Η διαφθορά δεν «σοκάρει» τη νεολαία

Η στάση των πολιτών, οι αντιλήψεις και οι προτάσεις τους αποτυπώνονται σε πανελλαδική έρευνα που παρουσιάζει η «Κ» - Μάρτυρας σε ρουσφέτι ένας στους τρεις Έλληνες

 

Περισσότεροι από οκτώ στους δέκα Ελληνες (83%) θεωρούν ότι υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς στην Ελλάδα σε πολύ ή αρκετά μεγάλο βαθμό.

Μάλιστα, περισσότεροι από ένας στους τρεις αναφέρουν ότι έχει υποπέσει στην αντίληψή τους κάποιο περιστατικό διαφθοράς τους τελευταίους 12 μήνες. Η πλειονότητα των πολιτών στηλιτεύει τη διαφθορά και δεν την ανέχεται, αρκεί να μην την «έχει ανάγκη». Ενδεικτικό είναι ότι πιο ανεκτές πράξεις είναι η επαφή επιχειρηματία με κρατικό αξιωματούχο για προώθηση επένδυσης, η ευνοϊκή νομοθετική ρύθμιση για διευκόλυνση επένδυσης που θα αποφέρει μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας, αλλά ενδέχεται να έχει σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, και η παρέμβαση για μετάθεση στρατιώτη.

Μάλιστα, οι νέοι έως 24 ετών είναι πολύ ανεκτικοί στο… ρουσφέτι για μετάθεση σε καλύτερη θέση στον στρατό. Γενικότερα, οι νέοι παρουσιάζονται λιγότερο αυστηροί και περισσότερο ρεαλιστές και ειλικρινείς στη στάση τους ως προς τη γενικευμένη διαφθορά στη χώρα μας.

«Ισως οι νέοι δείχνουν μεγαλύτερο κυνισμό», όπως ανέφερε στην «Κ» ο Πασχάλης Τεμενεκίδης, διευθυντής ερευνών της εταιρείας Palmos Analysis που διεξήγαγε πανελλαδική έρευνα για λογαριασμό της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ) σχετικά με τις στάσεις και τις αντιλήψεις των πολιτών για τη διαφθορά. Από την άλλη, η γενικευμένη αντίληψη περί διαφθοράς στην Ελλάδα που υπάρχει στους νέους ενισχύει, λειτουργώντας συνδυαστικά με τις συνθήκες εργασίας, τη μετανάστευση επιστημόνων στο εξωτερικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 64% των κατόχων μεταπτυχιακού ή διδακτορικού, δηλαδή πάνω από τον μέσο όρο του 56%, θεωρεί ότι φαινόμενα διαφθοράς υπάρχουν σε πολύ μεγάλο βαθμό.

«Η καταπολέμηση της διαφθοράς και η εμπέδωση των αρχών του κράτους δικαίου, της διαφάνειας και της λογοδοσίας στη δημόσια ζωή αποτελούν καθοριστικό παράγοντα όχι μόνο για την ανάσχεση του brain drain αλλά και για το κρίσιμο στοίχημα του brain gain.

Το φαινόμενο αναγνωρίζεται διεθνώς μεταξύ των κύριων αιτιών φυγής υψηλά ειδικευμένων νέων επιστημόνων από χώρες με υψηλά ποσοστά διαφθοράς σε αναζήτηση προορισμών που προσφέρουν θεσμική σταθερότητα, αξιοκρατία και ίσες ευκαιρίες», τόνισε στην «Κ» η διοικήτρια της ΕΑΔ, Αλεξάνδρα Ρογκάκου.

Δεν δόθηκε ορισμός

Από την έρευνα που παρουσιάζει η «Κ» –θα δημοσιοποιηθεί στο 5ο Φόρουμ Ακεραιότητας που διοργανώνει σήμερα η ΕΑΔ με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα κατά της διαφθοράς– προκύπτει ότι το 83% των Ελλήνων (έναντι 84% το 2024) θεωρεί ότι υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς στην Ελλάδα σε πολύ μεγάλο (56% έναντι 48% πέρυσι) ή σε αρκετά μεγάλο (27% έναντι 36% πέρυσι) βαθμό, ενώ μόνο το 3% θεωρεί ότι είτε δεν υπάρχουν καθόλου φαινόμενα διαφθοράς, είτε υπάρχουν σε αρκετά μικρό βαθμό.

«Με βάση τη μεθοδολογία που επιλέχθηκε, δεν δόθηκε κάποιος “ορισμός” και δεν παρασχέθηκε διευκρίνιση στους ερωτώμενους σχετικά με τον όρο “διαφθορά” και τι περιλαμβάνει. Συνεπώς, οι ερωτώμενοι τοποθετήθηκαν με βάση τη δική τους αντίληψη περί του τι συνιστά διαφθορά», παρατηρεί ο κ. Τεμενεκίδης.

Το 38% (36% το 2024) αναφέρει ότι έχει υποπέσει στην αντίληψή τουπεριστατικό διαφθοράς τους τελευταίους 12 μήνες. Το ποσοστό εμφανίζεται σημαντικά αυξημένο στην Αττική (42%) και στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Αυξημένο ποσοστό καταγράφεται και σε αποφοίτους λυκείου (43%) και σε κατόχους μεταπτυχιακών/διδακτορικών (52%).

Ο τομέας της υγείας και τα νοσοκομεία αναφέρονται με διαφορά ως ο τομέας εμφάνισης των περιστατικών διαφθοράς (23%, αλλά με σημαντική μείωση από πέρυσι – 38%) και ακολουθούν σε μεγάλη απόσταση η δημόσια διοίκηση/τοπική αυτοδιοίκηση (14% από 13% πέρυσι), η πολιτική (13% από 10% πέρυσι), η Δικαιοσύνη (7% από 4% πέρυσι) και η πολεοδομία/δημόσια έργα(7% από 9% πέρυσι).

Η πλειοψηφία όσων δηλώνουν ότι αντιλήφθηκαν περιστατικό διαφθοράς τους τελευταίους 12 μήνες αναφέρει το «φακελάκι»/δωροδοκία για επιτάχυνση κάποιας διαδικασίας (27%, αλλά με σημαντική πτώση σε σχέση με το 2024 – 38%) και ακολουθεί το «μέσο»/παρέμβαση για την επιτάχυνση διαδικασίας (10%, όσο και πέρυσι).

Λιγότερο ανεκτές είναι ενέργειες όπως η απαίτηση γιατρού για «φακελάκι», ενώ διαλλακτικά αντιμετωπίζεται η παρέμβαση για μετάθεση στρατιώτη.

Οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι υπάρχει διαφθορά σε αρκετά μεγάλο ή πολύ μεγάλο βαθμό στην πολιτική (85% έναντι 82% το 2024), στην πολεοδομία/δημόσια έργα (77% έναντι 72% το 2024), στα ΜΜΕ (73% έναντι 74% το 2024), σταδημόσια οικονομικά (70% έναντι 66% το 2024), στη δημόσια διοίκηση/τοπική αυτοδιοίκηση (67% έναντι 65% το 2024), σε ενέργεια/περιβάλλον/καύσιμα (63% έναντι 66% το 2024), στη Δικαιοσύνη (63% έναντι 61% το 2024), στη μετανάστευση/άσυλο (63% έναντι 61% το 2024), στα προγράμματα ΕΣΠΑ/Ταμείο Ανάκαμψης (63% έναντι 51% το 2024), στηνεφορία/τελωνεία (62% έναντι 59% το 2024), στην υγεία (56% έναντι 55% το 2024), στην κοινωνική πολιτική/επιδόματα (56% έναντι 47% το 2024) και στην Αστυνομία (51% έναντι 42% το 2024). Οι τομείς στους οποίους αυτή η αντίληψη δεν είναι απολύτως πλειοψηφική, αλλά παραμένει ισχυρή είναι ο αθλητισμός (43% έναντι 42% πέρυσι) και η παιδεία/πολιτισμός (33% έναντι 32% πέρυσι).

Ο μόνος τομέας όπου αυτή η αντίληψη μειοψηφεί είναι οι Ενοπλες Δυνάμεις(25% έναντι 24% πέρυσι), όπου πλειοψηφεί η αντίληψη ότι δεν υπάρχει «καθόλου» διαφθορά ή υπάρχει σε «αρκετά μικρό» βαθμό (40% αθροιστικά έναντι 45% πέρυσι). Βέβαια είναι εντυπωσιακό ότι το 39% των νέων έως 24 ετών μίλησε για μεγάλη ή αρκετή διαφθορά στις Ενοπλες Δυνάμεις.

Ανοχή και λόγοι

Σχεδόν εννέα στους δέκα (85% έναντι 90% το 2024) πιστεύουν ότι υπάρχει ανοχή της κοινωνίας σε φαινόμενα διαφθοράς (52% απάντησε ναι, 33% μάλλον ναι), έναντι μόλις 13% (9% το 2024) που πιστεύει ότι δεν υπάρχει (6% απάντησε όχι, 7% μάλλον όχι). Σε σχέση με τους λόγους, οι δύο βασικοί που αναφέρονται είναι η πρόταξη του ατομικού έναντι του συλλογικού συμφέροντος (39%) και η πεποίθηση ότι δεν μπορεί να αλλάξει κάτι (32%).

Λιγότερο ανεκτές είναι η απαίτηση γιατρού δημόσιου νοσοκομείου για «φακελάκι», η απαίτηση χρηματικού ποσού από τους εξεταστές για απόκτηση διπλώματος οδήγησης και ο χρηματισμός αξιωματούχου/πολιτικού για προώθηση ευνοϊκού νομοθετικού πλαισίου ή για ανάθεση δημοσίου έργου (77%-80% καθόλου» ή λίγο ανεκτά σε αυτές τις τρεις περιπτώσεις). Μεγαλύτερο βαθμό ανοχής καταγράφουν ενέργειες όπως η επαφή επιχειρηματία με κρατικό αξιωματούχο για προώθηση επένδυσης (65% καθόλου ή λίγο ανεκτή), η ευνοϊκή νομοθετική ρύθμιση για τη διευκόλυνση επένδυσης που θα αποφέρει μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας, αλλά ενδέχεται να έχει σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (62% καθόλου ή λίγο ανεκτή), και η παρέμβαση για ευνοϊκή μετάθεση στρατιώτη (58% καθόλου ή λίγο ανεκτή).

Ενα μείγμα προϋποθέσεων εκτιμάται ότι θα συνέβαλλε στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Η πλειονότητα (45% έναντι 49% το 2024) θεωρεί ότι μεταξύ των βασικότερων προϋποθέσεων είναι η ύπαρξη πολιτικής βούλησης και ακολουθούν η επιτάχυνση απονομής της δικαιοσύνης (45% έναντι 44% το 2024), οι αποτελεσματικότεροι ελεγκτικοί μηχανισμοί (42% έναντι 43% το 2024) και η αυστηροποίηση των νόμων (35% έναντι 37% το 2024). Τέλος, μόλις ένας στους τέσσερις (26% και με πτώση σε σχέση με πέρυσι – 35%) θεωρεί ότι έχουν ληφθεί μέτρα για την καταπολέμηση της διαφθοράς την τελευταία δεκαετία. Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο στους άνδρες (30% έναντι 22% στις γυναίκες) και στους κατόχους μεταπτυχιακών/διδακτορικών (31%).

ΠΗΓΗ