1898 Κρητική Πολιτεία

Το 1832 με το πρωτόκολλο του Λονδίνου αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία της Ελλάδος ωστόσο οι μεγάλες δυνάμεις δέχτηκαν το αίτημα των Οθωμανών και δεν συμπεριλήφθηκε η Κρήτη στο ελληνικό κράτους. 

Ως συνέπεια θα ξεσπάσουν τα επόμενα χρόνια στην Κρήτη δεκάδες επαναστάσεις κατά της Οθωμανικής κυριαρχίας. Το 1841 ήταν το Κίνημα του Χαιρέτη και το 1858 του Μαυρογένη, οι Κρήτες με τους αγώνες τους πέτυχαν να γίνει σεβαστή η θρησκεία τους και τους δόθηκε το δικαίωμα να συγκροτούν χριστιανικές δημογεροντίες με αρμοδιότητα σε θέματα παιδείας, κοινωνικής πρόνοιας, κληρονομικού και οικογενειακού δικαίου. Απο τις σημαντικότερες εξεγέρσεις ήταν και αυτή του 1866-1869 με αποκορύφωμα την ανατίναξη στο Aρκάδι που προκάλεσε αίσθηση σε όλη την Ευρώπη.

Η ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΗ

Η επανάσταση του 1877-1878, έφερε την Σύμβαση της Χαλέπας σύμφωνα με την οποία η Κρήτη ξεχώριζε από την λοιπή Οθωμανική Αυτοκρατορία και διοικούνταν πλέον από τη Γενική Διοίκηση Κρήτης με αρκετά προνόμια και για τον χριστιανικό πληθυσμό. Το 1889 μετά από μία ακόμη αποτυχημένη εξέγερση ακολούθησαν εκτεταμένες σφαγές από τους Οθωμανούς και τα προνόμια περιορίστηκαν ενώ το Μάιο του 1896 μεγάλη σφαγή υπέστη ο χριστιανικός πληθυσμός των Χανίων ώστε πολλοί κατέφυγαν στα ορεινά για να γλιτώσουν. Εκεί θα προετοιμάζονται για νέο πόλεμο.

ΧΑΝΙΑ ΤΟ 1898

Τον Ιανουάριο του 1897 ελληνικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στην Κρήτη για να την ελευθερώσουν και να την ενώσουν με την Ελλάδα. Ένας ακόμη ελληνοτουρκικός πόλεμος ξεκίνησε αλλά οι ευρωπαϊκές δυνάμεις τον σταμάτησαν και χώρισαν το νησί σε διεθνείς τομείς, με τους Άγγλους να διοικούν το νομό Ηρακλείου, τους Ρώσους το νόμο Ρεθύμνου, τους Γάλλους το νομό Λασιθίου και τους Ιταλούς τα το νομό Χανίων. Εκλέχθηκε μια επιτροπή, με τη συμμετοχή του Βενιζέλου που εκτελούσε χρέη κυβέρνησης και είχε τις επαφές με τους Ευρωπαίους ναυάρχους αλλά οι μουσουλμάνοι, υποκινούμενοι και από την οθωμανική διοίκηση, ξεσηκώθηκαν και άρχισαν τις βιαιοπραγίες. Οι χριστιανοί με την σειρά τους συγκέντρωσαν ένοπλα τμήματα με τα οποία έλεγξαν την ύπαιθρο, οι μουσουλμάνοι κλείστηκαν στις πόλεις. Σφαγές ξεκίνησαν ανάμεσα στους πληθυσμούς σε διάφορα μέρη και στις 25 Αυγούστου 1898 έγινε μια μεγάλη σφαγή των χριστιανών του Ηρακλείου με θύματα και Βρετανούς.

ΟΠΛΙΣΜΕΝΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΨΑΧΝΟΥΝ ΣΤΙΣ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΝΑ ΒΡΟΥΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ ΝΑ ΣΚΟΤΩΣΟΥΝ
(25 Αυγούστου 1898)

Το γεγονός εκμεταλλεύτηκε η Βρετανική κυβέρνηση για να αναγκάσει τους Οθωμανούς να αποσύρουν τα στρατεύματα τους απο το νησί και οι Μεγάλες δυνάμεις αποφάσισαν να δημιουργηθεί η αυτόνομη Κρητική Πολιτεία, της οποίας, όπως υποδήλωνε και η σημαία της με τρία τεταρτημόρια γαλάζια και το ένα κόκκινο, τα ¾ του πληθυσμού της ήταν χριστιανοί και το ¼ μουσουλμάνοι.

ΚΡΗΤΙΚΗ ΣΗΜΑΙΑ

Για την διακυβέρνηση της Κρητικής πολιτείας εκλέχτηκε ως ύπατος αρμοστής ο πρίγκιπας Γεώργιος, υπό τον όρο να αναγνωρίζει την υψηλή επικυριαρχία του Σουλτάνου και να εφαρμόζει αναλογική συμμετοχή του ελληνικού και του τουρκικού στοιχείου στη διοίκηση του νησιού.Ο Γεώργιος έγινε θριαμβευτικά δεκτός στην Σούδα, στις 9 Δεκεμβρίου του 1898, ως απελευθερωτής. Τα επόμενα χρόνια θα προχωρήσει στην δημιουργία συντάγματος, στο κόψιμο κρητικών δραχμών, στη δημιουργία κρητικής πολιτοφυλακής και χωροφυλακής ωστόσο οι Κρητικοί βαθμιαία θα απογοητεύονται απο την μη ένωση με την Ελλάδα. Το 1905 εξεγέρθηκαν εναντίον του με την επανάσταση του Θέρισου, αναγκάζοντας τον να παραιτηθεί. Στα γεγονότα εκείνης της εποχής αναδείχθηκε η μεγάλη πολιτική φυσιογνωμία του Ελευθέριου Βενιζέλου.

Στις 24 Σεπτεμβρίου 1908 οι Κρητικοί κήρυξαν την Ένωση με την Ελλάδα, αλλά η Ελληνική Κυβέρνηση δεν τη δέχτηκε, γιατί φοβόταν πόλεμο με την Τουρκία. Η Ένωση πραγματοποιήθηκε με την κήρυξη του Βαλκανικού πολέμου στις 12 Οκτωβρίου 1912 και επικυρώθηκε στις 30 Μαΐου 1913. Η επίσημη ενσωμάτωση της Κρήτης στο ελληνικό κράτος έγινε στις 1 Δεκεμβρίου του 1913. Ένα μήνα νωρίτερα, ο σουλτάνος Μεχμέτ ο 5ος είχε παραιτηθεί από κάθε δικαίωμα επικυριαρχίας επί της μεγαλονήσου. Το 1922 μετά την μικρασιατική καταστροφή και με την συνθήκη της Λωζάνης, θα γίνει ανταλλαγή των πληθυσμών και όλοι οι τουρκοκρητικοί των οποίων η γλώσσα και ο πολιτισμός ήταν Κρητικός θα μεταφερθούν βιαίως στην Τουρκία ενώ συγχρόνως Έλληνες της Μικράς Ασίας, θα ξεριζωθούν και θα σταλθούν στην Κρήτη ώστε ο πληθυσμός της να είναι πλέον αμιγώς χριστιανικός.