Το τεράστιο ενεργειακό πρότζεκτ σχεδιάστηκε με στόχο να διπλασιάσει τη ροή φυσικού αερίου μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας – Τώρα έχει εγκαταλειφθεί και η τύχη του παραμένει άγνωστη - Τα λάθη της Γερμανίας, οι προειδοποιήσεις των ΗΠΑ και τα όνειρα κυριαρχίας του Πούτιν
Ηταν ένα φιλόδοξο έργο που δεν ξεκίνησε όμως και με τους καλύτερους οιωνούς. Στόχος με την κατασκευή του αγωγού Nord Stream 2 ήταν ο διπλασιασμός της ροής φυσικού αερίου μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο αγωγός αυτός υπήρξε ένα από τα πρώτα «θύματα» του πολέμου που ξεκίνησε η Ρωσία στην Ουκρανία, ενός πολέμου με ολοένα αυξανόμενο γεωπολιτικό, οικονομικό και, φυσικά, ανθρωπιστικό αντίκτυπο. Ένα «θύμα» που κόστισε 11 δισ. δολάρια και πολλά χρόνια για να καταφέρει να κατασκευαστεί.
Ακόμα και πριν από την απρόκλητη και ανελέητη ρωσική εισβολή, οι οιωνοί δεν ήταν καλοί για τον αγωγό μήκους 1.234 χιλιομέτρων και δυναμικότητας 55 bcma, η κατασκευή του οποίου ολοκληρώθηκε τελικά τον περασμένο Σεπτέμβριο. Και τώρα πλέον, όπως το έθεσε κάποιος αναλυτής, φαίνεται σαν ένα «πεθαμένο» πρότζεκτ.
Η τοποθέτησή του ξεκίνησε το 2018, ωστόσο συνάντησε αρκετά προσκόμματα και έγινε κάτι σαν γεωπολιτικό «μπαλάκι» μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ, όπως σχολιάζει το CNBC.
Ως τον Νοέμβριο του 2021, είχε γίνει πλέον φανερό ότι υπήρχαν προβλήματα, όταν η ρυθμιστική αρχή ενέργειας της Γερμανίας «πάγωσε» προσωρινά τη διαδικασία αδειοδότησης που θα επέτρεπε στον Nord Stream 2 να λειτουργήσει. Η αναστολή λειτουργίας συνέβη την ώρα που η Ρωσία άρχισε να συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό στρατευμάτων κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων – αν και επισήμως η γερμανική ΡΑΕ ανέφερε ως δικαιολογία θέματα νομιμότητας.
Το τελευταίο «καρφί στο φέρετρο» του Nord Stream 2 μπήκε τον Φεβρουάριο του 2022 μετά τη μοιραία απόφαση της Ρωσίας να αναγνωρίσει επισήμως δύο φιλορωσικές, αποσχισθείσες περιοχές στην Ανατολική Ουκρανία. Αυτό ώθησε τη γερμανική καγκελαρία του Ολαφ Σολτς να σταματήσει εντελώς τη διαδικασία πιστοποίησης του αγωγού.
Όπως όλοι γνωρίζουμε εκ των υστέρων, η αναγνώριση από τη Ρωσία των αποσχισμένων δημοκρατιών στο Ντονμπάς ήταν ο πρόδρομος της ευρύτερης κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου.
Οι ευθύνες της Γερμανίας
Στο σημείο αυτό, θα ήταν χρήσιμο να πούμε ότι τόσο με τον Nord Stream 2, όσο και με τον προκάτοχό του, Nord Stream 1, το Κρεμλίνο θα εξυπηρετούσε έναν διττό στόχο: να συμπιέσει την Ουκρανία από τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου και να εδραιώσει την κυριαρχία της ρωσικής Gazprom στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου, ελέγχοντας και τις διαδρομές διαμετακόμισης και το εμπόρευμα.
Όσο η Ρωσία εξαρτιόταν από την Ουκρανία για τη διαμετακόμιση (transit) του φυσικού αερίου, ο Πούτιν, για ευνόητους λόγους, δεν μπορούσε να διεξάγει τον πόλεμό του. Όταν ξεκίνησε η λειτουργία του Nord Stream 1 το 2011, η διέλευση μέσω της Ουκρανίας διακόπηκε και ο Turk Stream άρχισε να διοχετεύει φυσικό αέριο στην Ευρώπη το 2020.
Μέχρι το 2014, η ουκρανική αγορά φυσικού αερίου λειτουργούσε υπό συνθήκες αδιαφάνειας. Έτσι, η Γερμανία θα μπορούσε να δικαιολογήσει τη συναίνεσή της στους δύο ρωσικούς αγωγούς Nord Stream. Όπως όμως σχολίασε άρθρο του Politico, η απόφαση της Γερμανίας το 2015 να ανάψει το πράσινο φως για τον αγωγό Nord Stream 2 παρά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία την προηγούμενη χρονιά, ουσιαστικά ενθάρρυνε τον Πούτιν να προχωρήσει κι άλλο τις βλέψεις του για την περιοχή, με τα σημερινά αποτελέσματα. Ουσιαστικά, η επιμονή της τότε κυβέρνησης Μέρκελ να μην κλείσει τον αγωγό που ονόμαζε 100% εμπορική συμφωνία, με το επιχείρημα ότι θα χαμηλώσει τις τιμές του φυσικού αερίου για τους Ευρωπαίους καταναλωτές– κάτι για το οποίο είχε κατηγορηθεί από μεγάλη μερίδα κόσμου – παρότρυνε τον Πούτιν να ξεκινήσει τον πόλεμο.
Ετσι λοιπόν, η Γερμανία συνέχισε να υποστηρίζει το σχέδιο του Πούτιν για τον Nord Stream, έναν αγωγό μάλλον περιττό, αφού οι ανάγκες της Γερμανίας για εισαγωγές φυσικού αερίου καλύπτονταν, καθώς το δίκτυο διαμετακόμισης της Ουκρανίας, μέσω του οποίου η Γερμανία προμηθευόταν φυσικό αέριο επί δεκαετίες, είχε περίπου διπλάσια πλεονάζουσα δυναμικότητα από τον Nord Stream 2 (100 bcma).
Όπως σχολιάζει τώρα ο Βόλφγκανγκ Ισινγκερ, επικεφαλής της Διάσκεψης του Μονάχου και βετεράνος διπλωμάτης, «όλοι είμαστε πανέξυπνοι, αλλά δεν έπρεπε πoτέ να υπογράψουμε τη συμφωνία για τον Nord Stream 2 . Αλλά έγινε» Και τώρα «η Γερμανία προσπαθεί να συνειδητοποιήσει ότι η Ρωσία, από πολύτιμο οικονομικό εταίρο, έχει μετατραπεί σε αντίπαλο».
Οι αντιρρήσεις και οι ανησυχίες των ΗΠΑ
Η αμερικανική πλευρά, ποτέ δεν είδε με καλό μάτι την κατασκευή του θηριώδους αγωγού, καθώς θεωρούσε ότι η ρωσική διαμετακόμιση μέσω της Ουκρανίας αποτελεί κύριο αποτρεπτικό παράγοντα για τη Ρωσία και ότι αν η Γερμανία την αφαιρέσει, η αρχιτεκτονική της εθνικής ασφάλειας στην ευρωπαϊκή ήπειρο θα καταρρεύσει. Αυτούς του φόβους η Γερμανία είτε τους αγνόησε ηθελημένα ή δεν τους αξιολόγησε ποτέ. Και εδώ η ρωσική πλευρά ίσως καλλιέργησε και ένα επιχείρημα που μπορεί εύκολα να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη: με την παρέμβασή τους οι ΗΠΑ κάνουν μια προσπάθεια παραβίασης της γερμανικής εθνικής κυριαρχίας.
Πώς ένας αγωγός «έστρωσε τον δρόμο» για τον πόλεμο
Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμρ Ζελένσκι, τα εξήγησε όλα αυτά μιλώντας στην Μπούντεσταγκ. Όπως είπε, «όταν σας είπαμε ότι ο Nord Stream ήταν ένα όπλο και μια προετοιμασία για έναν μεγάλο πόλεμο, αρνηθήκατε να μας ακούσετε. Μην θάψετε ξανά το κεφάλι σας στην άμμο. Για να βρούμε τη σωτηρία, πρέπει πρώτα να αναμετρηθούμε με την αλήθεια».
Ο πόλεμος που ξεκίνησε, έριξε την Ευρώπη σε μια γεωπολιτική κρίση που είχαμε να δούμε πολλά χρόνια.
Η υπηρεσία ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών έχει πιστοποιήσει τον θάνατο 1.179 αμάχων από την αρχή της εισβολής, ωστόσο ο πραγματικός αριθμός των νεκρών πιστεύεται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος.
Παράλληλα, όπως φαίνεται από τον χάρτη των ΗΕ που ακολουθεί, πάνω από 3,9 εκατ. άνθρωποι, κυρίως γυναικόπαιδα, έχουν αναγκαστεί να αφήσουν τα σπίτια τους και τις πόλεις τους.
Όπως αναφέρει η Κριστίν Μπερζινα του Marshall Fund των ΗΠΑ, «η ρωσική εισβολή “σκότωσε” το πρότζεκτ του Nord Stream 2. Εν ολίγοις, θα ήταν αδιανόητο για τη Γερμανία ή οποιαδήποτε άλλη χώρα να κάνουν μια στροφή 180° και να νομιμοποιήσουν τον αγωγό μετά τη ρωσική εισβολή» (πράγμα που δεν έγινε φυσικά με την προσάρτηση της Κριμαίας, όπως προαναφέρθηκε).
Η ίδια προσθέτει ότι ακόμα και οι αγωγοί που λειτουργούν ήδη έχουν αβέβαιο μέλλον στην Ευρώπη. Οσο για τον Nord Stream 2, αναφέρει ότι ο αγωγός έχει «παγώσει» και πέραν της διασφάλισης της ασφάλειας και της σταθερότητας της δομής του, δεν «βλέπει» άλλες χρήσεις γι’ αυτόν.
Το γεγονός ότι η ρωσική εισβολή απομάκρυνε την ΕΕ από την εισαγωγή ενέργειας από τη Ρωσία (έχει στόχο να μειώσει κατά τα 2/3 τις ρωσικές εισαγωγές ως το τέλος του 2022 και να τερματίσει τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία ως το 2030).
Μετά από όλα αυτά, οι αναλυτές του κλάδου ενέργειας αμφιβάλλουν πολύ για το μέλλον του Nord Stream 2 και δεν πιστεύουν ότι θα ενεργοποιηθεί ποτέ.
Ο αγωγός ήταν να λειτουργήσει από την Nord Stream 2 AG, μια ελβετική θυγατρική της ρωσικής Gazprom, αλλά συγχρηματοδοτήθηκε από πολλές άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες, όπως τη γερμανική Uniper, τη θυγατρική της επίσης γερμανικής BASF, Wintershall Dea, καθώς και από τις Engie, OMV και Shell.
Ολες τους επωμίστηκαν τεράστιες ζημιές από το «πάγωμα» του πρότζεκτ, ενώ η Shell αποσύρθηκε τελείως από αυτό.
Η έκβαση του πολέμου θα κρίνει το μέλλον
Μετά την εισβολή της η Ρωσία έχει υποστεί έναν μεγάλο αριθμό κυρώσεων και κατέληξε να γίνει παρίας για τη Δύση.
Η τύχη του Nord Stream 2 θα αποφασιστεί από το πώς θα καταλήξει ο πόλεμος και αυτό εξαρτάται από πολλά. Κυρίως από το αν ο Πούτιν παραδεχθεί ότι οι δυνάμεις του δεν πέτυχαν και δεν πρόσκειται να πετύχουν τους στόχους τους και κοιτάξει να πάει σε κατάπαυση πυρός ή αν θα αποφασίσει να κλιμακώσει κι άλλο τη σύγκρουση. Επίσης από το πόσο θα μπορέσουν να αντισταθούν οι ουκρανικές δυνάμεις και να αντεπιτεθούν στη Ρωσία.
Υπάρχουν ανησυχίες ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία μοιάζει όλο και περισσότερο με έναν πόλεμο φθοράς, όπου τελικά κανείς δεν κερδίζει.
Πάντως, σύμφωνα με έναν αναλυτή, υπάρχει μια μικρή περίπτωση να αντιστραφεί η κακή μοίρα του Nord Stream 2.
«Ο Nord Stream 2 δεν θα ξεκινήσει και δεν θα εγκριθεί εκτός εάν ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μια κατάληξη που να διασφαλίζει την ακεραιότητα του ουκρανικού εδάφους και την ειρήνη με τρόπο που και η μελλοντική ρωσική επιθετικότητα να θεωρηθεί ότι έχει εξαλειφθεί», αναφέρει ο Χένινγκ Γκλόισταϊν, του Eurasia Group.
«Ακόμα και σε περίπτωση κατάπαυσης του πυρός ή κάποιας μορφής διευθέτησης, φαίνεται απίθανο να θεωρηθεί τόσο σταθερή η ειρήνη, ώστε να μην υπάρχει πλέον ρωσική απειλή, ειδικά όσο ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είναι στην εξουσία».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου