Α. Η απελευθέρωση της Άμφισσας
Έφη Αλλαμανή, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τ.ΙΒ΄, σελ. 96-97
[...] Η πρώτη επαρχία της Ανατολικής Στερεάς που επαναστάτησε ήταν η Φωκίδα (24 Μαρτίου), η πρωτεύουσά της, τα Σάλωνα (Άμφισσα),η πρώτη πόλη της Στερεάς που απελευθερώθηκε (27 Μαρτίου) και το κάστρο της, το πρώτο από όλη την ως τότε επαναστατημένη Ελλάδα που καταλήφθηκε (10 Απριλίου). Οι επιτυχίες αυτές οφείλονταν κυρίως στον αρχηγό του εκεί αρματολικιού, τον Πανουργιά, που ήταν ήδη έτοιμος για τον Αγώνα και, μόλις έμαθε την εξέγερση της Αχαίας, επαναστάτησε την περιοχή του, αφού κατάφερε πρώτα με τέχνασμα να κατανικήσει τους δισταγμούς των συντηρητικών προκρίτων. Οφείλονταν, επίσης, στην πατριωτική στάση των Γαλαξιδιωτών, που χωρίς δισταγμό έσπευσαν να ενισχύσουν τον Πανουργιά και τους Αμφισσείς, μόλις τους το ζήτησαν.
Στις 24 Μαρτίου ο Πανουργιάς έλαβε την είδηση για την εξέγερση της Αχαίας. Έχοντας ως πρωτοπαλίκαρα τους Γιάννη Γκούρα, Θανάση Μανίκα, Παπαντρέα κι άλλους, κάλεσε αμέσως στον Προφήτη Ηλία, τους προκρίτους της περιοχής, Αναγνώστη Γιαγτζή, Ρήγα Κοντορρήγα κι Αναγνώστη Κεχαγιά και τους ανακοίνωσε τη χαρμόσυνη είδηση. Εκείνοι με συγκίνηση τη δέχτηκαν και την ίδια μέρα πήραν την απόφαση κι επαναστάτησαν την περιοχή. Αμέσως τότε ο Πανουργιάς έστειλε το Μανίκα και τον Παπαντρέα στα Βλαχοχώρια να στρατολογήσουν άνδρες και τον Γκούρα στον Άη Γιώργη για να έλθει σε επαφή με τους Γαλαξιδιώτες και να τους ζητήσει να συμμετάσχουν στις επαναστατικές επιχειρήσεις. Η συμβολή τους ήταν απαραίτητη και γιατί διέθεταν αξιόλογη στρατιωτική δύναμη, αλλά κυρίως γιατί με το στόλο τους (40 μεγάλα πλοία και πολλά μικρά, τα περισσότερα εξοπλισμένα) μπορούσαν να εξασφαλίσουν την ελεύθερη κίνηση των ελληνικών πλοίων στον Κορινθιακό και να εξουδετερώσουν τον κίνδυνο από τα τουρκικά που ναυλοχούσαν στη Ναύπακτο.
Ο Πανουργιάς πρότεινε στους συγκεντρωμένους στον Προφήτη Ηλία οπλαρχηγούς και προκρίτους να επιτεθούν αμέσως στα Σάλωνα. Εκείνοι όμως δίσταζαν γιατί τις ημέρες εκείνες είχαν φτάσει στα Σάλωνα οι Τούρκοι της Βοστίτσας κι έτσι είχαν ενισχύσει τους Τούρκους της πόλεως που η δύναμή τους έφτανε τώρα τους 600 ένοπλους άνδρες. Ο Πανουργιάς, όμως, που φοβόταν μη φτάσουν κι άλλες τουρκικές ενισχύσεις στα Σάλωνα, κατόρθωσε να τους πείσει να συγκακατεθούν στην έναρξη του αγώνα, χρησιμοποιώντας τέχνασμα. Άνθρωπός του ήρθε στον Προφήτη Ηλία κι ανακοίνωσε σε αγωνιστές και προκρίτους πως είδε με τα μάτια του ρωσικά πλοία στον Κορινθιακό. Εξ άλλου κι η δύναμη των Ελλήνων είχε σημαντικά ενισχυθεί από 700 άνδρες, που ήλθαν από τα Βλαχοχώρια κι από 300 Γαλαξιδιώτες, που ανταποκρίθηκαν αμέσως στο κάλεσμα του Πανουργιά, αψηφώντας τον κίνδυνο που διέτρεχε η πόλη τους από τον εχθρικό στόλο.
Στις 27 Μαρτίου ξεκίνησαν οι επαναστάτες με αρχηγό τον Πανουργιά να απελευθερώσουν τα Σάλωνα. Οι Γαλαξιδιώτες είχαν φέρει μαζί τους μικρά κανόνια από τα πλοία τους. Οι Τούρκοι κάτοικοι των Σαλώνων, που με την άφιξη των ομοεθνών τους από τη Βοστίτσα πληροφορήθηκαν την εξέγερση των ραγιάδων, κλείστηκαν στο κάστρο και στις κοντινές σ αυτό συνοικίες. Προέβαλαν από εκεί αντίσταση αλλά ύστερα από 4 ώρες ολόκληρη η πόλη είχε κυριευθεί και μόνο το κάστρο κατεχόταν από τους Τούρκους. Αμέσως οι αγωνιστές άρχισαν την πολιορκία τους.
Β. Η άλωση του Κάστρου των Σαλώνων
Σπυρίδωνος Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, εκδ. Νέα Σύνορα -Α.Α. Λιβάνη, τομ.1, σελ 173 (μεταγλωττισμένο)
[...] Μολονότι οι Τούρκοι, 600 από τους οποίους είχαν όπλα, ήταν πολύ δυνατοί, οι Έλληνες ρίχτηκαν εναντίον τους με μεγάλη ορμή και κατάφεραν να κυριεύσουν από την πρώτη μέρα την πηγή από όπου προμηθευόταν νερό το φρούριο. Οι πολιορκημένοι, χωρίς τρόφιμα και νερό, έκαναν έξοδο στις 8 Απριλίου με την ελπίδα να ξαναπάρουν πίσω την πηγή, αλλά απέτυχαν κι είχαν 13 νεκρούς, μεταξύ των οποίων και το γνωστό για τη γενναιότητά του Χάιδα. Πεινασμένοι και διψασμένοι, αποφάσισαν να παραδοθούν την ημέρα του Πάσχα (10 Απριλίου) με τον όρο να μη θιγεί η ασφάλειά της ζωής και της τιμής τους και παρέδωσαν τα όπλα τους στον Πανουργιά που τα παραλάμβανε μπροστά στην πύλη του φρουρίου. Ύστερα πολλοί συνέχισαν να ζουν στα σπίτια τους χωρίς να τους ενοχλεί κανείς, ενώ άλλοι προτίμησαν να μείνουν κοντά σε χριστιανούς με τους οποίους είχαν καλές σχέσεις. Το φρούριο αυτό ήταν το πρώτο που κυρίευσαν οι Έλληνες μετά την κήρυξη της επανάστασης.
( Σημ.: Οι υπογραμμίσεις είναι του Amfissaface )
( Φώτο: Eν Αμφίσση )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου