο που όφειλε να κάνει η Πολιτεία: Να βοηθήσει τα πανεπιστήμια να ανακτήσουν το αυτοδιοίκητο που είχε μετατραπεί σε συνδιοίκητο με παρανόμους