" Ανάπτυξη Φωκίδας " , του Σαράντη Μιχαλόπουλου

Με αφορμή μία κυβερνητική απάντηση σε ερώτηση βουλευτή για την "Περιβαλλοντική προστασία Κορινθιακού και τουριστικές επενδύσεις σε Βοιωτία και Φωκίδα", κάποιες δικές μου σκέψεις και ιδέες.

Σαράντης Μιχαλόπουλος

ΔΕΙ ΔΕ ΧΡΗΜΑΤΩΝ …

Διάβασα την κυβερνητική απάντηση στην ερώτηση του βουλευτή Βοιωτίας Γ.Μουλκιώτη για την "Περιβαλλοντική προστασία Κορινθιακού και τουριστικές επενδύσεις σε Βοιωτία και Φωκίδα". 

Το αξιοσημείωτο στην απάντηση αυτή ήταν ότι, σε ένα κείμενο 9 σελίδων, η μόνη ουσιαστική αναφορά στο Νομό Φωκίδας ήταν κάποιες λίγες σειρές για τα έργα ύδρευσης – αποχέτευσης σε Γαλαξίδι και Ιτέα / Κίρρα. Όλα τα υπόλοιπα ήταν τυπικές αναφορές στα διάφορα προγράμματα χρηματοδότησης, οι οποίες προφανώς επαναλαμβάνονται σαν αντιγραφή – επικόλληση (copy – paste) σε κάθε ανάλογου περιεχομένου ερώτηση οποιουδήποτε βουλευτή. 

Και αν για την «περιβαλλοντική προστασία» υπήρξαν αυτές οι ελάχιστες αναφορές, για τις «τουριστικές επενδύσεις» δεν διάβασα τίποτε, εκτός αν μου ξέφυγε κάτι. Όπως όμως και να είναι, ο τελικός «απολογισμός» για την περιοχή είναι ότι δεν φαίνονται στον ορίζοντα έργα που θα δώσουν κάποια πνοή. 

Πως λοιπόν θα κινηθούν οι τοπικές κοινωνίες και οι εκπρόσωποί τους στην τοπική αυτοδιοίκηση ; Υπάρχουν δυνατότητες ή θα σηκώσουμε τα χέρια ψηλά αποδεχόμενοι τη μοίρα μας ; 

«Δει δε χρημάτων, ώ άνδρες Αθηναίοι και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων» έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Και βέβαια, το εύλογο που θα ακούσουμε είναι ότι χωρίς χρηματοδοτήσεις δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε. Εκείνο όμως που εγώ πιστεύω είναι ότι η αξία των δημοτικών αρχόντων φαίνεται στα δύσκολα. Φαίνεται εκεί που όλα δείχνουν χαμένα. Εκεί μπορεί να αναδειχθεί η δημιουργική σκέψη κάποιων ανθρώπων, που θα βρουν διεξόδους και θα φέρουν ιδέες που ίσως κάτω από άλλες συνθήκες δεν θα σκεφτόντουσαν. Και το σημαντικό είναι ότι οι ιδέες αυτές δεν είναι κατ’ ανάγκη καινοφανείς και πρωτόγνωρες. Μπορεί να είναι απλή αντιγραφή καλών πρακτικών άλλων φορέων ή ανθρώπων, που έχουν εφαρμοστεί και έχουν φέρει αποτελέσματα. 

Το κυριότερο όμως όλων είναι η κινητοποίηση όλων των φορέων αλλά και των απλών πολιτών, στο να αναζητηθούν λύσεις. Η απάθεια ή η ηττοπάθεια σίγουρα δεν δημιουργούν ευκαιρίες. Αντίθετα, η ανησυχία, η εγρήγορση, η ενεργή συμμετοχή των πολιτών, η συνειδητοποίηση και πίστη ότι και μόνοι μας μπορούμε, είναι βέβαιο ότι θα φέρουν κάποια καλύτερα αποτελέσματα.

