Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 24 Οκτωβρίου 2018.
Ο Πολύβιος (ΙΧ, 34, 1) μας μεταφέρει λόγια του Λυκίσκου ότι στους Μακεδόνες αξίζουν μεγάλες τιμές, διότι «γάρ αιεί ποτ’ αν εν μεγάλοις κινδύνοις τα κατά τούς Έλληνας, ει μη Μακεδόνας είχομεν πρόφραγμα», δηλαδή θα βρισκόμασταν σε μεγάλο κίνδυνο οι Έλληνες αν δεν είχαμε τους Μακεδόνες ως πρόφραγμα. Είτε παλαιότερα (5ο π.Χ. αιώνα οι Πέρσες), είτε στην εποχή της ρήσης (2ο π.Χ. αιώνα οι Ρωμαίοι), οι Μακεδόνες ήταν ο προμαχώνας διότι «ου παύονται διαγωνιζόμενοι προς τους βαρβάρους υπέρ της των Ελλήνων ασφαλείας». Ο λόγος ήταν η Γεωγραφία.
Δύο χιλιάδες χρόνια μετά, η Ελλάδα επέλεξε να ταχθεί με τη ναυτική δύναμη, την Αγγλία, αντί της Ρωσίας, η οποία αναζήτησε νέο σύμμαχο στην περιοχή. Η κάθοδος στις θερμές θάλασσες περνούσε από το φράγμα της Μακεδονίας. Ταυτόχρονα, αναδύεται σταδιακά ο πανσλαβισμός. Στο δεύτερο Πανσλαβικό Συνέδριο στη Μόσχα το 1867 αποφασίστηκε να εξεγερθούν οι Σλαβικοί λαοί ζητώντας εθνική ανεξαρτησία. Ο δεσμός της κοινής πίστης αντικαθίσταται από τον δεσμό του κοινού αίματος και εδώ έχουμε τις εξελίξεις που μας αφορούν. Ο Νικολάι Πάβλοβιτς, κόμης Ιγνάτιεφ μετά τις στρατιωτικές επιτυχίες του στην Κίνα (35 ετών έγινε στρατηγός!), τοποθετείται το 1864 ως πρεσβευτής της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη, όπου έμεινε έως το 1878, όταν πέτυχε τον στόχο του όπως θα δούμε παρακάτω.
Το 1870 κατάφερε να εκδοθεί το Σουλτανικό Φιρμάνι δημιουργίας της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Επρόκειτο για την υλοποίηση του σχεδίου του πανσλαβισμού και την γέννεση του Μακεδονικού ζητήματος.
Το σχέδιό του ήταν το εξής: Οι Έλληνες θα έπαιρναν την Μικρά Ασία και τα νησιά του Αιγαίου, όμως θα ήταν «δευτέρου βαθμού» σύμμαχοι των Ρώσων. Άλλωστε, είχαν επιλέξει τους Άγγλους. Οι Βούλγαροι θα ήταν αυτοί που θα έπρεπε να ελέγχουν την Μακεδονία, ώστε να διασφαλίζουν την πρόσβαση στις θερμές θάλασσες για λογαριασμό των Ρώσων. Το σχέδιο αυτό του Ιγνάτιεφ πέρασε απαρατήρητο από το κοντόφθαλμο ελλαδικό κράτος. Είδε την εξέλιξη ως ένα εκκλησιαστικό σχίσμα, στο οποίο μάλιστα δεν είχε καν νομιμοποίηση να διαμαρτυρηθεί διότι αυτό ήρξατο χειρών αδίκων διακυρήσσοντας ανεξαρτησία από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1833.
Το εκκλησιαστικό σχίσμα της Εξαρχίας του 1870 όμως δεν αρκούσε για να προσεγγίσει τους ρευστής συνείδησης πληθυσμούς. Έτσι, το 1878 η νίκη του Ρωσικού στρατού δημιούργησε το Βουλγαρικό κράτος με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, κατά την οποία θα προσαρτούσε και την Μακεδονία. Οι Έλληνες αντέδρασαν σφόδρα! Τότε ξεκίνησε ο Μακεδονικός Αγώνας, δηλαδή ο αγώνας να διατηρηθεί η ελληνική ταυτότητα της Μακεδονίας. Οι κάτοικοι της Μακεδονίας δεν δέχθηκαν το αποτέλεσμα των μαχών μεταξύ Ρώσων και Οθωμανών σε άλλη περιοχή (Πλέβνα της βόρειας Βουλγαρίας), οι οποίες υποχρέωσαν τους Οθωμανούς να υπογράψουν. Με την επανάστασή τους το 1878 απέδειξαν ότι ούτε «εθνικά Μακεδόνες» υπήρχαν, ούτε καν Βούλγαροι εκείνη την εποχή στην Μακεδονία. Έτσι, η Μακεδονία περέμεινε στους Οθωμανούς, για να απελευθερωθεί τρεις δεκαετίες μετά από τον ελληνικό στρατό.
Η ζημία όμως είχε ήδη γίνει, διότι όσοι ενσωματώθηκαν στην Εξαρχία, εκτός από Εκκλησία, είχαν πλέον και ένα κράτος στο οποίο προσέβλεπαν, αυτό της Βουλγαρίας. Ακόμη και το 1893, όταν ιδρύθηκε η «Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση», ο στόχος ήταν η ενσωμάτωση της Μακεδονίας στην Βουλγαρία. Δεν είχε ακόμη αναδυθεί η ψευδο-«μακεδονική» εθνική συνείδηση . Γι’ αυτό και το Ήλιντεν (1903) γιορτάζεται στην Βουλγαρία ως εθνική εορτή.
Όταν η Ρωσία άλλαξε πολιτισμικό υπόδειγμα το 1917 και πέρασε στους κομμουνιστές, αντικατέστησε τον πανσλαβισμό με τον πανκομμουνισμό. Έτσι, στην τρίτη κομμουνιστική διεθνή συνεδρία, το 1921, επέβαλλε το αίτημα για μία αυτόνομη Μακεδονία στα κομμουνιστικά κόμματα των Βαλκανίων. Ο στόχος ήταν παρόμοιος: το σπάσιμο του γεωγραφικού φράγματος της Μακεδονίας. Η συνέχεια, μέχρι σήμερα, είναι καλύτερα γνωστή.
Αυτό που είτε κατάφεραν προσωρινά, είτε απέτυχαν να καταφέρουν οι Πέρσες, οι Ρωμαίοι, διάφοροι επιδρομείς, οι πανσλαβιστές και οι κομμουνιστές Ρώσοι τους προηγούμενους 25 αιώνες, το «καταφέρνει» σήμερα η ελληνική κυβέρνηση: αποδέχεται το σπάσιμο του προφράγματος της Μακεδονίας. Από την άλλη μεριά, στη σύντομη αυτή ιστορική επισκόπηση, βλέπουμε ότι η Ιστορία δεν σταματά.
——-
Εισαγωγή στο άρθρο αυτό με περίληψη της δημιουργίας του Μακεδονικού ζητήματος, όπως την έγραψα για το facebook.
Το Μακεδονικό ζήτημα λοιπόν δεν δημιουργήθηκε το 1991 με την απόσχιση των Σκοπίων από την Γιουγκοσλαβία, ούτε το 1943 με τον Τίτο, ούτε το 1919 με την Κομμουνιστική Διεθνή, ούτε το 1912-13 με τους Βαλκανικούς πολέμους, ούτε το 1904 με την (δεύτερη φάση του) Μακεδονικού Αγώνα, ούτε το 1903 με την εξέγερση του Ήλιντεν, ούτε το 1893 με την δημιουργία του VMRO, ούτε το 1878 με την έναρξη του Μακεδονικού αγώνα, ούτε το 1870 με την δημιουργία της Βουλγαρικής Εξαρχίας.
Δημιουργήθηκε το 1864 με την τοποθέτηση του Νικολάι Πάβλοβιτς Ιγνάτιεφ στην θέση του Ρώσου πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος είχε την αποστολή να υλοποιήσει τον πανσλαβισμό. Έπρεπε να σπάσει το «πρόφραγμα των Ελλήνων», δηλαδή η Μακεδονία, ώστε να ελεχγθεί από έναν λαό απόλυτα υποταγμένο στους Ρώσους, δεδομένου ότι οι Έλληνες είχαν επιλέξει το ναυτικό στρατόπεδο των Άγγλων. Έτσι, γεννήθηκε η ιδέα της Βουλγαρικής Εξαρχίας, που δημιουργήθηκε το 1870 με Σουλτανικό Φιρμάνι, κατόπιν πίεσης του Ιγνάτιεφ στην Πύλη 6 χρόνια μετά την τοποθέτησή του εκεί. Και η θρησκευτική διαίρεση όμως δεν έφτανε. Έτσι, η νίκη των Ρώσων απέναντι στους Οθωμανούς το 1878 έφτιαξε την Μεγάλη Βουλγαρία με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, κατά την οποία αποδόθηκε η Μακεδονία στη Βουλγαρία. Η αποστολή θεωρήθηκε ότι ολοκληρώθηκε και έτσι επέστρεψε ο Ιγνάτιεφ στην Μόσχα.
Το ίδιο έτος, οι Έλληνες της Μακεδονίας επαναστάτησαν. Απέδειξαν έτσι ότι ούτε διακριτός λαός «Μακεδόνων» υπήρχε, ούτε ότι οι Βούλγαροι (σλαβόφωνοι), δηλαδή οι αποσχισμένοι στην Εξαρχία αντί του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που έμεναν στην Μακεδονία ήταν αρκετοί ώστε να αλλοιώσουν την ελληνική ταυτότητα της Μακεδονίας. Τότε ξεκίνησε ο 30ετής πόλεμος 1878-1908, ο οποίος εντάθηκε το 1904, ένα χρόνο μετά την εξέγερση του Ήλιντεν όταν άκουσε η κοιμωμένη Αθήνα τον θάνατο του Παύλου Μελά και έστειλε η υπόλοιπη Ελλάδα χιλιάδες εθελοντές για να απελευθερωθεί η Μακεδονία. Το 1919 η κομμουνιστική πλέον Ρωσία αντικατέστησε τον πανσλαβισμό με τον πανκομμουνισμό και έτσι εισηγήθηκε στα κομμουνιστικά κόμματα των Βαλκανίων με επιτυχία το ίδιο αίτημα, το ίδιο σπάσιμο του προφράγματος, αυτή τη φορά με ελαφρώς διαφορετικό περιεχόμενο: την αυτόνομη «Μακεδονία». Έκτοτε, ακολούθησαν όσα ακολούθησαν που είναι κάπως περισσότερο γνωστά.
——-
«Αποφάσισαν πως είναι έθνος, όπως όλα τα έθνη του κόσμου».
Απάντηση.
Οι Ρώσοι, κάπου μεταξύ 1840 και 1860, αποφάσισαν να φτιάξουν ένα Βουλγαρικό κράτος στα Βαλκάνια που θα φτάνει μέχρι τη θάλασσα με απώτερο στόχον τον πανσλαβισμό. Οι Ρώσοι (ο Ιγνάτιεφ) έπεισαν τον Σουλτάνο να αποδεχτεί τη δημιουργία της Εξαρχίας το 1870. Οι Ρώσοι νίκησαν τους Οθωμανούς και υπαγόρευσαν (πάλι ο Ιγνάτιεφ) τη δημιουργία της Μεγάλης Βουλγαρίας το 1878.
Όταν κατέρρευσε η Μεγάλη Βουλγαρία, οι Βούλγαροι έφτιαξαν το VMRO / IMRO με σκοπό να δημιουργηθεί μία Ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη, ώστε σε δεύτερο βήμα αυτή να ενταχθεί στη Βουλγαρία. Οι Βούλγαροι πολέμησαν με τους Έλληνες για το ποιος θα απελευθερώσει / κατακτήσει τη Μακεδονία από τους Οθωμανούς.
Στο μεταξύ, οι Βούλγαροι διαφώνησαν μεταξύ τους για το αν ο στόχος τους ήταν να ενταχθεί η Μακεδονία απ’ ευθείας στη Βουλγαρία ή πρώτα να γίνει ανεξάρτητη. Μετά έληξαν οι βαλκανικοί πόλεμοι και «μακεδόνες» δεν υπήρχαν. Το θέμα ξεχάστηκε.
Στο μεταξύ, οι κομμουνιστές ανέλαβαν την εξουσία στην Ρωσία (1917). Ο πανσλαβισμός αντικαταστάθηκε από τον πανκομμουνισμό. Έτσι, επανέφεραν το σχέδιο για ανεξάρτητη Μακεδονία τη δεκαετία του 1920 και όλα τα κομμουνιστικά κόμματα των Βαλκανίων υϊοθέτησαν αυτόν τον στόχο (του ελληνικού ΜΗ εξαιρουμένου). Άρχισαν να εμφανίζονται ορισμένοι «Μακεδόνες».
Μετά έγινε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και λίγο πριν το τέλος του, ο κομμουνιστής Τίτο της Γιουγκοσλαβίας αποφάσισε το 1943 να απο-βουλγαροποιήσει τους βουλγάρους της χώρας του, ώστε να γλυτώσει μελλοντικά προβλήματα με εκείνους. Πάτησε σε όσα έγιναν νωρίτερα και ξεκίνησε, σχεδόν από το μηδέν, την δημιουργία ενός νέου έθνους.
Πήρε τη βουλγάρικη γλώσσα, την εμπλούτισε με σέρβικες συλλαβές και λέξεις, της έγραψε γραμματική αρχές της δεκαετίας του 1950. Έφτιαξε νέα εκκλησία «Μακεδονική» την ίδια δεκαετία. Μπόλιασε τον πληθυσμό με «μακεδονικότητα» πατώντας στις προηγούμενες τρεις φάσεις, πανσλαβισμό, ενδοβουλγαρική διάσταση για το πόσα βήματα περιείχε η απόσπαση της Μακεδονίας, και πανκομμουνισμό. Αλλοίωσε την ιστορία υϊοθετώντας Βούλγαρους ήρωες, γεγονότα και βουλγαρική ιστορία, και στην πορεία έκλεψε και ελληνική ιστορία εκμεταλλευόμενος τη λαμπρότητα των (Ελλήνων) αρχαίων Μακεδόνων.
Και έρχεστε εσείς σήμερα και μας λέτε ότι «αποφάσισαν ότι είναι νέο έθνος». Τίποτα δεν αποφάσισε ο λαός. Οι παππούδες τους ήταν Βούλγαροι, μιλούσαν βουλγάρικα, ανήκαν στην Βουλγαρική Εξαρχία. Από τα πάνω ήρθε η απόφαση. Βασισμένη σε μείγμα συγκεκριμένων πολιτικών στόχων.
Το τι συνιστά έθνος δεν είναι λαϊκή απόφαση. Δηλαδή πριν το αποφασίσουν τι ήταν; Υπάρχουν πολιτικοί επιστήμονες που ασχολούνται με το έθνος και τον εθνικισμό. (όταν λέω εγώ εθνικισμό, δεν εννοώ την έννοια καραμέλα ή λάστιχο που ρίπτεται ως οβίδα σε διαφωνούντες για να τους απαξιώσουν, αλλά εννοώ την επιστημονική εκδοχή του όρου, δηλαδή την ταύτιση κράτους και έθνους και τον στόχο του έθνους-κράτους να συμπεριλάβει όλο το έθνος στις αγκάλες του). Δείτε το Nations and Nationalism του Gellner, για παράδειγμα. Τα έθνη λοιπόν έχουν συγκεκριμένα κοινά χαρακτηριστικά, γλώσσας και γραπτών μνημείων, θρησκείας, κοινών παραδόσεων και εθίμων, κοινή αντίληψη της Ιστορίας, κοινή αντίληψη για τον διεθνή τους ρόλο, την καταγωγή τους κλπ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου