Ζούμε σε ανησυχητικούς καιρούς. Η κλιματική αλλαγή, οι ανισότητες, οι αιματηρές συγκρούσεις, οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, οι προσωπικές και οικονομικές καταστροφές που δημιούργησε η πανδημία Covid-19 έχουν ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στον κόσμο μας από αυτή που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της μέχρι σήμερα ζωής μου.
Ωστόσο η υπαρξιακή κρίση που ρίχνει τη σκιά της για παραπάνω από το μισό της ζωής μου δεν απολαμβάνει την προσοχή που θα έπρεπε. Τα πυρηνικά όπλα έχουν εξαφανιστεί από τα πρωτοσέλιδα και τα σενάρια του Χόλιγουντ. Ωστόσο οι κίνδυνοι που δημιουργούν παραμένουν πάντα υψηλοί και αυξάνονται κάθε χρόνο. Ο πυρηνικός αφανισμός είναι μόνο μακριά από μια παρεξήγηση ή έναν κακό υπολογισμό – η δαμόκλειος σπάθη που απειλεί όχι μόνο με κακουχίες και θάνατο σε μια τρομερή κλίμακα, αλλά με το τέλος της ζωής στη Γη.
Μέσω ενός συνδυασμού τύχης και αποφάσεων τα πυρηνικά όπλα δεν χρησιμοποιήθηκαν από τότε που έκαψαν τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι το 1945. Ωστόσο με πάνω από 13.000 πυρηνικά όπλα να βρίσκονται σε οπλοστάσια σε όλο τον κόσμο για πόσο ακόμα θα παραμένουμε τυχεροί; Η πανδημία έχει δημιουργήσει μια νέα επίγνωση των καταστροφικών συνεπειών από ένα γεγονός χαμηλών πιθανοτήτων.
Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου τα πυρηνικά όπλα μειώθηκαν δραματικά ή εξαλείφθηκαν. Ολόκληρες περιοχές κηρύχθηκαν ελεύθερες από πυρηνικά όπλα. Μια βαθιά και ευρεία απόρριψη των πυρηνικών δοκιμών καθιερώθηκε. Ως πρωθυπουργός της χώρας μου είχα δώσει εντολή η Πορτογαλία να ψηφίσει για πρώτη φορά κατά της επανάληψης των πυρηνικών δοκιμών στον Ειρηνικό.
Ωστόσο το τέλος του Ψυχρού Πολέμου μάς κληροδότησε ένα επικίνδυνο ψέμα. Οτι η απειλή του πυρηνικού πολέμου είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν.
Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο λανθασμένο. Τα όπλα αυτά δεν είναι ένα πρόβλημα του χθες. Παραμένουν μια αυξανόμενη απειλή τού σήμερα.
Ο κίνδυνος ότι τα πυρηνικά όπλα θα χρησιμοποιηθούν είναι σήμερα υψηλότερος από την εποχή των ασκήσεων καταφυγίου και των πυρηνικών καταφυγίων του Ψυχρού Πολέμου.
Οι σχέσεις ανάμεσα σε μερικές χώρες που κατέχουν πυρηνικά όπλα χαρακτηρίζονται σήμερα από έλλειψη εμπιστοσύνης και ανταγωνισμό. Ο διάλογος είναι σε μεγάλο βαθμό απών. Η διαφάνεια και τα πυρηνικά όπλα αποκτούν μεγαλύτερη σημασία, καθώς οι εθνικές στρατηγικές ασφάλειας βρίσκουν νέο πλαίσιο για τη χρήση τους.
Εν τω μεταξύ η τεχνολογική πρόοδος και η ανάδειξη νέων πεδίων ανταγωνισμού στον κυβερνοχώρο και στο Διάστημα έχουν φανερώσει τις ευπάθειες και αυξήσει τον κίνδυνο της κλιμάκωσης των πυρηνικών. Υπάρχει έλλειψη διεθνούς πλαισίου και εργαλείων που θα αντιμετωπίσουν αυτές τις εξελίξεις. Η σημερινή πολυπολική παγκόσμια τάξη σημαίνει ότι οι περιφερειακές κρίσεις και τα πυρηνικά υπονοούμενα απειλούν να προσελκύσουν άλλες χώρες με πυρηνικό οπλοστάσιο.
Το πυρηνικό τοπίο είναι ένα ναρκοπέδιο. Ενα ατύχημα ή ένας κακός υπολογισμός μπορεί να το πυροδοτήσει.
Η κύρια ελπίδα μας για να αντιστρέψουμε αυτή την πορεία και να οδηγήσουμε τον κόσμο μας μακριά από τον πυρηνικό κατακλυσμό είναι η Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Οπλων -περισσότερο γνωστή ως NPT-, η οποία χρονολογείται από την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου το 1970.
Η Συνθήκη είναι ένας από τους κύριους λόγους που τα πυρηνικά όπλα δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από το 1945. Περιλαμβάνει νομικά υποχρεωτικές δεσμεύσεις για τον πυρηνικό αφοπλισμό, που αφορούν και τις πέντε χώρες με το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο. Αποτελεί επίσης έναν καταλύτη για τον αφοπλισμό – ο μόνος τρόπος να εξαλείψουμε αυτά τα φρικτά όπλα μια και καλή.
Οι 191 χώρες που συμμετέχουν στην Συνθήκη -εκπροσωπώντας τη μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου- έχουν δεσμευτεί να μην αποκτήσουν ή αναπτύξουν πυρηνικά όπλα. Αυτές οι δεσμεύσεις αστυνομεύονται και ενισχύονται από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA).
Σε έναν μήνα από τώρα οι χώρες που είναι μέλη της NPT θα συναντηθούν για την τακτική πενταετή διάσκεψη, προκειμένου να εξετάσουν την πρόοδο της Συνθήκης.
Μία άλλη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών με ένα ακρωνύμιο ίσως δεν είναι κάτι που έχει δημοσιογραφικό ενδιαφέρον. Ωστόσο είναι κρίσιμης σημασίας για την ασφάλεια και την ευημερία όλων των ανθρώπων στη Γη.
Πρέπει να αδράξουμε την ευκαιρία της Διάσκεψης Αναθεώρησης της ΝΡΤ τον Ιανουάριο, ώστε να αντιστρέψουμε τις επικίνδυνες και αυξανόμενες τάσεις και να ξεφύγουμε από τη μεγάλη σκιά που ρίχνουν αυτά τα απάνθρωπα όπλα.
Η διάσκεψη πρέπει να αναλάβει τολμηρές δράσεις σε έξι μέτωπα:
Καλώ τις κυβερνήσεις να προσεγγίσουν τη διάσκεψη με πνεύμα αλληλεγγύης, ειλικρινούς διαλόγου και ευελιξίας.
Ο,τι θα γίνει στις αίθουσες διαπραγματεύσεων της NPT τον Ιανουάριο είναι σημαντικό για όλους, γιατί κάθε χρήση πυρηνικών όπλων θα έχει συνέπειες για όλους.
Η ευθραυστότητα του κόσμου μας δεν ήταν ποτέ πιο ξεκάθαρη.
Ελπίζω ότι οι άνθρωποι παντού θα ζητήσουν από τις κυβερνήσεις να απομακρυνθούν από την άβυσσο και να δημιουργήσουν έναν ασφαλέστερο κόσμο για όλους.
Εναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα.
*γενικός γραμματέας Ηνωμένων Εθνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου