Ο Πλωτίνος (205 - 270) ήταν σημαντικός φιλόσοφος της ύστερης αρχαιότητας και ιδρυτής της νεοπλατωνικής σχολής φιλοσοφίας. Γεννήθηκε στην Λυκόπολη της Άνω Αιγύπτου και έζησε τα νεανικά του χρόνια στην Αλεξάνδρεια, το πνευματικό κέντρο όλου του γνωστού τότε κόσμου.
Προερχόταν από εύπορη οικογένεια και του είχε δοθεί ελληνική παιδεία. Από 8 ετών διάβαζε φιλοσοφία και απάγγελνε έργα ποιητών, πρότυπο του ήταν ο Πλάτωνας. Μεγαλώνοντας παρακολούθησε πολλούς φιλόσοφους της εποχής αλλά δεν ήταν ικανοποιημένος, μέχρι που συνάντησε τον Αμμώνιο Σακά.
«Αυτός είναι!» φέρεται να αναφώνησε όταν τον άκουσε και μαθήτευσε κοντά του για 11 χρόνια. Η εποχή που έζησε ο Πλωτίνος ήταν ιδιαίτερα ταραγμένη, η ρωμαϊκή αυτοκρατορία δεχόταν επιθέσεις σχεδόν σε όλα τα σύνορα της, άνθρωποι εγκατέλειπαν τους τόπους τους και συνωστίζονταν σε αστικά κέντρα για ασφάλεια, μεγάλος αριθμός ορφανών και χηρών λιμοκτονούσαν στου δρόμους.
Η φιλοσοφία τους προηγούμενους αιώνες είχε προσφέρει τα μέγιστα στους ανθρώπους όμως με τις παρούσες συνθήκες δεν μπορούσε να καταπραΰνει τις ταραγμένες ψυχές, ούτε να δώσει μια ερμηνεία για την ευτέλεια της ανθρώπινης ζωής όπως είχε καταντήσει, για τον θάνατο που παραμόνευε διαρκώς και αναίτια. Είναι η εποχή που διαδίδεται τάχιστα ο Χριστιανισμός καθώς, εκτός του ότι ευαγγελίζεται την μετά θάνατο δικαίωση, η Εκκλησία φροντίζει τους έχοντες ανάγκη και παράγει μεγάλο κοινωνικό έργο. Η διάδοση του Χριστιανισμού ωστόσο επεκτείνεται μόνο στις λαϊκές μάζες, οι φιλόσοφοι παραμένουν πιστοί στην Εθνική θρησκεία.
Ο Πλωτίνος αφού διδάχτηκε βαθιά την ελληνική παιδεία, θέλησε να εντρυφήσει και στις ανατολικές φιλοσοφίες και γι’ αυτό κατατάχθηκε στον στρατό του αυτοκράτορα Γορδιανού στην εκστρατεία του στην Περσία. Όταν ο στρατός νικήθηκε και διαλύθηκε, εκείνος κατάφερε να σωθεί και να επιστρέψει στην Ρώμη, αποφασισμένος να διδάξει φιλοσοφία.
Άνοιξε λοιπόν μια σχολή και καθώς ήταν εξαιρετικός ομιλητής, γεμάτος ενθουσιασμό για τους ανθρώπους και τα πράγματα, ευγενικός και γαλήνιος, και με πολύπλευρες γνώσεις που εντυπωσίαζαν, γρήγορα απέκτησε τεράστια φήμη και πολλούς μαθητές από την αριστοκρατία της Ρώμης, ακόμη και τον αυτοκράτορα. Στον οποίο πρότεινε την δημιουργία μίας πόλεως με το όνομα Πλατωνόπολις που θα διοικούνταν αποκλειστικά με τον νόμους του Πλάτωνα.
Είχαν ξεκινήσει τις διαδικασίες αλλά πολλοί εξωτερικοί παράγοντες χάλασαν τα σχέδια. Το 263 τον πλησίασε ο Πορφύριος ευρισκόμενος στα όρια της αυτοκτονίας, ο Πλωτίνος τον βοήθησε να βρει τον εαυτό του και τον έσωσε παρακινώντας τον σε ένα μεγάλο ταξίδι. Αργότερα ο Πορφύριος έγινε ο πιστότερο μαθητής του και εκείνο ο οποίος ταξινόμησε το έργο του δασκάλου του, (ο Πλωτίνος κατέγραψε του στοχασμούς του μετά το 254) χωρίζοντας το σε έξι ενότητες με 9 πραγματείες η καθεμία, γι αυτό και ονομάστηκαν Εννεάδες.
Πιθανόν να μην είχε διαλεχτεί τυχαία το 9, εφόσον κατά τον Πυθαγόρα κατείχε τον τέλειο αριθμό ως το τετράγωνο (ολοκλήρωση) του 3 (σώμα, μυαλό, ψυχή). Η μεγάλη αξία του έργου βρίσκεται στο ότι, εκτός των άλλων, αποτελεί μια παρακαταθήκη των ιδεών των μεγαλύτερων φιλοσοφικών σχολών της αρχαιότητας, από τους Πυθαγόρειους ως τους στωικούς.
Για τον Πλωτίνο, κατά την παράδοση του Πλάτωνα, ο άνθρωπος όταν αποκτάει την αρετή και έχει ψυχή απλή και καθαρή μπορεί να ανέβει σε ένα επίπεδο φυγής από τον αισθητό κόσμο και να βρεθεί σε μια μυστικιστική κατάσταση, να ενωθεί με το Θείο που υπάρχει μέσα μας και παντού και κατακτά την ολοκλήρωση και την υπαρξιακή ευδαιμονία.
Όπως έγραψε ο ίδιος: «Πολλές φορές αφυπνίσθηκα από την κατάσταση στην οποία βρισκόμουν μέσα στο σώμα μου και εισήλθα στον ίδιο τον εαυτό μου, αποξενώθηκα από κάθε τι άλλο. Μέσα στο εσώτερο είναι μου βλέπω μία θαυμάσια ομορφιά, που με πείθει για την υπέροχη μοίρα που με αναμένει. Η δραστηριότητα του πνεύματος μου βρίσκεται στο ύψιστο σημείο. Είναι ένα με τον Θεό, στηρίζομαι σε αυτόν ευρισκόμενος υπεράνω κάθε νοητού. Έπειτα όμως από την ανάπαυση μου σε αυτόν, αφού κατεβώ στον χώρο του λογισμού και η ψυχή μου ξαναγυρίσει στο σώμα, απορώ πώς είναι δυνατόν, και πως η ψυχή μπορούσε να εισέλθει στο σώμα, αφού είναι αυτή που μου αποκαλύφθηκε κατά την έκσταση μου».
Για τον Πλωτίνο οι μαθητές του αναφέρουν ότι είχε καταφέρει να ενωθεί με το Πρωταρχικό Ον, κάτι που αποτελεί τον ύψιστο στόχο της φιλοσοφίας του, η οποία αποτελεί μία ένωση της φιλοσοφίας του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, των Στωικών φιλοσόφων αλλά και της ινδικής φιλοσοφίας.
Ο Πλωτίνος δεν έκανε οικογένεια και αφιέρωσε όλη του την ζωή στην υπηρεσία των άλλων ανθρώπων και του πνεύματος. Πέθανε το 270 στην Καμπανία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου