Iδεοψυχαναγκασμός το νέο “φυσιολογικό”;

Iδεοψυχαναγκασμός το νέο “φυσιολογικό”; Είμαστε όλοι ιδεοψυχαναγκαστικοί πλέον; Ας επιστρέψουμε στην εποχή της πανδημίας.

Ο φόβος της μόλυνσης έκανε περισσότερο δυσδιάκριτη τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και της αναζήτησης ασφάλειας εν μέσω μιας επικίνδυνης πανδημίας.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα – παραδείγματα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής είναι ο φόβος μόλυνσης και το υπερβολικό πλύσιμο των χεριών. Τώρα, αυτές οι ίδιες συμπεριφορές γίνονται αποδεκτές, ακόμα και ενθαρρύνονται προκειμένου να κρατήσουν όλους υγιείς.

Αυτό το νέο “φυσιολογικό” μπροστά σε μια θανατηφόρα πανδημία έχει διεισδύσει στην καθημερινότητα του πολιτισμού μας και θα συνεχίσει να τον επηρεάζει.

Πολλοί από τους κανόνες που ακολουθούμε σήμερα παλιότερα θεωρούνταν υπερβολικοί έως και προβληματικοί.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς προσδιορίζει κανείς με σαφήνεια πού σταματά η επαγρύπνηση για την ασφάλεια και την υγεία και πού αρχίζει η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή; Γιατί περί διαταραχής πρόκειται.

Iδεοψυχαναγκασμός  –  Οι επαναλαμβανόμενες, τελετουργικές σκέψεις, ιδέες και συμπεριφορές που παρατηρούνται στην ΙΔΨ απαιτούν πολύ χρόνο από τη ζωή των ανθρώπων και επηρεάζουν σημαντικά κύριους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας, του σχολείου, των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.

Ορισμένοι εμφανίζουν ιδεοψυχαναγκαστικά χαρακτηριστικά που είναι λιγότερο σοβαρά. Αυτά τα χαρακτηριστικά παρατηρούνται συχνά σε άτομα με υψηλές επιδόσεις και δεν είναι εξουθενωτικά.

Συμπεριφορές για παράδειγμα τελειομανίας αναγνωρίζονται σχεδόν στο 20% του πληθυσμού. Ένας ταλαντούχος σεφ που είναι πολύ προσεκτικός με τη λεπτομέρεια μπορεί να χαρακτηρίζεται ως «ιδεοψυχαναγκαστικός». Μπορεί ένας μηχανικός να χτίζει πολύ προσεκτικά μια γέφυρα ή ένας λογιστής να κάνει φορολογικές δηλώσεις εξετάζοντας τους νόμους από πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες.

Η κρίσιμη διαφορά όμως έγκειται στο ότι οι επίμονες, επαναλαμβανόμενες, τελετουργικές σκέψεις, ιδέες και συμπεριφορές που παρατηρούνται σε εκείνους που πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ) κυριαρχούν στη ζωή του ατόμου.

Όταν οι περισσότεροι από εμάς ελέγξουμε την πόρτα μία ή δύο φορές για να βεβαιωθούμε ότι είναι κλειδωμένη ή πλένουμε τα χέρια μας ή χρησιμοποιούμε αντισηπτικό μετά τις αγορές μας ή μετά την τουαλέτα, οι εγκέφαλοί μας στέλνουν το σήμα «όλα καθαρά» και μας λένε ότι είναι ασφαλές να προχωρήσουμε σε άλλα πράγματα. Ένα άτομο με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν λαμβάνει ποτέ το παραπάνω σήμα. Έτσι, οι τελετουργίες και οι τακτικές ελέγχου είναι ασταμάτητες, προκειμένου να τους ανακουφίσουν από το άγχος.

Οι ψυχαναγκαστικές συνήθειες συχνά συνδέονται με την ανάγκη των ατόμων για έλεγχο και την ανακούφιση του άγχους. Παρακάτω έχουμε 20 χαρακτηριστικές συνήθειες ανθρώπων με ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά.

 – Έλεγχος ασφάλειας του σπιτιού πολλές φορές: Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να ελέγχουν επανειλημμένα αν έχουν κλειδώσει την πόρτα, έχουν σβήσει τα φώτα ή το μάτι της κουζίνας.

 – Υπερβολικό πλύσιμο των χεριών: Συχνά πλένουν τα χέρια τους πολλές φορές την ημέρα, για να αποτρέψουν τη “μόλυνση”.

 – Οργάνωση αντικειμένων με ακρίβεια: Τα αντικείμενα πρέπει να είναι τέλεια ευθυγραμμισμένα ή ταξινομημένα με συγκεκριμένο τρόπο.

 – Συλλογή αντικειμένων: Δυσκολεύονται να πετάξουν άχρηστα ή παλιά αντικείμενα, φοβούμενοι ότι ίσως χρειαστούν στο μέλλον.

 – Επαναλαμβανόμενες σκέψεις: Έχουν ιδεοληπτικές σκέψεις που δεν μπορούν να αποφύγουν, ακόμα κι αν καταλαβαίνουν ότι είναι παράλογες.

 – Τελετουργίες πριν από δραστηριότητες: Πρέπει να ακολουθήσουν συγκεκριμένες διαδικασίες πριν κάνουν κάτι, όπως να φορούν τα παπούτσια με συγκεκριμένη σειρά.

 – Καθαριότητα: Αισθάνονται συνεχώς την ανάγκη να καθαρίζουν το σπίτι ή το χώρο εργασίας, ακόμα κι αν είναι ήδη καθαρό.

 – Υπερβολική προσοχή στη λεπτομέρεια: Συχνά εστιάζουν σε ασήμαντες λεπτομέρειες και ανησυχούν υπερβολικά για την τελειότητα.

 – Αποφυγή συγκεκριμένων αριθμών: Μπορεί να έχουν φόβο ή εμμονή με συγκεκριμένους αριθμούς, όπως το 13.

 – Μεθοδική αρμονία στην ένδυση: Συχνά νιώθουν την ανάγκη να φοράνε ρούχα με συγκεκριμένη σειρά ή χρώματα.

 – Περίεργες συμπεριφορές σε δημόσιους χώρους: Μπορεί να αποφεύγουν να αγγίξουν χειρολαβές ή άλλα αντικείμενα σε δημόσιους χώρους.

 – Συνεχής έλεγχος υγείας: Συχνά ελέγχουν το σώμα τους για σημάδια ασθενειών ή έχουν υπερβολικές ιατρικές ανησυχίες.

 – Σημάδια και συμπτώματα άγχους: Κάνουν πράγματα όπως να τραβάνε τα μαλλιά τους ή να δαγκώνουν τα νύχια τους υπερβολικά.

 – Φόβος για λάθη: Αν και έχουν προετοιμαστεί σχολαστικά, μπορεί να αμφισβητούν την ορθότητα των ενεργειών τους και να φοβούνται μήπως κάνουν λάθος.

 – Πολλαπλές επαληθεύσεις: Μπορεί να επαναλαμβάνουν μία διαδικασία (π.χ. διάβασμα ενός email) πολλές φορές για να σιγουρευτούν ότι είναι σωστή.

 – Καθυστέρηση αποφάσεων: Δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις, καθώς σκέφτονται υπερβολικά όλες τις πιθανές συνέπειες.

 – Συγκεκριμένες τελετουργίες ύπνου: Έχουν αυστηρές ρουτίνες πριν από τον ύπνο και δυσκολεύονται να κοιμηθούν αν κάτι δεν γίνει όπως πρέπει.

 – Αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων: Αποφεύγουν καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν άγχος ή ανεπιθύμητη συμπεριφορά.

 – Υπερβολική τάξη: Απαιτούν να είναι τα πάντα απόλυτα τακτοποιημένα και μπορεί να αναστατωθούν έντονα αν κάτι δεν είναι στη θέση του.

 – Υπολογισμός κινδύνων: Σκέφτονται και αναλύουν διαρκώς τις πιθανές συνέπειες κάθε ενέργειας και προτιμούν να αποφεύγουν πράγματα που τους προκαλούν ανασφάλεια.

πηγή