Μια βουτιά στο παρελθόν και στις ρίζες της πιο γνωστή οικουμενικά σύγχρονης ελληνικής λέξης.
Πρόκειται για μία από τις πρώτες λέξεις που μαθαίνουν οι τουρίστες όταν επισκέπτονται τη χώρα μας και ίσως αυτή που χρησιμοποιείται περισσότερο από ανθρώπους κάθε ηλικίας και φύλου. Σωστά καταλάβατε, μιλάω για το «μαλάκας», που συντροφεύει κάθε δεύτερη φράση που λέμε σε φίλους και γνωστούς. Μία βρισιά που κατάφερε να περάσει στο mainstream και να γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας. Μπορεί οι περισσότεροι να τη χρησιμοποιούμε καθημερινά, όμως ελάχιστοι γνωρίζουν την ιστορία της μαγικής αυτής λέξης που ενώνει τον κόσμο.
Όλα ξεκινούν από πολύ παλιά. Στην Αρχαία Ελλάδα η λέξη μαλακία (μαλακίη στην Ιωνική Διάλεκτο) είχε δύο έννοιες: Αυτή της μαλθακότητας και εκείνη του γυναικείου αυνανισμού.
«Φιλοκαλοῦμεν τε γὰρ μετ’ εὐτελείας καὶ φιλοσοφοῦμεν ἄνευ μαλακίας», διαβάζουμε στον Επιτάφιο του Περικλή, του Θουκυδίδη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η λέξη χρησιμοποιείται με την έννοια της μαλθακότητας. Ο Αριστοτέλης, στα Ηθικά Νικομάχεια, χρησιμοποιεί τη λέξη για να περιγράψει φυγοπονία και τεμπελιά. Μια πιο κοντινή προσέγγιση στη λατινική διάλεκτο όπου το malacia σημαίνει «απόλυτη ηρεμία». Πολλές φορές μάλιστα, η εν λόγω λέξη χρησίμευε και για την περιγραφή της θάλασσας, όταν υπήρχε έλλειψη δυσμενών συνθηκών.
Μπορεί αρχικά η μαλακία να περιέγραφε την ηθική αδυναμία και τον γυναικείο αυνανισμό, όμως τα πράγματα άλλαξαν κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Σύμφωνα πάντα με τις πηγές που μπόρεσα να ξεθάψω, η καθιέρωση της λέξης καθαρά για την περιγραφή του αυνανισμού (μαλάκυνση) -και για τα δύο φύλα πλέον- και της χαζομάρας, ήρθε εκείνη τη χρονική περίοδο.
Σύμφωνα με τη λεξικολογική προσέγγιση που πραγματοποίησαν οι Αθηνά Προύντζου και η Κατερίνα Χριστοπούλου, στο πλαίσιο μελετών για την Ελληνική Γλώσσα (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη), η λέξη προέρχεται από το μεσαιωνικό όνομα «μαλάκας», μια ουσιαστικοποίηση του θηλυκού τύπου του αρχαίου επιθέτου «μαλακός». Δηλαδή, «η μαλάκα» που σημαίνει «μαλάκυνση» - πλέον είναι το όνομα ενός μαλακού τυριού. Αυτές οι πληροφορίες βασίζονται στα λεξικά της Κοινής Νεοελληνικής (Δημητράκος 1950, 4454· Ανδριώτης 1951, 196· Μπαμπινιώτης 1998, 1041) και άλλες πηγές που αποδέχονται γνωστοί φίλοι της γλώσσας, όπως ο Νίκος Σαραντάκος (μεταφραστής, συγγραφέας και μελετητής της Ελληνικής γλώσσας) που έχει ασχοληθεί με το θέμα στο προσωπικό του blog.
Αυτό που είναι πραγματικά δύσκολο, είναι το να είμαστε σίγουροι για την ακριβή περίοδο που εμφανίστηκε ως λέξη ο μαλάκας. Ο Σαρανάκος γράφει: «Τέτοιες λέξεις, που είναι ταμπού, δεν είναι εύκολο να τις βρεις γραμμένες. Ως τώρα, στο ιστολόγιο είχαμε δει τον Σουρή να βρίζει μεν τους μαλλιαρούς (στο γύρισμα του 20ού αιώνα) γράφοντας "η μαλλιαρή μαλάκα" (με την έννοια της αποβλάκωσης), ενώ είχαμε βρει και μια στιχομυθία του Αχιλλέα Παράσχου, όπως την παρέδιδε ο Μπ. Άννινος το 1906». Ωστόσο, ένας χρήστης του forum όπου δημοσιεύει τις έρευνές του ο μεταφραστής και συγγραφέας, αναφέρει ότι έχει ανακαλύψει τη λέξη «μαλάκας» στο μυθιστόρημα του Ιούλιου Κλαρετή, Ο Υποψήφιος (1888). Συγκεκριμένα, στη σελίδα 650 αναφέρεται η φράση: «την έπαθε ο μαλάκας». Ο μεταφραστής του έργου με τα αρχικά Χ.Α. παραμένει άγνωστος.
Ο μαλάκας θα παραμείνει στο ελληνικό λεξιλόγιο ως μια ελαφριά προς μέτρια προσβολή, που χρησιμοποιείται όταν κάποιος υπονοεί ότι αυτός στον οποίο απευθύνεται είναι αυνανιστής. Αξίζει να αναφέρουμε ότι, ειδικά στη χώρα μας, η πράξη του αυνανισμού θεωρείται από πολλούς,ακόμα και σήμερα, κατακριτέα κυρίως λόγω θρησκείας. Έτσι προκύπτει η προσβλητική φύση της λέξης.
Η νεότερη ιστορία της Ελλάδας ήταν γεμάτη δυσκολίες, πόνο, φτώχεια και ολοκληρωτικά καθεστώτα. Μετά την πτώση της Χούντας το 1974, όμως, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν και η παγκόσμια ποπ κουλτούρα άρχισε να εισβάλει στην κοινωνία - κάτι που επέτρεψε και η τεχνολογία. Έτσι, φτάνουμε στη δεκαετία του '80 και την άνοδο μιας μόδας που επικεντρωνόταν σε μια «γλυκιά αλητεία». Η γενιά της βιντεοταινίας μετέτρεψε τη βωμολοχία σε punchline και ζεν πρεμιέ της εποχής, όπως ο Σταμάτης Γαρδέλης ή ο Στάθης Ψάλτης, θα απενοχοποιήσουν πολλές «κακές» λέξεις. Αυτή που ήταν πιο εύκολη στα αυτιά του κόσμου είναι ο μαλάκας.
Ντεμέκ προσβολή με δύο έννοιες, η οποία, ακούγεται αρκετά edgy για τους νέους και σχετικά αποδεκτή από τους μεγαλύτερους. Από τότε θα την ακούσουμε σε δεκάδες ταινίες, πασίγνωστα τραγούδια θα τη φιλοξενήσουν στα ρεφρέν τους και θα αντικαταστήσει την προσφώνηση σε φίλους και γνωστούς. Σήμερα, χιλιάδες χρόνια μετά την εμφάνισή της, χρησιμοποιείται το ίδιο συχνά από γυναίκες και άνδρες και, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, πρόκειται για μία από τις πιο γνωστές ελληνικές λέξεις παγκοσμίως.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου