Δευτέρα 5 Ιουλίου 2021

Δημήτριος Καμπέρος, ο Τρελοκαμπέρος

Στην Ύδρα αναβίωσε μια ιστορική πτήση του θρυλικού αεροπόρου θυμίζοντας σε όλους μας γιατί χρησιμοποιούμε τον όρο «τρελοκαμπέρο» για όσους περιφρονούν τον κίνδυνο.



Την Δευτέρα, 28 Ιουνίου, μια ξεχωριστή πτήση προσγειώθηκε στο λιμάνι της Ύδρας. Ένα υπερελαφρύ υδροπλάνο τύπου Zenair CH701 της Ελληνικής Λέσχης Υδροπλάνου πέταξε το από τον όρμο του Παλαιού Φαλήρου προς την Ύδρα και πίσω, αναβιώνοντας την πτήση που είχε κάνει στις 24 Ιουνίου 1912 με Farman διπλάνο MF7 Longhorn ο υπολοχαγός Πυροβολικού Δημήτριος Καμπέρος, ο πρώτος Έλληνας Στρατιωτικός Αεροπόρος και θρύλος των αιθέρων (μάλιστα, κατά την επιστροφή του, την 25 Ιουνίου 1912, έσπασε το παγκόσμιο ρεκόρ ταχύτητας υδροπλάνου με 110 χλμ./ώρα καλύπτοντας την διαδρομή Ύδρα-Φάληρο 37,5 ναυτικών μιλίων σε 38 λεπτά).

Αυτό το ταξίδι στον χρόνο έκανε μετά από 109 χρόνια ο πιλότος Κωνσταντίνος Ρωσσίδης σε μια πτήση που πραγματοποιήθηκε χάρη στη συνεργασία του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών, της Ελληνικής Λέσχης Υδροπλάνου και του Ιστορικού Αρχείου Μουσείου Ύδρα τιμώντας το ιερό τέρας της Αεροπορίας.

Ένας παράτολμος Ίκαρος

Ο Δημήτριος Καμπέρος υπήρξε ο πρώτος στρατιωτικός αεροπόρος· θρύλος για τα κατορθώματά του τόσο σε πόλεμο όσο και σε περίοδο ειρήνης. Η μόνη του “τρέλα” ήταν η περιφρόνησή του για τον κίνδυνο και η λαχτάρα του να κατακτήσει τους αιθέρες. Με ενθουσιασμό και τόλμη, έσπασε τα ρεκόρ της εποχής του. Χάρη στα ριψοκίνδυνα ακροβατικά του στον αέρα και στις τολμηρές πτήσεις που έκοβαν την ανάσα του μαγεμένου πλήθους, έμεινε στην ιστορία με την έκφραση “τρελοκαμπέρος” που χρησιμοποιούμε ακόμη και σήμερα για να χαρακτηρίσουμε κάποιον ασυγκράτητο και ατρόμητο.

Η ανιψιά του φιλόλογος Αντιγόνη Καμπέρου, έπειτα από τετράχρονη έρευνα στα αρχεία της Αεροπορίας, διαβάζοντας τα βιβλία παλαιών αεροπόρων και ακούγοντας τις αφηγήσεις ανθρώπων που τον έζησαν και αγάπησαν, ολοκλήρωσε το 2014 το ιστορικό αφήγημα Δημήτριος Καμπέρος, Ο Τρελοκαμπέρος. Η ζωή του πρώτου Έλληνα στρατιωτικού αεροπόρου
Στην Πολιτεία
 που αναβιώνει τον ρομαντισμό που απέπνεε η κοινωνία του 1912 –σε συνδυασμό με τα πλέον ταραγμένα για τον Ελληνισμό χρόνια– με τον Καμπέρο ως πρωταγωνιστή, «ένα πολύ καλά οργανωμένο μνημόσυνο για έναν αξιωματικό που θαυμάσια θα του ταίριαζε ο προσδιορισμός ‘’αεροπόρος’’ ως συμπλήρωμα του ονόματός του».

Ο Δημήτρης Καμπέρος γεννιέται το 1883 στην Ύδρα –o παππούς ήταν αγωνιστής του 1821– αλλά μεγαλώνει στον Πειραιά. Το 1900 εισέρχεται πρώτος στη Σχολή Ευελπίδων απ’ όπου αποφοιτά το 1905 ως ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού. Ένας από τους τρεις μικρότερους αδελφούς του, ο Νότης Καμπέρος
Νότης Καμπέρος
, έκανε καριέρα στο Ναυτικό, όμως έμεινε στην ιστορία με άλλη ιδιότητα: το 1924 έγινε συνιδρυτής, ανάδοχος και πρώτος αντιπρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομάδας του Ολυμπιακού.

Το 1911, μόλις οκτώ χρόνια από την πρώτη ιστορική πτήση των αδελφών Ράιτ στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Βενιζέλου υπογράφει
Μεταπτυχιακή εργασία του Κωνσταντίνου Τοπαλίδη
 με τη Γαλλία συμφωνία για τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού στρατεύματος, η οποία περιλαμβάνει την αγορά των τεσσάρων πρώτων στρατιωτικών αεροσκαφών, προκειμένου να δημιουργηθεί αεροπορική υπηρεσία στους κόλπους του ελληνικού Στρατού.

Επιλέγονται τρεις εθελοντές αξιωματικοί, ο 28χρονος Μίμης Καμπέρος από το Πυροβολικό, ο Μιχαήλ Μουτούσης
Μιχαήλ Μουτούσης
 από το Μηχανικό και ο Χρήστος Αδαμίδης
Χρήστος Αδαμίδης
 από το Ιππικό, για να εκπαιδευτούν στην αεροπορική Σχολή Farman, στο αεροδρόμιο Ετάμπ, λίγο έξω από το Παρίσι. Σε αυτούς θα προστεθεί και ο Παναγιώτης Νοταράς, και η τετράδα θα θέσει τις βάσεις για την ιστορία της Πολεμικής Αεροπορίας στη χώρα. Οι Έλληνες αξιωματικοί θέλουν να εντυπωσιάσουν τους συναδέλφους τους, και κάνουν παράτολμα. Πετούν με ακατάλληλο καιρό ή ξυστά από τα κτίρια της εκπαίδευσης και έτσι αναγκάστηκαν οι Γάλλοι να τοποθετήσουν φωτάκια για να μην πέσουν πάνω στις εγκαταστάσεις οι εκπαιδευόμενοι Έλληνες.

Τον Απρίλιο του 1912, ο Καμπέρος επιστρέφει σιδηροδρομικώς από τη Γαλλία. Τα δύο πρώτα Farman φτάνουν στον Πειραιά με πλοίο, αποσυναρμολογημένα σε κούτες. Ο Καμπέρος τα συναρμολογεί ο ίδιος και στις 14 Μαΐου απογειώνεται από το Παλαιό Φάληρο, όμως το αεροπλάνο του συντρίβεται κοντά στο Καπανδρίτι. Ο Καμπέρος επιζεί από θαύμα, επισκευάζει το αεροπλάνο και ξεκινά τις επιδείξεις στο Φάληρο, στον χώρο του Ζωολογικού Κήπου. Κάθε φορά συρρέει μια συνεπαρμένη λαοθάλασσα για να τον θαυμάσει. «Ήταν εκκεντρικός ως χαρακτήρας και ήθελε να εντυπωσιάζει» λέει η Αντιγόνη Καμπέρου. «Γι' αυτό στις επιδείξεις του με το διπλάνο έκανε επικίνδυνους ελιγμούς και ο κόσμος από κάτω φώναζε “Θα πέσει και θα σκοτωθεί αυτός! Κάνει τρέλες! Πώς τον λένε; Καμπέρο. Ο τρελός ο Καμπέρος, ο Τρελοκαμπέρος!“ Και έμεινε το προσωνύμιο “τρελοκαμπέρος“».

ptisi.jpeg

Η πρώτη πτήση του Kαμπέρου, 1912.

Η επίσημη παραλαβή των Farman III με 50 ίππους γίνεται στις 27 Μαΐου 1912. Στην τελετή, που θεωρείται γενέθλιος ημέρα της Αεροπορίας, δίνει το παρών όλη η πολιτική, στρατιωτική και θρησκευτική ηγεσία. «Ανάδοχος» των διπλάνων είναι ο υπουργός Στρατιωτικών Ελευθέριος Βενιζέλος. «Εις το πρώτον των στρατιωτικών αεροπλάνων δίδω το όνομα του πρώτου αεροπόρου, του Δαίδαλου. Το δεύτερον το ονομάζω “Αετόν” και τα άλλα δύο τα βαπτίζω “Γυψ“ και “Ιέραξ”. Η Ελλάς θα παρακολουθεί πάντοτε την πρόοδον των Εθνών, εις ην από αιώνων συνεισέφερεν, έχω δε δι’ ελπίδος ότι δια του αεροπλάνου θα ανυψωθεί και η Εθνική Ιδέα», δηλώνει. Είμαστε μήνες πριν την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων.

Ο Καμπέρος έχει τον Δαίδαλο. Ύστερα από επίμονη απαίτηση του, παίρνει άδεια
Μεταπτυχιακή εργασία του Κωνσταντίνου Τοπαλίδη
 από το υπουργείο να τον μετατρέψει προσωρινά σε υδροπλάνο, με σκοπό την εκτέλεση πειραματικών πτήσεων για τη χρήση του υδροπλάνου ως μέσου ανίχνευσης του εχθρικού στόλου. Τοποθετεί στον Δαίδαλο πλωτήρες αντί για τροχούς (αντίγραφο του διατηρείται στο Πολεμικό Μουσείο, τροποποιημένο σε υδροπλάνο με τη βοήθεια του καθηγητή του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Δημητρίου Χόνδρου) αποδεικνύοντας ότι ήταν εφικτή η δημιουργία «Ναυτικής Αεροπορικής Υπηρεσίας». Κατά την επιστροφή του από την Ύδρα στις 24 Ιουνίου, καταρρίπτει το παγκόσμιο ρεκόρ ταχύτητας υδροπλάνου, το οποίο θα διατηρήσει για δύο μήνες.

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1912 ξεσπά ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος και στις 5 Οκτωβρίου ο Καμπέρος πραγματοποιεί την πρώτη πολεμική αεροπορική αποστολή κοντά στην Ελασσόνα, το φυσικό σύνορο μεταξύ ελληνικών και τουρκικών δυνάμεων. Στις αναγνωριστικές πτήσεις πάνω από τον εχθρό ρίχνει βόμβες χειρός τύπου «ναπάλμ», ευρεσιτεχνία που χρησιμοποιήθηκε αργότερα από τους Αμερικανούς στο Βιετνάμ, μετατρέποντας έτσι το αεροπλάνο σε βομβαρδιστικό. Το εργοστάσιο Μαλτσινιώτη, η μετέπειτα Πυρκάλ, κατασκευάζει βόμβες του μισού κιλού και ο Καμπέρος τις παίρνει ανά έξι, τις βάζει σε ξύλινο αδιάβροχο κουτί που έβαζαν τις ρέγγες σε περίπτωση που πέσουν στο νερό να μην πάθουν τίποτα και τις πετάει με το χέρι πάνω από τα εχθρικά στρατεύματα. Οι Τούρκοι σαστίζουν γιατί δεν έχουν ξαναδεί κάτι παρόμοιο και χάνουν το ηθικό τους. Αυτό είναι αρκετό για την προέλαση των στρατευμάτων μας στη ξηρά.

Θα γράψει ο ίδιος: «Τους πρώτους μήνες του πολέμου ήμουν αεικίνητος. Μια στη Λάρισα, για να επιβλέπω τη συγκρότηση του Λόχου, μια στην Αθήνα, για να επιβλέπω την κατασκευή αεροπορικών βομβών που θα τις χρησιμοποιούσαμε ρίχνοντάς τις από ψηλά. Ήταν κάτι σαν χειροβομβίδες του μισού κιλού η κάθε μία, τις οποίες τις κατασκευάζαμε, για να τις ρίξουμε στον εχθρό κατόπιν κατοπτεύσεως. Δοχεία βενζίνης, που με την κρούση τους στο έδαφος θα αναφλέγονταν και θα δημιουργούσαν απώλειες στον εχθρό. Με μια δαγκωνιά η περόνη απελευθερωνόταν και η χειροβομβίδα έφευγε για το σύντομο της ταξίδι και όταν θα έσκαγε θα κατέστρεφε κάτι ή κάποιον. Ξαφνικά ανακάλυψα, ότι πίσω από κάποιες φυλλωσιές είχαν κρύψει τα μυδράλια και από αυτά έριχναν και σκότωναν τους δικούς μας. Πέταξα από πάνω τους και με τις τέσσερις χειροβομβίδες που έριξα, ήταν αρκετές για να τα διαλύσω».

Στις 26 Οκτωβρίου 1912, ο Ελληνικός Στρατός καταλαμβάνει τη Θεσσαλονίκη. Όταν όμως ο Λόχος των αεροπλάνων μεταφέρεται στο Μέτωπο της Ηπείρου, εκδηλώνεται διαφωνία μεταξύ του Καμπέρου, διοικητή του Λόχου, και του Γάλλου αεροπόρου Μπαρρέ. Ο Καμπέρος θεωρούσε ότι έπρεπε να προτιμηθεί η θέση Πέντε Πηγάδια επειδή ήταν κοντά στα Ιωάννινα ενώ ο Μπαρρέ πρότεινε τη Νικόπολη κοντά στην Πρέβεζα. Η γνώμη του Καμπέρου ήταν πιο ορθή, αλλά επικράτησε η άποψη του Γάλλου. Ο Καμπέρος, φοβερά οργισμένος, υποβάλλει παραίτηση από την Αεροπορία και επιστρέφει στο Πυροβολικό. Απασχολείται ως εκπαιδευτής νέων αεροπόρων. Επανέρχεται στην Αεροπορία το 1913 για να την οργανώσει: επισκευάζει αεροπλάνα που βρίσκονταν σε αχρηστία και επειδή δεν υπάρχει βενζίνη λόγω του αποκλεισμού, χρησιμοποιεί νέφτι για να πετάξει. Το 1932 με προτροπή παλιών φίλων και μαθητών του, αναλαμβάνει τη διοίκηση της Σχολής Αεροπόρων στο Τατόι, που προτείνει να μετονομαστεί σε Σχολή Ικάρων.

Τον Οκτώβριο του 1932 καταθέτει την πραγματεία περί ‘’Μελλοντικού Πολέμου από αέρος’’, εξαιτίας της οποίας θεωρείται για την Αεροπορία πατέρας της Τακτικής Αναγνώρισης και των διαδικασιών Δίωξης Βομβαρδισμού.

Θα πετάξει για τελευταία φορά την 1η Αυγούστου 1934. Λόγω της επίσκεψης του βρετανικού αεροπλανοφόρου Furious, βρετανικά αεροπλάνα κάνουν επιδείξεις στο Τατόι, αποδεικνύοντας τη διαφορά επιπέδου εκπαίδευσης από την ελληνική αεροπορία. Ο Καμπέρος βουτά ένα αεροπλάνο που έχει να χρησιμοποιηθεί μια δεκαετία και κατεβαίνει στο Φάληρο. Με το πεπαλαιωμένο αεροπλάνο πλησιάζει το αεροπλανοφόρο και εκτελεί ακροβατικά ξυστά από το κατάστρωμά του και με ανάστροφες πτήσεις, αγγίζει την επιφάνεια της θάλασσας. Την επομένη αποστρατεύτηκε λόγω ηλικίας «Ήταν ένα αιφνιδιαστικό, εκθαμβωτικό φινάλε που άρμοζε στον Καμπέρο» λέει η συγγραφέας της βιογραφίας της.

Ο Καμπέρος θα ζήσει τα υπόλοιπα χρόνια του στον Πειραιά, πάντα φανατικός εργένης, αβρός με τις κυρίες, αυστηρός με όποιον κακοποιεί σκυλάκια, πάντα με το μπαρ γεμάτο για να ποτίζει αλκοόλ τους φίλους του.

Με την έναρξη του Β’ΠΠ, φορά την στολή του και παρουσιάζεται στο Επιτελείο της Αεροπορίας προκειμένου να προσφέρει τις υπηρεσίες του, ζητώντας να αναλάβει την εκπαίδευση των Ικάρων στο Άργος. Ο υπουργός Αεροπορίας Οικονομάκος του είπε ότι παρόλο που αποτελούσε σύμβολο στην Αεροπορία, ήταν μεγάλος πια. Αυτό πίκρανε παρά πολύ τον Καμπέρο και τον έκανε να αποτραβηχτεί. Όμως το πείσμα του δεν τον εγκατέλειψε.

Ένα πρωινό του Ιουλίου του 1941, γερμανική περίπολος φτάνει στο σπίτι στην Φρεαττύδα για να τον συλλάβει
Zωντανεύει ο θρύλος του «Τρελοκαμπέρου» | Η Καθημερινή
. Ο Καμπέρος επιμένει πως κατά το στρατιωτικό πρωτόκολλο μόνον έναν αξιωματικός του ιδίου βαθμού μπορεί να τον συλλάβει. Οι Γερμανοί δείχνουν σεβασμό και αποχωρούν. Την επομένη, χτυπάει και πάλι η πόρτα του. Αυτή τη φορά είναι ένας επισμηναγός της Λουφτβάφε. Ο Ελληνας αεροπόρος παραδίδει τα όπλα του και οδηγείται στο αρχηγείο της όπου ανακρίνεται σχετικά με τη φημολογούμενη αντιστασιακή δράση Ελλήνων αξιωματικών της Αεροπορίας. Ο αεροπόρος αρνείται να συνεργαστεί όμως οι Γερμανοί του επιτρέπουν να φύγει.

Θα πεθάνει το 1942, σε ηλικία 59 ετών, τελικά όχι σε κάποιο από τα παράτολμα ακροβατικά του, αλλά στο σπίτι του από διαρροή στις σωληνώσεις του φωταερίου.

Κι αν ο ίδιος πικράθηκε στη διάρκεια της ζωής του, η Πολεμική Αεροπορία διαχρονικά τιμά τη μνήμη του. Προτομή του απαντάται στα μουσεία της ενώ πορτραίτο του βρίσκεται σε περίοπτη θέση στην αίθουσα συνεδριάσεων του Ανώτατου Αεροπορικού Συμβουλίου στο ΓΕ. Το όνομά του έχει τιμητικά δοθεί στην πλέον σημαντική εκ των ασκήσεων της Πολεμικής Αεροπορίας, που διεξάγεται στο Πεδίο Βολής Κρανέας, με πραγματικά πυρά. «Κάθε πραγματική βόμβα που πέφτει εκεί, μαζί με τον θόρυβο που προκαλεί, είναι αφιερωμένη στο όνομα του Δημητρίου Καμπέρου», είπε
«Δημήτριος Καμπέρος, ο Τρελοκαμπέρος: Η ζωή του πρώτου Έλληνα στρατιωτικού αεροπόρου», Αεροπορική Επιθεώρηση, 105 (2015)
 ο πτέραρχος Γεώργιος Αυλωνίτης στην παρουσίαση της βιογραφίας του στο Πολεμικό Μουσείο (από τις 25 που έγιναν σε όλη την Ελλάδα και στη Φλόριντα).

«Υπήρξαν ασφαλώς και άλλοι ακολουθητές του Καμπέρου, άξια τέκνα της μάνας πατρίδας μας. Είναι μακρύς ο κατάλογος αυτών που άφησαν ίχνη ανεξίτηλα στην αεροπορική ιστορία της χώρας μας, με τις πράξεις και -- ενίοτε με το αίμα τους -- κατά την ίδια εποχή, αλλά και σε μεταγενέστερους χρόνους», συνεχίζει ο πτέραρχος Αυλωνίτης. «Με δέος υποκλινόμαστε στην μεγαλοπρεπή προσφορά αυτών των αεροπορικών προγόνων μας. Εκείνος όμως ήταν ο πρώτος. Πρώτος και πρωτοπόρος».

 

Από τις εκδόσεις Ψυχογιός κυκλοφορεί το παιδικό βιβλίο της Αντιγόνης Καμπέρου Ο Τρελοκαμπέρος στους Αιθέρες
Στις εκδόσεις Ψυχογιός
 για παιδιά 9-11 ετών.

 

Σε συνεννόηση με την κυρία Αντιγόνη Καμπέρου, το κείμενο περιέχει αποσπάσματα από τη συνέντευξή της στον Βασίλη Πια
Στο ΑΠΕ-ΜΠΕ
 ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Δεν υπάρχουν σχόλια: