Η Αθήνα καθαρίζει από τα παράνομα γκράφιτι και τις μουτζούρες της

Πριν από μερικές μέρες ολοκληρώθηκε το πρώτο κομμάτι δράσεων του συνΑθηνά για τον καθαρισμό της πόλης από τις μουτζούρες και τα γκράφιτι που είχαν σχεδιαστεί όλα αυτά τα χρόνια πάνω στους τοίχους της 

Ο δρόμος στον οποίο έπεσε πολλή δουλειά ήταν η Πανεπιστημίου, ένας δρόμος-βιτρίνα της πόλης, ο οποίος αρκετά συχνά γεμίζει με μουτζούρες και συνθήματα, ειδικά μετά από πορείες που πραγματοποιούνται εκεί. 

Πριν από μερικές μέρες, σε μια εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Στοά Εμπόρων, ολοκληρώθηκε και επίσημα το πρώτο κομμάτι δράσεων του συνΑθηνά σε συνεργασία με τον δήμο Αθηναίων και ιδιωτικούς φορείς για τον καθαρισμό της πόλης από τις μουτζούρες και τα γκράφιτι που είχαν σχεδιαστεί όλα αυτά τα χρόνια πάνω στους τοίχους της.   

Ήταν Απρίλιος του 2017, όταν το συνΑθηνά, η πλατφόρμα συνάντησης, δικτύωσης και υποστήριξης των ομάδων πολιτών της πρωτεύουσας, σε συνεργασία με την Kärcher, η οποία προσέφερε τον εξοπλισμό και την τεχνογνωσία, αποφάσισε να απευθύνει ένα κάλεσμα σ' όλους τους κατοίκους της προκειμένου εκείνοι να εντοπίσουν τα επίμαχα γκράφιτι και μαζί τους να τα σβήσουν.   

«Είναι πολύ σημαντικό που συμμετείχαν κι εκείνοι σ' αυτές τις δράσεις, γιατί έτσι καταλαβαίνουν όλες τις δυσκολίες, τα εμπόδια και τις ιδιοτυπίες τους. Αντιλαμβάνονται πόσο δύσκολο είναι το κομμάτι του καθαρισμού και έτσι αναπτύσσουν το αίσθημα του ανήκειν στη γειτονιά τους» εξηγεί ο Βασίλης Σταμογιάννης, συντονιστής των δράσεων συνΑθηνά δήμου Αθηναίων που συμμετείχε ενεργά από την αρχή στον καθαρισμό.   

Δεν είμαστε ενάντια στην τέχνη και στην παρέμβαση στο δημόσιο χώρο, το αντίθετο μάλιστα. Ο δήμος, όμως, δεν μπει στη διαδικασία να κρίνει αν αυτή η μουτζούρα είναι τέχνη ή όχι.   

Η διαδικασία είχε ως εξής: οι σύλλογοι ενεργών πολιτών της πόλης συνδιαλέχθηκαν και δημιουργούσαν μια λίστα με τα σημεία τα οποία έχρηζαν καθαρισμού. Με τα μέρη της πόλης πια καταγεγραμμένα, οι ειδικά εκπαιδευμένοι υπάλληλοι της Kärcher σε συνεργασία με εθελοντές ξεκίνησαν το πιο δύσκολο κομμάτι, αυτό του σβησίματος.   

Ο τρόπος με τον οποίο έγινε αυτό ήταν ιδιαίτερο δύσκολος και απαιτητικός, καθώς πέραν του βαψίματος και του πλυσίματος του τοίχου, έπρεπε, με ειδικά μηχανήματα τα οποία διέθετε η εταιρεία, να «περάσουν» την ειδική προστασία, η οποία θα έδινε τη δυνατότητα αργότερα στους κατοίκους της γειτονιάς να σβήνουν εκ νέου οποιοδήποτε γκράφιτι γινόταν ξανά με ένα μόνο πανί, ένα σφουγγάρι και λίγο νερό. 


Πανεπιστήμιο πριν και μετά

«Η αφαίρεση ήταν πράγματι πολύ δύσκολη κι αυτό έτσι ώστε στην επόμενη μουτζούρα να μην είναι τόσο. Υπάρχουν κάποια υλικά που όταν τα χρησιμοποιήσεις στην επιφάνεια αποτρέπουν, για παράδειγμα, την εισχώρηση ξανά μπογιάς στους πόρους του μαρμάρου» προσθέτει ο ίδιος.   

Και ενώ πριν από την έναρξη του προγράμματος υπήρχε μια σχετική ευαισθητοποίηση, μετά τις πρώτες δράσεις τα αιτήματα των πολιτών άρχισαν να αυξάνονται ραγδαία, με τους ίδιους τους υπαλλήλους του συνΑθηνά, όπως παραδέχεται η Κατερίνα Αποστολοπούλου, υπεύθυνη επικοινωνίας συνΑθηνά δήμου Αθηναίων, να εκπλήσσονται από το πλήθος τους.   

«Όταν βγάλαμε μερικά ανοιχτά καλέσματα για να μας υποδείξουν οι πολίτες ποια σημεία πρέπει να καθαριστούν, λάβαμε τόσα πολλά μηνύματα που πάθαμε σοκ. Μέσα σ' αυτή την κρίση είδαμε πως ο κόσμος είχε την ανάγκη να δει ένα καλύτερο πρόσωπο της πόλης» σημειώνει η ίδια.   

«Πολλοί από αυτούς που συμμετείχαν, μάλιστα, μας λένε πως ακόμη μέχρι σήμερα, κάθε φορά που περνούν από το σημείο που καθάρισαν, το κοιτούν και σκέφτονται πως εκείνοι το έχουν κάνει. Είναι σαν δικό τους πια» παρεμβαίνει ο Βασίλης Σταμογιάννης.   

Όπως εξηγεί ο ίδιος, τα περισσότερα αιτήματα για σβήσιμο γκράφιτι έφτασαν από την Κυψέλη, του Ψυρρή και τα Εξάρχεια. Ήδη από το 2010, σύμφωνα με την Αμαλία Ζέπου, αντιδήμαρχο Κοινωνίας των Πολιτών & Καινοτομίας δήμου Αθηναίων, η πόλη είχε αρχίσει να γεμίζει ασφυκτικά από γκράφιτι και μπογιές που την ασχήμαιναν. 

Πανεπιστημίου πριν 

και μετά

Σε περιοχές, μάλιστα, όπως τον Κεραμεικό και το Μεταξουργείο, πολλά κτίρια είχαν γίνει ένας ανοιχτός καμβάς για όλους τους καλλιτέχνες του κόσμου που έρχονται στην Ελλάδα για να δημιουργούν ανεξέλεγκτα τοιχογραφίες, γνωρίζοντας πως κανείς δεν πρόκειται να τους σταματήσει.  

«Στην αρχή προσπαθήσαμε να πείσουμε την Ελληνική Αστυνομία να συλλαμβάνει πιο συχνά όσους κάνουν αυτά τα γκράφιτι αλλά δεν έκαναν σχεδόν τίποτα. Δεν υπάρχει καμία ασφάλεια δηλαδή.   

Μετά κάναμε κάποιες κινήσεις για να απαγορευτεί η χρησιμοποίηση των επίμαχων σπρέι χωρίς έγκριση, αλλά και εκεί δεν βγάλαμε άκρη. Αναρωτηθήκαμε λοιπόν ποιος είναι ο ρόλος που θα πρέπει να έχει ο δήμος σ' αυτή την πραγματικότητα;».   

Ανάμεσα στις 25 δράσεις που συνολικά πραγματοποιήθηκαν, αρκετές ήταν στο ιστορικό κέντρο της πόλης, ακόμη και στα Αναφιώτικα της Πλάκας, εκεί όπου αντιμετώπισαν μια ακόμη δυσκολία καθώς, επειδή πολλά από τα βανδαλισμένα κτίρια είναι διατηρητέα, έπρεπε προτού καν να τα αγγίξουν να πάρουν άδεια από το υπουργείο Πολιτισμού.   

Ο δρόμος στον οποίο όμως έπεσε η περισσότερη δουλειά ήταν η Πανεπιστημίου, μια οδός-βιτρίνα της πόλης, η οποία συχνά πυκνά γεμίζει με μουτζούρες και συνθήματα ειδικά εξαιτίας των πορειών που πραγματοποιούνται εκεί.   

«Αν δεν είχε προστατευτεί μ' αυτό τον τρόπο, θα ήταν πολύ δύσκολο γιατί θα έπρεπε κάθε φορά να γίνεται βάψιμο από την αρχή με ειδικά χημικά καθαριστικά και πλυστικά» προσθέτει ο κ. Σταμογιάννης.   

Σ' αυτό τον δρόμο, τελικά, εκπαιδεύτηκαν οι έξι υπάλληλοι του δήμου Αθηναίων, οι οποίοι μπορούν πια να καθαρίζουν άμεσα, μετά από καταγγελία, τα γκράφιτι της πόλης. Είναι οι πρώτοι που έχουν εκπαιδευτεί σ' αυτό τον τομέα στην Ελλάδα. 


Ωδείο πριν και μετά

Μετά το τέλος των δράσεων, η Kärcher παραχώρησε στους κατοίκους των γειτονιών πολλά από τα πλυστικά που χρησιμοποίησαν για το σβήσιμο. Και μπορεί πολλοί από τους τοίχους να γέμισαν ξανά με γκράφιτι αλλά αυτό που παρατηρούν τώρα πια, τους έχει προκαλέσει έκπληξη.   


«Είδαμε πως αν οι πολίτες έτρεχαν, καθάριζαν και τα έσβηναν άμεσα, αυτοί που το έκαναν, δεν πήγαιναν ποτέ ξανά εκεί, αφού και τα σπρέι για να τα φτιάξουν είναι ιδιαίτερα ακριβά» εξηγεί η Αμαλία Ζέπου.   

«Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι. Δεν είμαστε ενάντια στην τέχνη και στην παρέμβαση στο δημόσιο χώρο, το αντίθετο μάλιστα. Ο δήμος, όμως, δεν μπει στη διαδικασία να κρίνει αν αυτή η μουτζούρα είναι τέχνη ή όχι.   

»Υπάρχουν πολλοί ιδιοκτήτες που επιθυμούν οι προσόψεις τους να έχουν ωραία γκράφιτι. Μπορεί από την άλλη να βρεθεί κάποιος που να έχει ένα φανταστικό έργο του Banksy και να μην το θέλει. Είναι αυτό το περίεργο όριο μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού χώρου» συμπληρώνει η Κατερίνα Αποστολοπούλου.   «Πολλοί μας έλεγαν "σβήστε τα άσχημα και κρατήστε τα ωραία". Εμείς δεν είμαστε, όμως, Καλών Τεχνών για να το κρίνουμε αυτό» λέει γελώντας.   

Αυτός είναι και ο λόγος που πρέπει τελικά, όπως προσθέτει, οι πολίτες να είναι αυτοί που πρέπει να υποδεικνύουν τα σημεία που θεωρούν πως χρήζουν καθαρισμού και όχι ο δήμος.   

«Οι πολίτες πρέπει να αποφασίζουν μόνοι τους για τον ιδιωτικό τους χώρο. Μπορεί τα σπίτια να ανήκουν σ' αυτούς, αλλά οι προσόψεις τους είναι κάποιο τρόπο δημόσιες, γιατί βρίσκονται σε δημόσια θέα. Υπάρχει, νόμος που υποχρεώνει τους ιδιοκτήτες να κρατούν καθαρές τις προσόψεις των σπιτιών τους. Θα μπορούσαμε να βάλουμε πρόστιμα αλλά μέσα στην κρίση αποφασίσαμε να μην το κάνουμε» παραδέχεται η κ. Ζέπου.   

«Το θέμα, όμως, είναι η καλλιέργεια μιας νέας κουλτούρας για την πόλη που εμπλέκει όλους μέσα, πολίτες, ιδιοκτήτες, εταιρείες, υπαλλήλους. Μιας κουλτούρας οικειοποίησης του δημοσίου χώρου. Πρέπει να αγαπήσουμε τον δημόσιο χώρο. Είναι θέμα παιδείας». 

Λυκαβηττός. 

Ο χάρτης με τις 25 δράσεις σε όλη την Αθήνα.

ΠΗΓΗ