Και στο βάθος... μνημόνιο

Οι προτάσεις του ESM επαναφέρουν τον δημοσιονομικό εφιάλτη σε μια –πιθανότατα– εκλογική χρονιά • Η συνταγή για την Ελλάδα προβλέπει ότι για να μειωθεί το ελληνικό χρέος στο όριο του 100% απαιτούνται πρωτογενή πλεονάσματα 4,5% του ΑΕΠ τα επόμενα 20 χρόνια, ενώ για να μειωθεί στο υφιστάμενο όριο (60% του ΑΕΠ) θα απαιτηθούν πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 6,5% του ΑΕΠ ετησίως για 20 χρόνια.

Μνημόνιο από την πίσω πόρτα φέρνει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) για την Ελλάδα με το σχέδιο της πρότασης για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, αφού και στα τρία σενάρια με τις οροφές για το χρέος από το 60% στο 100% τα πλεονάσματα για τη χώρα μας παραμένουν θηριώδη.

Οι στόχοι στα πρωτογενή που αναφέρει ο ESM στο παράδειγμα για την Ελλάδα ξεκινούν από το 3% του ΑΕΠ και κλιμακώνονται έως το 6,5% του ΑΕΠ, κόβοντας έτσι τον βήχα στην Αθήνα που αξιώνει κάτι πολύ καλύτερο σε επίπεδο πλεονασμάτων, από τη στιγμή που το χρέος της τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς το 208,83% του ΑΕΠ για το 2021. Για το 2022 προβλέπει υποχώρηση στα επίπεδα του 201,47%, αλλά δεν παύει να είναι υψηλό.

Πάντως, οι εκτιμήσεις του ESM για το ελληνικό χρέος (γενικής κυβέρνησης) διαφέρουν από αυτές που διατυπώνει η κυβέρνηση στο προσχέδιο του προϋπολογισμού που το τοποθετηθεί πολύ χαμηλότερα στο 197,9% του ΑΕΠ ή στα 350 δισ. ευρώ για φέτος και στο 190,4% για το 2022. Το 2020 η Ελλάδα είχε το υψηλότερο χρέος στην ευρωζώνη καθώς διαμορφώθηκε στο 205,65% του ΑΕΠ και ακολουθεί δεύτερη η Ιταλία με 155,81% του ΑΕΠ της. Γεγονός που για τους θεσμούς σηματοδοτεί διορθωτικές κινήσεις και δραστικές παρεμβάσεις για βιώσιμα οικονομικά που θα υπαγορεύονται από το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας, το οποίο κατά την εκκίνηση της διαβούλευσης διατηρεί αμετάβλητο τον κανόνα του 3% του ΑΕΠ, ως ταβάνι για το έλλειμμα.

Στο μέτωπο του χρέους τα πράγματα δείχνουν ότι θα υπάρξει μια μικρή χαλάρωση. Οι οικονομολόγοι του ESM εισηγούνται αύξηση του πλαφόν για το δημόσιο χρέος από το 60% στο 100%, εξηγώντας ότι σήμερα οι οικονομικές συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές από τη δεκαετία του ‘90 και επιτρέπουν αυτή την αλλαγή. Ομως για τις υπερχρεωμένες οικονομίες οι αυστηρές ντιρεκτίβες για το χρέος διατηρούνται και μάλιστα σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ο ESM παρουσιάζει ως άκαμπτο τον βασικό κανόνα του Συμφώνου Σταθερότητας που ορίζει ότι οι χώρες με χρέος πάνω από το ανώτατο όριο του 100% του ΑΕΠ οφείλουν να κλείσουν την ψαλίδα με ρυθμό 5% ετησίως (κατά το 1/20), ώστε μέσα σε μια εικοσαετία να έχουν επανέλθει στα όρια του Συμφώνου.

Πρακτικά αυτό για την Ελλάδα σημαίνει αυστηρή λιτότητα και μάλιστα πολυετή ώστε να μην μπορεί να σηκώσει κεφάλι από την υποχρέωση για υψηλά πλεονάσματα τα επόμενα 20 με 30 χρόνια.

Η βαριά δημοσιονομική προσαρμογή που σε ετήσια βάση θα φτάνει τα 9-10 δισ. ευρώ (όπως έχει ήδη γράψει η «Εφ.Συν.» στο φύλλο της 26ης Οκτωβρίου) με αιματηρές περικοπές στις δαπάνες και με την επιβολή νέων χαρατσιών στα νοικοκυριά σκιαγραφείται μέσα από τα τρία σενάρια του ESM για την προσαρμογή του δημόσιου χρέους στην περίπτωση της Ελλάδας:

■ Στο βασικό, που θέτει ως οροφή για το χρέος το 100% του ΑΕΠ, η συνταγή του ESM για την Ελλάδα προβλέπει ότι για να μειωθεί το ελληνικό χρέος σε αυτό το όριο απαιτούνται πρωτογενή πλεονάσματα 4,5% του ΑΕΠ τα επόμενα 20 χρόνια ή 3% του ΑΕΠ εάν η απομείωση του χρέους γίνει σε βάθος 30 ετών. Το σενάριο ακουμπά στην τελευταία έκθεση βιωσιμότητας για το χρέος που συνέταξε η Κομισιόν (σ.σ. δόθηκε στη δημοσιότητα μαζί με το κείμενο συμπερασμάτων της έκθεσης για τη 10η μεταμνημονιακή αξιολόγηση) και λαμβάνει υπόψη την παραδοχή ότι η ελληνική οικονομία θα τρέχει με μέσο ετήσιο ρυθμό 3% έως το 2060.

■ Στο ενδιάμεσο, που προβλέπει υποχώρηση του ελληνικού χρέους στο 80% του ΑΕΠ με πρωτογενή πλεονάσματα 5,5% ετησίως για 20 χρόνια ή 4,5% του ΑΕΠ για 30 χρόνια.

■ Στο δυσμενές, σύμφωνα με το οποίο για να μειωθεί το ελληνικό χρέος στο υφιστάμενο όριο που είναι το 60% του ΑΕΠ, θα απαιτηθούν πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 6,5% του ΑΕΠ ετησίως για 20 χρόνια ή 4,5% του ΑΕΠ για 30 χρόνια.

Στο υπουργείο Οικονομικών κρατούν αποστάσεις από τις προτάσεις του ESM, αφ’ ενός γιατί επαναφέρουν τον δημοσιονομικό εφιάλτη από τα πέτρινα χρόνια των μνημονίων σε ένα έτος που, το 2022, συγκεντρώνει σοβαρές πιθανότητες να είναι εκλογικό. Αφ’ ετέρου τα ελληνικά σχέδια προβλέπουν έξοδο από την ενισχυμένη εποπτεία τον επόμενο χρόνο και μείωση των υψηλών στόχων για το πρωτογενές πλεόνασμα, οπότε η μάχη που πρέπει να δοθεί είναι σε αυτό το μέτωπο.

Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μέχρι να φτάσει να ξεκαθαρίσει το τοπίο με τα ελληνικά πλεονάσματα, αφού προηγείται η μεταρρύθμιση του Συμφώνου που προβλέπεται ότι θα είναι μακρά και δύσκολη.

www.efsyn.gr