 |
| Ο Αβι Λεμπ διευθύνει το πρόγραμμα «Black Hole Initiative» του Χάρβαρντ και το Institute for Theory and Computation, σύμπραξη Χάρβαρντ - Σμιθσόνιαν. Φωτ. OLIVIA FALCIGNO |
Ας ξεκινήσουμε από την περίεργη ερώτηση: είμαστε μόνοι μας στο σύμπαν; «Είναι η πιο θεμελιώδης ερώτηση για την επιστήμη», μας λέει τηλεφωνικώς ο καθηγητής Αστρονομίας του Χάρβαρντ Αβι Λεμπ, «η απάντηση της οποίας θα επηρεάσει τις ιδέες μας για το σύμπαν, τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα σε αυτό, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τα μελλοντικά μας σχέδια».
Σύμφωνοι, αλλά εσείς τι λέτε, ξαναρωτάμε τον καθηγητή. «Είναι σίγουρα απίθανο να είμαστε μόνοι», απαντά κατηγορηματικά και προσθέτει μάλιστα ότι είμαστε –το ανθρώπινο είδος δηλαδή– «τόσο συνηθισμένο όσο τα μυρμήγκια σε ένα πεζοδρόμιο».
Τι ακριβώς εννοεί με αυτό όμως; «Προϋπήρξαν πολλοί τεχνολογικοί πολιτισμοί σαν τον δικό μας και απλώς πρέπει να αναζητήσουμε τα υπολείμματα που άφησαν πίσω τους. Η κύρια αιτία είναι ότι αρκετοί αστέρες έχουν έναν πλανήτη με το μέγεθος της Γης και με παρόμοιες συνθήκες θερμοκρασίας στην επιφάνεια, που επιτρέπουν την ύπαρξη νερού και μάλλον της ζωής όπως τη γνωρίζουμε. Νομίζω πως είναι εγωιστικό από μέρους μας να νομίζουμε ότι είμαστε μόνοι και μοναδικοί», μας λέει χωρίς ίχνος έπαρσης και κομπασμού στη φωνή του.
O «Ανιχνευτής»
Θα θυμάστε ίσως το πέρασμα του αινιγματικού ουράνιου αντικειμένου Ουμουαμούα από το ηλιακό μας σύστημα το 2017. Τον διαστρικό επισκέπτη είχε παρατηρήσει επισταμένως το ισχυρό τηλεσκόπιο Pann-Starrs στη Χαβάη, απ’ όπου πήρε το όνομά του (σημαίνει «Ανιχνευτής»). Οι αστρονόμοι δεν είχαν καταφέρει να εξηγήσουν το σχήμα του που έμοιαζε με «τηγανίτα», την κίνηση, τη φωτεινότητα και τη γεωμετρία του που δεν ταίριαζαν με τα γνώριμα χαρακτηριστικά των συμβατικών ουράνιων σωμάτων. Ο Λεμπ διατύπωσε τότε την επιστημονική υπόθεση ότι ο «Ανιχνευτής» είναι ένα αντικείμενο που κατασκευάστηκε από εξωγήινο πολιτισμό. Η υπόθεσή του προκάλεσε «σεισμό» πάνω στη Γη.
Ο Αβι Λεμπ είναι καθηγητής Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και μέχρι πριν από ένα χρόνο ήταν ο μακροβιότερος επικεφαλής του τμήματος αστρονομίας. Διευθύνει το πρόγραμμα «Black Hole Initiative» του πανεπιστημίου και το Institute for Theory and Computation, σύμπραξη του Χάρβαρντ και του Σμιθσόνιαν για την αστροφυσική. Στη μακροχρόνια καριέρα του έχει συγγράψει περίπου 800 εργασίες και μελέτες, κατείχε θέσεις ευθύνης σε επιστημονικά συμβούλια και ήταν μέλος σε επιστημονικές επιτροπές της αμερικανικής κυβέρνησης.
Οι απόψεις του, ωστόσο, για τη φύση του Ουμουαμούα προκάλεσαν αντιδράσεις μέσα και έξω από την επιστημονική κοινότητα, μειδιάματα, αλλά και προσωπικές επιθέσεις που του έφεραν στο μυαλό τη μοίρα του Σωκράτη όταν αμφισβήτησε την καθεστηκυία τάξη. «Σήμερα ο Σωκράτης δεν θα χρειαζόταν να πιει δηλητήριο αλλά θα τον “ακύρωναν” στα σόσιαλ μίντια», σχολιάζει καθώς κουβεντιάζουμε. Ρωτάμε εάν κάτι αντίστοιχο συνέβη και στον ίδιο. «Δεν θα έλεγα ότι ακυρώθηκα ακριβώς, αλλά ειπώθηκαν πράγματα για εμένα που δεν ήταν ωραία και αυτό είναι πρόβλημα γιατί προσπαθώ να εξηγήσω ορισμένα πράγματα που είναι παράδοξα. Μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας και να πούμε ότι δεν έχουμε γείτονες και ότι είμαστε οι πιο έξυπνοι της γειτονιάς. Αυτό δεν θα αλλάξει κάτι. Αν υπάρχουν γείτονες εκεί έξω δεν τους νοιάζει τι λέμε μεταξύ μας».
Η θεωρία του
Ο καθηγητής Λεμπ αναλύει τη θεωρία του για τη φύση του Ουμουαμούα στο βιβλίο του «Extraterrestrial: The first sign of Intelligent Life Beyond Earth» (εκδ. John Murray) που κυκλοφορεί στα αγγλικά από την αρχή του 2021. Στις 220 σελίδες του εξετάζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του διαστρικού μας επισκέπτη και τις πιθανές χρήσεις του, ενώ παράλληλα μιλάει για τη ζωή του, για τα παιδικά του χρόνια στη φάρμα της οικογένειάς του, στο χωριό Μπέιτ Χαμάμ έξω από το Τελ Αβίβ, και για την πρώτη του αγάπη, τη φιλοσοφία.
Στις πρώτες σελίδες περιγράφει ένα περιστατικό που τον καθόρισε. Την πρώτη ημέρα του σχολείου είδε τους συμμαθητές του να τρέχουν και να χοροπηδάνε πάνω στις καρέκλες και στα θρανία της τάξης, ενώ εκείνος στεκόταν ακίνητος και αναρωτιόταν εάν θα έπρεπε να συμμετάσχει στο πανδαιμόνιο. Προτού αποφασίσει, μπήκε ο δάσκαλος και αφού μάλωσε τους μαθητές τούς συμβούλευσε να ακολουθήσουν το παράδειγμα του φρόνιμου Λεμπ. Ο ίδιος παραδέχεται ότι δεν ήταν η φρονιμάδα που τον συγκράτησε. Το ζήτημα, λέει, δεν είναι εάν θα ακολουθήσεις το πλήθος ή όχι, αλλά να πάρεις χρόνο για να σκεφτείς πριν πράξεις. «Στην περίσκεψη, υπάρχει η ταπεινότητα της αβεβαιότητας».
Αυτή τη στάση έχει απέναντι στη ζωή ο Αβι Λεμπ και αυτή προσπαθεί να μεταδώσει στους φοιτητές του στο Χάρβαρντ. Γι’ αυτούς άλλωστε και τις νεότερες γενιές έγραψε το βιβλίο του. «Είπα στους εκδότες ότι θέλω να περιγράψω στους νέους πόσο συναρπαστική είναι η επιστήμη και να μεταφέρω αυτό το συναίσθημα με την πιθανότητα ότι μπορούμε να διερευνήσουμε τέτοια ερωτήματα, όπως το αν είμαστε μόνοι, καλύτερα από ό,τι στο παρελθόν».
Για να γίνει αυτό πρακτικά, λέει, θα πρέπει να σταματήσουμε να στέλνουμε ραδιοκύματα στο σύμπαν. «Είναι σαν να προσπαθείς να μιλήσεις στο τηλέφωνο με κάποιον που δεν είναι ζωντανός». Αντίθετα, θα πρέπει να αναζητούμε τις τεχνολογικές «υπογραφές» άλλων πολιτισμών. «Είναι μια προσέγγιση που ονομάζω διαστημική αρχαιολογία. Πιστεύω ότι αν ψάξουμε θα βρούμε κάτι. Ο μόνος λόγος για να μην το κάνουμε είναι αν αποφασίσουμε εκ των προτέρων ότι όλα στο Διάστημα είναι πέτρες και βράχια», τονίζει.
Το βιβλίο διατρέχει και ένα άλλο θεμελιώδες ερώτημα. Είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε την υπόθεση ότι η ζωή στη Γη δεν είναι μοναδική; Ο Λεμπ απαντά πως όχι και ένας από τους λόγους είναι οι προκαταλήψεις που ακολουθούν όσους προφέρουν τις λέξεις «εξωγήινοι» και «άγνωστα ιπτάμενα αντικείμενα».
Τελευταία, όμως, κάτι δείχνει να αλλάζει: υπάρχουν επίσημες παραδοχές πως ορισμένα πράγματα δεν μπορούν να εξηγηθούν.
Στις 25 Ιουνίου, μια έκθεση που θα παραδοθεί από το αμερικανικό Πεντάγωνο στο Κογκρέσο φαίνεται πως θα αποτελέσει την πρώτη δημόσια παραδοχή της κυβέρνησης των ΗΠΑ ύπαρξης των περίφημων ΑΤΙΑ (Αγνώστου Ταυτότητος Ιπτάμενα Αντικείμενα – τα γνωστά μας UFO), η τεχνολογία και η προέλευση των οποίων δεν μπορεί να εξηγηθεί, τουλάχιστον όχι από τους Αμερικανούς αξιωματούχους.
Η πιθανότητα επαφής
Ο Λεμπ, ωστόσο, πιστεύει ότι είναι μάλλον απίθανο να έρθουμε σε επαφή με έναν εξωγήινο πολιτισμό, καθώς εκτιμά ότι οι περισσότεροι τουλάχιστον θα έχουν καταστραφεί δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Η τάση αυτοκαταστροφής υπάρχει, λέει, σε όλους τους τεχνολογικά προηγμένους πολιτισμούς. «Ο πολιτισμός μας είναι στην ενήλικη φάση του και αυτό σημαίνει ότι μάλλον έχουμε μπροστά μας μερικούς ακόμη αιώνες επιβίωσης και οι λόγοι μπορεί να είναι επειδή αλλάζουμε το κλίμα, είτε κάποιος πόλεμος ή μια επιδημία που θα μας εξαφανίσει. Υπάρχει βέβαια πάντα το ανθρώπινο πνεύμα, που μπορεί να πάει κόντρα σε όλες τις προσδοκίες και τις στατιστικές. Κυρίως εάν καταφέρουμε να πάμε στο Διάστημα».
Η σοβαρή έρευνα
Του Ηλία Μαγκλίνη
Το 2017, η Αμερικανίδα ρεπόρτερ Λέζλι Κιν εξέδωσε το βιβλίο «UFOs: Generals, Pilots and Government Officials Go on the Record». Την ίδια χρονιά, η Κιν, μαζί με δύο δημοσιογράφους των New York Times, αποκάλυψε ότι το αμερικανικό Πεντάγωνο «έτρεχε» εδώ και δέκα χρόνια ειδικό ερευνητικό πρόγραμμα πάνω στα περίφημα ΑΤΙΑ. Οχι τυχαία, το περιοδικό The New Yorker (10 Μαΐου 2021) αφιέρωσε πολλές σελίδες στην περίπτωση της Κιν. Εχοντας χρόνια μάχιμης ερευνητικής δημοσιογραφίας στο ενεργητικό της, η Κιν θεωρεί τον εαυτό της «σκληροπυρηνικό αγνωστικιστή». Δίχως να υιοθετεί ατεκμηρίωτα συμπεράσματα, και κρατώντας αποστάσεις από τους «ουφολόγους», απλώς κάνει αυτό που ξέρει καλά: επιτόπια έρευνα, συνεντεύξεις. Η ουσία είναι ότι, όπως η θεσμική, επίσημη Αμερική ερευνά σοβαρά το ενδεχόμενο ο κορωνοϊός να «ξέφυγε» από κάποιο ιατρικό εργαστήριο, έτσι και το «ασόβαρο» θέμα των ΑΤΙΑ δείχνει πλέον να αποτελεί (όχι για πρώτη φορά πάντως, παράδειγμα ο αστρονόμος Αλεν Χάινεκ στο παρελθόν) πεδίο έρευνας του λεγόμενου «συστήματος». Τόσο η θεωρία του «ιού του εργαστηρίου» όσο και τα «ούφο» αποτελούσαν «χωραφάκια» των απανταχού συνωμοσιολόγων, οι οποίοι, βέβαια, καταπέφτουν στη γραφικότητα εξαιτίας των ακλόνητων και αστήρικτων βεβαιοτήτων τους. Αν κάτι χρειάζεται είναι η σοβαρή, συστηματική έρευνα. Τα ερωτήματα – έστω και αν δεν υπάρξουν απαντήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου