«ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΜΙΛΟΥΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΚΡΥΒΟΥΝ» ( του Σαράντη Μιχαλόπουλου )

ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΜΙΛΟΥΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΚΡΥΒΟΥΝ

Το θέμα των ημερών είναι οι εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ. Όλοι προσπαθούν να δουν πόσο οι ίδιοι θα ωφεληθούν από την «μεγαλύτερη μείωση φόρων από την εποχή της μεταπολίτευσης».

Εγώ είμαι άνθρωπος των αριθμών. Έχω μάθει να μεταφράζω τα λόγια σε νούμερα, ώστε να αποκτώ καλύτερη εικόνα των πραγμάτων. 

Για παράδειγμα : Πόσο κοστολογούνται επισήμως τα μέτρα που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός ; 1,75 δις. Πόσοι είναι οι φορολογούμενοι ; Περίπου 7 εκ. Τι ποσό αναλογεί χοντρικά και κατά μέσο όρο στον κάθε φορολογούμενο ; Απλή διαίρεση 1,75 δις δια 7 εκ. = 250 € ετησίως, δηλαδή περίπου 20 € τον μήνα ή σε μία οικογένεια με δύο φορολογούμενους (άνδρας, γυναίκα) 40 € τον μήνα.

 Επειδή όμως κάποιοι (πολύτεκνοι, νέοι, κάτοικοι μικρών οικισμών, κλπ.) θα πάρουν πολύ περισσότερα (και πολύ καλά θα κάνουν), είναι φανερό ότι οι υπόλοιποι θα πάρουν αρκετά λιγότερα.

Την ίδια στιγμή, με ένα πληθωρισμό της τάξης του 3%, ο φορολογούμενος χάνει αγοραστική δύναμη, που για ένα μηνιαίο εισόδημα 1.500 € (δύο άτομα, εργαζόμενοι ή συνταξιούχοι), αυτό μεταφράζεται σε 45 € τον μήνα. Επομένως, άνθρακες ο θησαυρός.

Όταν ήμουν στο Γυμνάσιο, οι γονείς μου μου είχαν πάρει ένα ωραίο βιβλίο, με τίτλο «Οι αριθμοί παίζουν». Σ’ αυτό διάβαζε κανείς κάποια χαρακτηριστικά των αριθμών, που πραγματικά δεν φανταζόταν.

Παράδειγμα : Όταν ο εφευρέτης του σκακιού παρουσίασε το παιχνίδι σε έναν μαχαραγιά στην Ινδία, εκείνος ενθουσιάστηκε τόσο πολύ που φώναξε τον εφευρέτη και του είπε ότι θα του έδινε όσα λεφτά ζητούσε.

Εκείνος του απάντησε : Άρχοντά μου, θέλω ένα σπυρί σιτάρι για το πρώτο τετράγωνο του παιχνιδιού, δύο σπυριά για το δεύτερο, τέσσερα σπυριά για το τρίτο, οκτώ σπυριά για το τέταρτο, 16 σπυριά για το πέμπτο και ούτω καθεξής μέχρι να συμπληρωθούν όλα τα τετράγωνα.

Ο μαχαραγιάς θεώρησε ότι αυτό ήταν μία ασήμαντη αμοιβή και διέταξε τους επιτελείς του να εκπληρώσουν αμέσως την επιθυμία του εφευρέτη. Οι τελευταίοι άρχισαν τους υπολογισμούς και κατέληξαν ότι, ακόμη και αν σε ολόκληρη τη γη καλλιεργούσαν μόνο σιτάρι, αυτό δεν θα έφτανε για να δώσουν αυτά που είχε ζητήσει ο εφευρέτης.

Η ιστορία διδάσκει ότι οι αριθμοί μπορούν να παίζουν πραγματικά ενδιαφέροντα παιχνίδια. Και για τον λόγο αυτό, πρέπει κανείς να είναι πολύ προσεκτικός με όσα ακούει, διότι πίσω από αυτούς, μπορεί να κρύβονται και πράγματα που δεν φαντάζεται.

Ακούμε, για παράδειγμα, για το «υπερπλεόνασμα» του προϋπολογισμού και δυστυχώς κανείς δεν ζητά μία περαιτέρω ανάλυση, για τις πηγές από τις οποίες αυτό προήλθε. Αφήνεται στη γενικολογία ότι «αυτό προήλθε κατά κύριο λόγο από την πάταξη της φοροδιαφυγής» και δεν αναζητά κάποιος πιο συγκεκριμένα στοιχεία, καθώς «υπεραπόδοση» μπορεί να υπάρχει π.χ. και από τις αυξήσεις των τιμών και την είσπραξη περισσότερου ΦΠΑ.

Και βέβαια, αυτό ξεκινά από την άγνοια των πολλών για το πραγματικό αποτέλεσμα των άλλων παραγόντων που υπεισέρχονται στον όρο «πλεόνασμα», όπως για παράδειγμα των εξόδων, καθώς, «πλεόνασμα = έσοδα – έξοδα». Αν λοιπόν έχουν περικοπεί δαπάνες π.χ. για την παιδεία ή την υγεία, τότε το «υπερπλεόνασμα» έχει προκύψει σε βάρος άλλων κοινωνικών δαπανών.

Πέρα όμως από αυτό, μιλάμε επίσης και για άλλα στοιχεία της οικονομίας, όπως την «ανάπτυξη» αλλά και τη μείωση του χρέους ως ποσοστού ως προς το ΑΕΠ και σίγουρα οι αριθμοί που παρουσιάζονται είναι σωστοί, αλλά και εκεί δεν διεισδύουμε περισσότερο στις λεπτομέρειες, που μπορεί να κρύβουν κάποιες άλλες αλήθειες.

Για παράδειγμα, το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί σε απόλυτους αριθμούς τα τελευταία χρόνια και κάποια μείωση σαν ποσοστό του ΑΕΠ δεν σημαίνει από μόνη της μεγάλη βελτίωση, διότι,  μπορεί μεν αυτό το ποσοστό Δημόσιου Χρέους ως προς το ΑΕΠ να έχει βελτιωθεί σημαντικά, αλλά, αφενός εξακολουθεί να είναι μακράν το μεγαλύτερο της ευρωπαϊκής ζώνης, αφετέρου σχετίζεται και με το ονομαστικό ΑΕΠ, του οποίου την αύξηση των τελευταίων ετών πρέπει να αναλύσουμε περισσότερο.

 

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η αύξηση των ιδιωτικών καταθέσεων, η οποία τελευταία αναφέρεται σαν σημάδι καλυτέρευσης της οικονομίας και για την οποία πρέπει επίσης να γίνει κάποια μεγαλύτερη ανάλυση για το ποιους αφορά. Ένας απλός εργαζόμενος ή συνταξιούχος αποκλείεται να έχει καταθέσεις από αποταμίευση, διότι τα εισοδήματά του, όχι μόνο δεν έχουν αυξηθεί, αλλά και πλήττονται από την ακρίβεια και τον πληθωρισμό. 

Την ίδια στιγμή, εκτός από τις καταθέσεις, υπάρχει και ένα άλλο μέγεθος που έχει σημασία και αυτό είναι το ιδιωτικό χρέος το οποίο αυξάνει συνεχώς. Συγκεκριμένα, όπως διαβάζω στο διαδίκτυο, «όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, το σύνολο του ιδιωτικού χρέους ανέρχεται σήμερα σε πάνω από 371 δισ. ευρώ, με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές να διαμορφώνονται στα 224 δισ. ευρώ. Το 2019 τα συνολικά χρέη των νοικοκυριών και επιχειρήσεων «άγγιζαν» τα 333 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα ληξιπρόθεσμα αφορούσαν σε 233 δισ. ευρώ, ενώ το 2020 τα αντίστοιχα ποσά διαμορφώθηκαν σε 342 δισ. ευρώ και 233 δισ. ευρώ αντίστοιχα».

Η παραπάνω εικόνα σίγουρα δεν είναι θετική. Βέβαια, και αυτή χρειάζεται περισσότερη ανάλυση, κυρίως ως προς την διάκριση σε χρέος προς τράπεζες και χρέος προς εφορία και ασφαλιστικά ταμεία, με το πρώτο να μειώνεται σαν ποσοστό του ΑΕΠ, αλλά το δεύτερο να επιδεινώνεται συνεχώς.

Ξαναγυρνώντας στο "υπερπλεόνασμα", άκουσα τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο να δηλώνει κάποια στιγμή ότι αυτό προκύπτει κατά 80%, εκτός από  την πάταξη της φοροδιαφυγής, και από την μείωση της ανεργίας, δηλαδή την αύξηση των θέσεων εργασίας, και τις επενδύσεις που γίνονται.

Δεν έχω ακούσει να δίνονται από πλευράς κυβέρνησης πιο αναλυτικά στοιχεία. Εγώ, σαν απλός πολίτης δεν μπορώ να παρακολουθώ όλα τα ειδησεογραφικά μέσα (κανάλια, εφημερίδες, ιστοσελίδες, κλπ.), φαντάζομαι όμως ότι αν είχε γίνει κάτι τέτοιο, δεν θα διέφευγε από την προσοχή μου, διότι θα έπαιρνε ευρύτερη δημοσιότητα.

Έτσι, δεν ξέρω πόση υπέρβαση στόχου (υπεραπόδοση) έχει επιτευχθεί στον καθένα από τους παραπάνω τρεις τομείς. Ειδικά όμως για τη μείωση της ανεργίας και την αύξηση των θέσεων εργασίας που συνεπάγεται περισσότερους μισθούς και συνεπακόλουθα αύξηση φόρων αλλά και κατανάλωσης, το μόνο που σκέφτομαι είναι ότι οι νεοπροσλαμβανόμενοι παίρνουν τέτοιο μισθό που σίγουρα το εισόδημά τους όντας χαμηλό δεν συνεισφέρει με φόρους στον προϋπολογισμό.

Οι περισσότεροι όμως μισθοί συνεισφέρουν στους έμμεσους φόρους (κυρίως ΦΠΑ), λόγω κατανάλωσης. Δυστυχώς όμως στον τομέα αυτό των έμμεσων φόρων συνεισφέρει η πλειοψηφία των φορολογουμένων και μάλιστα, με τον πληθωρισμό που παρατηρείται, υπάρχει αυξανόμενη επιβάρυνση, χωρίς αυτό να συνδέεται με πραγματική ανάπτυξη. 

Πέρα από αυτό, υπάρχει και μία άλλη πτυχή που πρέπει να επισημανθεί. Είναι αυτή των αυξήσεων των μισθών και των συντάξεων, που δίνονται ακριβώς για την αντιμετώπιση της μείωσης της αγοραστικής δύναμης λόγω πληθωρισμού και η οποία αύξηση ενδεχομένως οδηγεί κάποιους σε υψηλότερο φορολογικό κλιμάκιο, δηλαδή σε καταβολή υψηλότερων φόρων.

Για το θέμα της μείωσης της φοροδιαφυγής, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι έχει επιτευχθεί μεγάλη πρόοδος, όμως για τον τρίτο παράγοντα, τις επενδύσεις, χρειάζεται και εδώ κάποια ανάλυση, κυρίως ως προς το ποιο είναι το «μίγμα» των επενδύσεων (δημόσιες ή ιδιωτικές, παραγωγικές ή στην κτηματαγορά, κλπ.).

Βλέπουμε λοιπόν πόσες πτυχές στο θέμα των οικονομικών μέτρων και των επιπτώσεων σε όλα τα κοινωνικά στρώματα θέλουν περισσότερο φως, διότι σχεδόν πάντα «οι αριθμοί μιλούν αλλά και κρύβουν».

Και θα κλείσω με τις φορολογικές κλίμακες και τον φόρο που πληρώνουμε μέχρι και για τα φετινά εισοδήματα (οι ελαφρύνσεις ισχύουν για τα εισοδήματα του 2026 και θα εμφανιστούν σαν μειωμένες κρατήσεις προκαταβολής φόρου).

Ισχύουσες κλίμακες κα φόρος για παράδειγμα φορολογούμενου με εισόδημα 20.000 €, χωρίς προστατευόμενα μέλη  :

Εισόδημα μέχρι 10.000 €, συντελεστής 9%, φόρος 900 €.

Εισόδημα από 10.000 μέχρι 20.000 €, συντελεστής 22%, φόρος συγκεκριμένου εισοδήματος 2.200 €.

Σύνολο φόρου, 900 + 2.200 = 3.100 €

Μείωση φόρου : 777 € για εισόδημα μέχρι 12.000 €. Για μεγαλύτερο εισόδημα, αφαίρεση 20 € για κάθε 1.000 € πάνω από τις 12.000 €. Για το παράδειγμά μας, η μείωση φόρου είναι 777 – 20 Χ (20 χιλ. – 12 χιλ.) = 777 – 20Χ8 = 777 -160 = 617 €

Πληρωτέος φόρος, 3.100 – 617 = 2.483 € (ποσοστό επί του εισοδήματος, 12,4%)

Με τη νέα ρύθμιση, εκείνο που αλλάζει για τον περισσότερο κόσμο (όχι για νέους ή φορολογούμενο με παιδιά) είναι ο συντελεστής του δευτέρου κλιμακίου που γίνεται 20%.

Νέος φόρος,  900 + 2.000 = 2.900 €.

Μείωση φόρου, 617 € (όπως προηγουμένως).

Πληρωτέος φόρος, 2.900 - 617 = 2.283 € (ποσοστό επί του εισοδήματος, 11,4%).

Όφελος : 200 € ή 16,7 € τον μήνα.

Αν θελήσουμε σε αυτό να προσθέσουμε και το όφελος από την μείωση της προσωπικής διαφοράς (η κατάργηση θα γίνει το 2027), που για τον συνταξιούχο σημαίνει αύξηση στο μισό του ποσοστού που θα οριστεί για τις ετήσιες αυξήσεις και που εκτιμάται στο 2.4% (1,2% για τον συνταξιούχο), τότε έχουμε πρόσθετη αύξηση 1.670 (μισθός που οδηγεί σε ετήσιο εισόδημα 20.000 €) Χ 1,2% = 20 €, δηλαδή συνολικό όφελος 36,7 € (χωρίς να υπολογίζω την αναλογούσα αύξηση του φόρου, που βέβαια είναι μικρή), ή περίπου 440 € σε ετήσια βάση.