Θα αναφερθώ σε δύο παραδείγματα. Το πρώτο είναι η τουριστική ανάπτυξη και το δεύτερο είναι η παραγωγή και το εμπόριο.

Για την τουριστική ανάπτυξη, πέρα από κάποιες μάλλον υπερβολικές εμμονές (π.χ. οι ανεμογεννήτριες διώχνουν τους τουρίστες) ή κάποιες εύλογες απαιτήσεις (π.χ. εκβάθυνση λιμανιού), το πρώτο ζητούμενο είναι να συμφωνήσουν φορείς και πολίτες στο ποια πράγματα μπορούν να προσελκύσουν περισσότερους τουρίστες, Έλληνες και ξένους. 

Όταν γίνει ένας τέτοιος «κατάλογος» στοιχείων προσέλκυσης, πρέπει να αξιολογηθεί για το κάθε στοιχείο πόσο μπορεί να προωθηθεί με ή χωρίς μεγάλες επενδύσεις.

Αν, για παράδειγμα, πούμε ότι πρέπει να δημιουργήσουμε μία σειρά μουσείων (και όχι μόνο ένα), είναι εύκολο στη συνέχεια να εξετάσουμε για κάθε μία περίπτωση πόσο υλοποιήσιμη είναι. Και βέβαια, εδώ έχει εφαρμογή αυτό που προανέφερα για «δημιουργική σκέψη». Αν δηλαδή φέρει κάποιος, ευθύς εξ αρχής, την αντίρρηση ότι δεν έχουμε χώρους, το ερώτημα είναι αν πράγματι δεν έχουμε ή απλώς δεχόμαστε μία σημερινή υπάρχουσα κατάσταση σαν δεδομένη που δεν μπορεί να αλλάξει με τίποτε.

Είναι όμως έτσι ; Πόσα κτίρια αχρησιμοποίητα ή ελεύθεροι χώροι υπάρχουν σήμερα στην Ιτέα ; Ακόμη και αυτός ο χώρος που σήμερα χρησιμοποιείται από τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου σαν αποθήκη, δεν θα μπορούσε να αξιοποιηθεί καλύτερα, μια και είναι σε κεντρικό σημείο ; Δεν θα μπορούσαν να γίνουν εκεί κάποιες κατασκευές σχετικά φτηνές, για να στεγάσουν π.χ. ένα μουσείο ελιάς, με βασικά εκθέματα κάποιο παλιό ελαιοτριβείο που σίγουρα μπορεί να βρεθεί ;

Αλλά αν αφήσουμε τέτοιες ιδέες που σίγουρα συνδέονται με υποδομές και επενδύσεις, μήπως μπορούμε να οργανώσουμε κάποιες εκδηλώσεις που μπορούν να τραβήξουν κόσμο στην περιοχή μας ; Έχουμε δει ότι η οργάνωση για παράδειγμα ενός αθλητικού γεγονότος όπως ένας αγώνας ράλι, δημιουργεί μία μικρή έστω κίνηση στην Ιτέα. Αν τέτοιες διοργανώσεις ήταν περισσότερες, αυτόματα θα είχαμε πολλαπλάσιο όφελος. Δεν ξέρω να προτείνω κάτι, αλλά αναρωτιέμαι αν μπορούσαν να οργανωθούν εδώ αγώνες σχετικοί με τη θάλασσα, αγώνες ποδηλάτου, αγώνες πτήσης με «αετούς» και άλλα παρόμοια.

Με τον ίδιο όμως τρόπο, θα μπορούσαμε να σκεφθούμε εκδηλώσεις καλλιτεχνικές, π.χ. φεστιβάλ χορωδιών, συγκροτημάτων χορού, μουσικών συγκροτημάτων, ταινιών μικρού μήκους, κλπ. Θα μπορούσε να ανασυσταθεί κάποια λέσχη σκακιού που μαθαίνω ότι υπήρχε και να οργανώνονται σκακιστικοί αγώνες. Θα μπορούσε να οργανώνονται αγώνες «αετών» (αυτών που σηκώνουμε την Καθαρή Δευτέρα), συνέδρια λαογραφίας, ιστορίας, αλλά και επιστημονικά.

Ξέρω νεαρό στην ηλικία συντοπίτη μας που είναι καθηγητής Πανεπιστημίου στην Ιατρική Σχολή Αθηνών και που γυρνά, όπως όλοι οι καθηγητές, από συνέδριο σε συνέδριο. Γιατί να μην του ζητήσουμε να αξιοποιήσει τις διασυνδέσεις του και να βοηθήσει στην οργάνωση ενός τέτοιου συνεδρίου στην Ιτέα ; Και αν κάποιος πει ότι δεν έχουμε χώρους ή υποδομές φιλοξενίας, μήπως και αυτό μπορούσε να αντιμετωπιστεί σε συνεργασία με γειτονικούς φορείς (π.χ. Γαλαξίδι) ;

Πολλά από τα παραπάνω θα μπορούσαν να υποβοηθηθούν, αν ξεκινούσαμε δειλά κάποιες πρωτοβουλίες σε εντελώς τοπικό επίπεδο. Και αναφέρω σαν παράδειγμα μία ιδέα που αντάλλαξα με φίλο μου που σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης δημοσιεύει συνεχώς ωραίες φωτογραφίες της Ιτέας (ηλιοβασιλέματα, βαρκούλες, θάλασσα, κλπ.). Η ιδέα ήταν να οργανωθεί κάποια στιγμή ένας φωτογραφικός διαγωνισμός, είτε μεταξύ ενηλίκων, είτε μεταξύ μαθητών. Ποιος όμως ακούει μία τέτοια ιδέα και συγκινείται ; Και δεν αναφέρομαι στον φίλο μου, αλλά στους άρχοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης. 

Με το ίδιο σκεπτικό, θα μπορούσε να οργανωθεί διαγωνισμός ζωγραφικής, διαγωνισμός μουσικής, διαγωνισμός μαγειρικής, διαγωνισμός κεντήματος και τόσων άλλων πραγμάτων. 

Το ερώτημα είναι ποιος θα μπορούσε να διοργανώσει τέτοιου είδους εκδηλώσεις. Εκείνο που έχω δει είναι ότι στην περιοχή μας υπάρχουν πολλοί εθελοντές, που είτε συμμετέχουν οι ίδιοι σε πολιτιστικές δράσεις (π.χ. μέλη χορωδιών, μέλη χορευτικών συγκροτημάτων, κλπ.), είτε έχουν δραστηριότητα σχετική με όσα παραπάνω ανέφερα. Είμαι βέβαιος ότι, αν τους ζητούσαμε να αναλάβουν κάτι τέτοιο, θα το έκαναν με προθυμία. Από την άλλη, υπάρχουν και πολλοί ειδικοί στα θέματα αυτά που και αυτοί, αν τους προσεγγίζαμε, μάλλον θα ανταποκρίνονταν θετικά. 

Εκείνο λοιπόν που χρειάζεται είναι κινητοποίηση των πάντων. Δεν αρκεί να γκρινιάζουμε ότι δεν γίνονται έργα στην περιοχή ή ότι δεν υπάρχουν καθηγητές στα σχολεία ή γιατροί στο νοσοκομείο. Και μάλιστα, αρκετοί από αυτούς που γκρινιάζουν να είναι «ενεργοί πολίτες» με την έννοια ότι συμμετέχουν σε κινήσεις πολιτών που διεκδικούν ένα ρόλο στα κοινά. Θα περίμενα λοιπόν από όλους αυτούς, όχι μόνο να εκφράζουν τις απόψεις τους ή τα παράπονά τους, αλλά να παίρνουν και πρωτοβουλίες για δράσεις. 

Και έρχομαι τώρα στο δεύτερο θέμα, αυτό της παραγωγής και του εμπορίου. Πριν από μέρες, διάβασα μία αναφορά στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ΕΑΣ Άμφισσας. Επειδή είχα την τύχη να δουλέψω σε Αγροτικό Συνεταιρισμό, γνωρίζω καλά τα προβλήματα αλλά και τις δυνατότητες ενός τέτοιου οργανισμού. Για τον συγκεκριμένο Συνεταιρισμό της Άμφισσας, δεν γνωρίζω το παραμικρό. Απλώς θυμάμαι στο παρελθόν μία εκπομπή της τηλεόρασης που παρουσίαζε τις σύγχρονες εγκαταστάσεις διαλογής και συσκευασίας ελιών που είχε τότε δημιουργήσει ο Συνεταιρισμός. Και εκείνο που καταλαβαίνω είναι ότι αυτές οι σύγχρονες εγκαταστάσεις (εργοστάσιο) δεν χρησιμοποιούνται.

Η κακή πορεία ενός οργανισμού όπως ένας Συνεταιρισμός, πιθανότατα να μην ενδιαφέρει τους πολίτες, υπό την έννοια ότι το κενό των δραστηριοτήτων του  πιθανότατα καλύπτουν ιδιώτες. Όμως, ένας φορέας όπως ο Συνεταιρισμός, έχει μία άλλη δυναμική, κυρίως από την πλευρά υποστήριξης δραστηριοτήτων μικρών παραγωγών, που από μόνοι τους έχουν εκ των πραγμάτων περιορισμένο βεληνεκές. Μπορεί δηλαδή ο Συνεταιρισμός να παίξει ένα ρόλο «ομπρέλας» που θα μπορεί να προωθήσει προϊόντα αυτών των μικρών παραγωγών σε αγορές που οι ίδιοι δεν μπορούν να προσεγγίσουν. Και αυτό, χωρίς απαραίτητα να εκτινάξει τις πωλήσεις τους, μπορεί να τις αυξήσει και μάλιστα με καλύτερους όρους, ιδίως αν μιλάμε για αγορές εξωτερικού.

Βέβαια, τα προβλήματα λειτουργίας των Συνεταιρισμών, συνήθως οφείλονται στις Διοικήσεις τους, που δεν λειτουργούν καθαρά επιχειρηματικά, καθώς τις περισσότερες φορές δεν έχουν τις απαραίτητες γνώσεις που απαιτεί μία τέτοια δραστηριότητα. Και αν οι ίδιοι οι συνεταιριστές δεν ενδιαφέρονται να αλλάξουν τα πράγματα, η τοπική κοινωνία πρέπει να ενδιαφερθεί, όχι για να ανταγωνιστεί κάποιους ιδιώτες που κάνουν την ίδια δουλειά στην περιοχή, αλλά για να συμπληρώσει τομείς που η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν καλύπτει. Κυρίως όμως πρέπει να εξαντληθούν οι δυνατότητες αξιοποίησης κάποιων επενδύσεων που έγιναν στο παρελθόν και δεν αξίζει να απαξιώνονται.

Τελειώνοντας αυτή την αναφορά μου και αναφορικά με αυτό από το οποίο ξεκίνησα (δει δε χρημάτων …), θα έλεγα ότι πάρα πολλές φορές πολυτιμότερο και από τα χρήματα είναι οι ιδέες. Και ιδέες υπάρχουν, αρκεί να υπάρξει μηχανισμός ανάδειξής τους. Και ο μηχανισμός δεν είναι άλλος από την πρόσκληση έκφρασης ιδεών από κάθε ενδιαφερόμενο. Μία πρόσκληση που οφείλουν όλοι οι κοινωνικοί φορείς να κάνουν προς κάθε κατεύθυνση. Διαφορετικά, θα συνεχίσουμε την χωρίς ελπίδα πορεία μας, αναζητώντας δικαιολογίες για την επιλογή μας αυτή. 

Πράγματι λοιπόν κανείς δεν αμφισβητεί ότι «δει δε χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων», αλλά σήμερα όλοι παγκοσμίως αναγνωρίζουν ότι «δει δε ιδεών και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων».