Μ.Ε.Λαγκουβάρδου
"Θαρσείτε. Εγώ ειμί." (Ματθ.14:27)
Οι άρχοντες καταδυναστεύουν τους λαούς .Οι
άνθρωποι στενάζουν. Πόσα δράματα! Πόσα σπασμένα όνειρα! "Αχ, πού 'σαι,
νιότη, πού 'δειχνες, πως θα γινόμουν άλλος." Ένας γνωστός μου, παιδί
ακόμα, έφυγε απ΄ το χωριό και πήγε στην πόλη, για να δουλεύει και να σπουδάζει.
Επιμελής και εργατικός όπως ήταν, έγινε καλός επιστήμονας, απέκτησε φήμη και με
τα χρόνια έκανε περιουσία. Αλλά οι περιουσίες είναι φροντίδες: Τα κτίσματα
θέλουν επισκευή, οι αγροί θέλουν προσοχή, να μην τους καταπατούν οι γείτονες, τα
χρήματα θέλουν ασφαλή τράπεζα. Υπάρχουν κλέφτες, εφορίες..."Άφρον, ταύτη
τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σου. α δε ητοίμασας τίνι
έσται;"
Η αιτία για τα προβλήματα στη ζωή,
είναι η δυσαρμονία ανάμεσα στο πνεύμα του ανθρώπου και στον υλικό κόσμο στον
οποίο έχει ανάγκη να υπάρξει. Στην Τέχνη, ιδίως, αλλά και σε κάθε πνευματική
δημιουργία, η δυσαρμονία αυτή είναι ακόμα πιο αισθητή. "Κάθε καλλιτέχνης
έχει σκοπό να περιγράψει τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, όσο πιο πιστά
μπορεί. Πάντα με απασχολούν τα ίδια προβλήματα. Σε όλες μου τις ταινίες το
αίτιο είναι πάντα το ίδιο: να αφηγηθούν τον εσωτερικό διχασμό του ανθρώπου, την
αντίφαση ανάμεσα στο πνεύμα και την ύλη, ανάμεσα στα πνευματικά ιδεώδη και την
ανάγκη να υπάρξεις στον υλικό κόσμο. Αυτός ο διχασμός είναι πολύ σημαντικός για
μένα, γιατί αυτός δημιουργεί και όλα τα προβλήματα στη ζωή μας." Ποτέ ίσως
άλλη γενιά δεν έζησε πιο έντονα το διχασμό για τον οποίο μιλάει ο Ταρκόφσκυ,
όσο η δική μας τώρα. Δεν έχουμε αξίες. Όλες τις αξίες τις αντικατέστησε το
χρήμα. Παρόλα αυτά βιώνουμε την παρουσία της χάρης του Θεού .Πιστεύουμε στο Θεό
είτε έχοντας τα σημάδια της παρουσίας του είτε όταν νιώθουμε ότι λείπει απ΄ τη
ζωή μας. Δεν υπάρχουν άθεοι παρά μόνον αντίθεοι.
Ο πρώτος άνθρωπος που ανέβηκε στην πιο
ψηλή κορυφή των ΙμαλαΪων, ο Χίλαρυ, γράφει στο ημερολόγιό του, πως όσο
πορευόταν μόνος , ένιωθε μια παρουσία δίπλα του. Είχε την αίσθηση ότι
κάποιος συμβαδίζει δίπλα του και τον
ενισχύει.
Ο αλλοτριωμένος άνθρωπος είναι
ανυπεράσπιστος στον τρόμο. Η τρομοκρατία έρχεται να καλύψει το κενό της
απουσίας του νοήματος της ζωής. Στίχοι, όπως αυτοί, «ανεπαισθήτως γύρω
μου έκτισαν τείχη», «οξειδώθηκα μες στη νοτιά των ανθρώπων», «Πού να βρω την
ψυχή μου;» εκφράζουν τον αγώνα του πνεύματος σ’ ένα εχθρικό κόσμο. Ο αγώνας
αυτός αποτελεί επίσης το θέμα ταινιών , μεγάλων σκηνοθετών, οι οποίες αποτελούν
αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου, όπως είναι οι ταινίες «Πολίτης
Κέϊν» του Όρσον Ουέλες, «Η κραυγή» του Αντονιόνι, «Η Σιωπή» του Ίγκμαρ
Μπέργκμαν, «Η Θυσία» του Αντρέϊ Ταρκόφσκυ, «Ο μεθυσμένος Άγγελος» του Ακίρα
Κουροσάβα κ.α΄.
Αγώνας με το δαίμονα της αλλοτρίωσης είναι
να διατηρήσουμε την οντότητά μας την αυθυπαρξία μας , να μην γίνουμε
έρμαια των καταστάσεων ή της διάθεσης των άλλων. Να αισθανόμαστε ότι
ανήκουμε, ότι συμμετέχουμε στην κοινωνία που μας περιβάλλει και στον πολιτισμό
της. Να μην αλλοτριωθούμε. «Η λέξη παράγεται από το επίθετο αλλότριος, που
δηλώνει τον ξένο, τον ξένο από τον εαυτό του και τη φύση του, αυτόν που ανήκει
σε άλλον, τον ετεροκαθοριζόμενο, τον μη έχοντα αυτονομία. «Σ΄ αυτήν την εξορία
τη στερημένη από τις αναμνήσεις μιας χαμένης πατρίδας ή από την ελπίδα μιας γης
της επαγγελίας δεν υπάρχει βοήθεια.»*
Ο Καμύ εκφράζει στο έργο του την απελπισία του σημερινού ανθρώπου,
ο οποίος αδυνατεί να υπερασπιστεί την ελευθερία του. Εμείς πιστεύουμε ότι ο
αγώνας είναι με τον εαυτό μας, με το δαίμονα της υπερηφάνειας. Η θεραπεία της
αλλοτρίωσης βρίσκεται στην ταπεινοφροσύνη.
Στο Γεροντικό, το βιβλίο που
περιέχει ιστορίες από το βίο των Αγίων Πατέρων της Ερήμου, διαβάζουμε τα εξής:
«Έλεγε η αμμάς Θεοδώρα ότι ούτε η άσκηση σώζει ούτε η αγρυπνία ούτε
οποιοσδήποτε κόπος, παρά μόνο η ταπεινοφροσύνη: Ήταν ένας αναχωρητής που έτρεπε
σε φυγή τους δαίμονες και τους εξέταζε με ερωτήματα:
« Με τι βγαίνετε από τον άνθρωπο; Με
νηστεία;» Και έλεγαν: «Εμείς ούτε τρώμε ούτε πίνουμε». «Με αγρυπνία;» Και
απαντούσαν: «Εμείς δεν κοιμόμαστε.» «Με την ερημική ζωή;» Και έλεγαν: « Εμείς
στις ερήμους ζούμε.» «Με τι, λοιπόν, φεύγετε;» Και είπαν: «Τίποτε δεν μας
νικάει παρά μόνο η ταπεινοφροσύνη.» (Το Μέγα Γεροντικόν, Δ’ τόμος, Έκδοση Ι.
Ησυχ. Το γενέσιον της Θεοτόκου, Πανόραμα Θεσσαλονίκης).
-
*Λεξικό Εννοιών του Αργύρη Ματακιά, εκδόσεις Πελεκάνος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου