Mary Lefkowitz: Η καταστροφική εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία και πως
η αλαζονεία της εξουσίας οδηγεί σε ολέθρους λαών
 |
Μια βραδιά στο Γενικό Προξενείο της Βοστώνης με την Μαίρη Λέφκοβιτς για την Σικελική Εκστρατεία των Αθηναίων και πως η αλαζονεία της εξουσίας οδηγεί σε ολέθρους λαών, πάντα!
“Πώς η επιτυχία οδηγεί στην αποτυχία: Μαραθώνας, Σαλαμίνα και η καταστροφική εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία;”
Γράφει η Αλεξάνδρα Τσόλκα
(Η Αλεξάνδρα Τσόλκα βρέθηκε στο Γενικό Προξενείο της Βοστώνης και παρακολούθησε τη συγκλονιστική ομιλία)
Η Βοστώνη, «το λίκνο της ελευθερίας», είναι ωραία, αρχοντική και παγωμένη, με εκείνον το αέρα, που κυρίαρχος, χωρίς ηχητικά εφέ φοβέρας και προειδοποίησης, εξαπλώνεται από την σκούρα θάλασσα της προς την ολότελα χτισμένη στεριά, σαν επίσκεψη της Βασίλισσας του χιονιού στη παγωμένη της πόλη. Μόνο που, παρά τους τέσσερις αιώνες ιστορίας της, το πλούτο που δείχνουν τα κτήρια της και την φύλαξη της ιστορίας της, η Βοστώνη μοιάζει η πρωτεύουσα των νέων. Παντού νεαρά άτομα, φοιτητές στα μεγάλα πανεπιστήμια, με έναν τρόπο ζωής παθιασμένα εφηβικό, όλο ιδέες, νέες γνώσεις, έρευνα του καινούργιου και κρίση του παλιού.
Γύρω τους καθηγητές, ακαδημαϊκοί, διανοούμενοι, ποιητές και συγγραφείς, κινηματογραφιστές και εικαστικοί και όλων των ειδών οι καλλιτέχνες, αναμεσά σε στενά δρομάκια και στα κτήρια με τα κόκκινα τούβλα του 19ου αιώνα. Διάλογος και παρουσιάσεις απόψεων και θέσεων και αποτελεσμάτων ερευνών. Και ανάμεσα στο τόσο λευκό από τα χιόνια, λαμπερό, βαθύ, θαλασσινό μπλε!
Η ελληνική σημαία, στο ελληνικό προξενείο της Βοστώνης, σε μια από τις πλέον εξοχές περιοχές, στη 86 Beacon Street, κοντά στο κυβερνείο της Μασαχουσέτης και δίπλα ακριβώς από τον πανέμορφο Δημοτικό Κήπο. Μέσα το Γενικό Προξενείο, έχει κλάση, φινέτσα και καμία υπερβολή.
Ο υπέροχος φωτογραφικός πίνακας του Robert McCabe, πρωταγωνιστεί, ασπρόμαυρος με ένταση στο φως, στις εντυπώσεις της διακόσμησης του προξενείου, με τον βρετανό αρχαιολόγο που έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Ελλάδα, τον Άλαν Γούεϊς στην πύλη των Λεόντων στις Μυκήνες, να ατενίζει την αρχαία πόλη!
Μπροστά από την φωτεινή εικόνα, το διαυγές της φως, από έναν κόσμο τόσο παλιό όσο ο πολιτισμός ο ίδιος, βγάζει φωτογραφία η διάσημη Μαίρη Λέφκοβιτς, Καθηγήτρια Κλασσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Wellesley College της Μασαχουσέτης, καλεσμένη του γενικού πρόξενου της Ελλάδος, Στράτου Ευθυμίου-photo κάτω.
(Photo>courtesy of Consulate General of Boston)
Είναι μέλος της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών, ελληνίστρια, χήρα του σερ Χιουγκ Λόιντ-Τζονς, φιλέλληνα και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Απέναντι σε ένα πολυπληθές κοινό, που την παρακολούθησε με κατανυκτική σιωπή και που χρειάστηκε να τοποθετηθούν οθόνη και καθίσματα σε διπλανή αίθουσα, μιας και η προσέλευση ήταν μεγαλύτερη από το αναμενόμενο, η διακεκριμένη καθηγήτρια μάγεψε με την αναλυτική της σκέψη, τις γνώσεις και τον λόγο της.
Αναλύοντας την Μάχη της Σαλαμίνας και την άνοδο της Αθηναϊκής ισχύος, με την απόφαση για τη Σικελική Εκστρατεία, στο πλαίσιο του Πελοποννησιακού Πολέμου και το πως η Αθήνα και οι σύμμαχοί της οδηγήθηκαν σε καταστροφική πανωλεθρία, έκανε λόγο για την κακή προετοιμασία, τον ρόλο της κοινής γνώμης και την υπεροψίας και της αλαζονείας που οδήγησε στον όλεθρο. Η κυρία Λέφκοβιτς έδειξε για άλλη μια φορά πως η κλασσική αρχαιότητα έχει πλήρη εφαρμογή στο σήμερα και πως η βεβαιότητα της υπεροχής μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση.
Σε ένα τόπο μακρινό από τα σπίτια και το τόπο τους, από την πατρίδα τους, οι στρατιώτες της υπερδύναμης της Δηλιακής Συμμαχίας των Αθηνών, πολέμησαν για τον έλεγχο των ελληνικών πόλεων της Κάτω Ιταλίας, με την αίσθηση του άτρωτου που τους έδινε η ηγεμονία της πόλης τους πάνω σε όλη την Ελλάδα, τα χρήματα της, το τρόπο ζωής της, τον πολιτισμό της. Πολέμησαν με τον αέρα το νικητή και την αλαζονεία των θριάμβων τους στο παρελθόν. Και έχασαν!
Βυθίστηκαν στην συντριβή και στην οδύνη.
Σε ένα τόπο άγνωστο τους, άγριο και ξένο, παγιδευμένοι χιλιάδες στρατιώτες ανάμεσα σε βραχώδη στενά, σε απόκρημνα βάθη των γυμνών βουνών της Σικελίας, μαζί ζωντανοί και σκοτωμένοι, έπιναν, διψασμένοι νερό από τον Άναπο ποταμό, όπου ήταν θολός και κόκκινος από το αίμα των συντρόφων τους, που οι Συρακούσιοι έσφαζαν αλύπητα και μανιασμένα τις όχθες του. Αιχμάλωτοι στα λατομεία, χωμένοι μέσα σε στενούς, σκοτεινούς, όλο βάθος λάκκους, με τους νεκρούς τον έναν πάνω στον άλλο, νηστικοί, διψασμένοι, ταπεινωμένοι, μες στην οσμή του θανάτου και τη δυσωδία της αποσύνθεσης, οδηγήθηκαν σταδιακά στον θάνατο και στην σκλαβιά, αφού οι Συρακούσιοι του πουλήσαν δούλους, εκτός από τους Αθηναίους και τους Έλληνες της Σικελίας.
Πίσω στην Αθήνα η ήττα δεν γινόταν στην αρχή πιστευτή. Μετα φταίγανε οι άλλοι. Έψαχναν ποιοι. Μα οι ρήτορες και οι μάντεις που είχαν βεβαιώσει για τη νίκη και ο λαός αποφάσισε και ψήφισε την εκστρατεία σα έναν περίπατο για τη μεγάλη πολεμική των Αθηνών. Νέοι πια δεν υπήρχαν στην φημισμένη πόλη. Και η οικονομική καταστροφή βάραινε την καθημερινότητα υπογραμμίζοντας την αστόχαστη αλαζονεία τους. Σήμερα οι ηγεμονίες, οι συμμαχίες, οι υπερδυνάμεις ονομάζονται φυσικά αλλιώς και ούτε μοιάζουν να διαβάζουν Ιστορία, όσο κι αν προειδοποιεί αυτή, όπως ο Θουκυδίδης φωνή από εκείνα τα αρχαία χρόνια, πως «ου τοις άρχειν βουλομένοις μέμφομαι, αλλά τοις υπακούειν ετοιμοτέροις ούσιν» δηλαδή, «δεν κατηγορώ αυτούς που ασκούν την εξουσία, αλλά αυτούς που είναι πρόθυμοι να υπακούσουν»!
Η Μαίρη Λέφκοβιτς, έχει χιούμορ και κατανόηση για τις ανθρώπινες αδυναμίες από αυτή που δίνει μόνο η βαθύτατη γνώση της Ιστορίας και δη της ελληνικής που πάντα κάτι συμβαίνει και, ω, ναι, δεν πλήττεις ποτέ. Έγινε ευρέως γνωστή, όταν με το βιβλίο της «Not Out of Africa», το 1996, αντέταξε μια σειρά γνωστικών, ιστορικών επιχειρημάτων αντικρούοντας το 1987, τον Βρετανό Μάρτιν Γκάρντινερ Μπερνάλ, που με το βιβλίο του «Μαύρη Αθηνά: Οι αφροασιατικές ρίζες του κλασικού πολιτισμού», αποδημούσε, στην ουσία, την ευρωκεντρική θέαση της αρχαίας Ελλάδα.
Χρόνια αργότερα, η ακαδημαϊκούς μιλούσε στους Κωνσταντίνο Πουλή και την Τζένη Τσιροπούλου, για την δημοσιότητα και τη διασημότητα που είχε τότε γνωρίσει.. «…Είναι πολύ δύσκολο να στρέψεις το ενδιαφέρον των εφημερίδων σε οτιδήποτε άλλο πέρα από τα αθλητικά και την πολιτική, αν και αυτό ήταν ένα αρκετά πολιτικό θέμα. Ενδιέφερε πολλούς ανθρώπους, αλλά τους ενδιέφερε για τους λάθος λόγους. Ήθελαν να αποδείξουν ότι η ελληνική φιλοσοφία ήταν κλεμμένη από την Αίγυπτο ή ήθελαν να αποδείξουν το αντίθετο, ήταν άνθρωποι πολύ συντηρητικοί… Το παράλογο εδώ είναι ότι ήταν οι ίδιοι άνθρωποι που ανησυχούσαν ότι πρέπει να διδάσκεται η αλήθεια στα πανεπιστήμια. Όταν αρχίζουμε να διαστρεβλώνουμε την Ιστορία -και δεν έχει καμία διαφορά αν πρόκειται για την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας ή οποιουδήποτε άλλου-, νομίζω πρέπει να απευθυνθούμε στο ευρύ κοινό…».
Το 2017, η Μαίρη Λέφκοβιτς έκανε και πάλι παγκόσμια αισθητή, όταν μαζί με την Μαντλίν Ολμπράιτ, την πρώτη γυναίκα επικεφαλής του υπουργείου Εξωτερικών, στην Ιστορία της Αμερικής, κάποτε προσφυγοπούλα από την Τσεχολοβακία και αριστούχο απόφοιτο από το Γουέλσλυ που λέγαμε πιο πάνω, εκπονήσαν διάλεξη με θέμα τα «ψεύτικα νέα» ή Fake News και τα διδάγματα που μπορεί να αντλήσει η σύγχρονη Αμερική από την Αρχαία Αθήνα!
Τονίζοντας πάντα τη σημασία του κόπου στην μελέτη και την ανάγκη για μόρφωση των λαών, η Λέφκοβιτς, έχει πει στο παρελθόν στην Έφη Φαλίδα: «Φυσικά και υπάρχουν πολλές πιθανές ερμηνείες της αλήθειας, αλλά ορισμένα πράγματα απλώς δεν είναι αλήθεια. Δεν είναι αλήθεια ότι δεν υπήρξε Ολοκαύτωμα. Υπήρξε, αν και μπορεί να διαφωνήσουμε για τον αριθμό των ανθρώπων που σκοτώθηκαν. Κατά την ίδια έννοια, δεν είναι αλήθεια ότι οι Έλληνες έκλεψαν τη φιλοσοφία τους από την Αίγυπτο. Η αλήθεια μάλλον είναι ότι οι Έλληνες επηρεάστηκαν με πολλούς τρόπους μέσα σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα από την επαφή τους με τους Αιγύπτιους. Αλλά, ποιος πολιτισμός και σε ποια εποχή δεν έχει δεχθεί επιδράσεις από άλλους πολιτισμούς; Αν μιλάμε για την ελληνική φιλοσοφία ως “Κλεμμένη Κληρονομιά” δεν λέμε την αλήθεια, αλλά αναφέρουμε μία ιστορία ή έναν μύθο ή μία διάδοση.
Αν όμως μιλάμε για την επίδραση της Αιγύπτου στην Ελλάδα, τότε συζητάμε για ένα ιστορικό ζήτημα. Ωστόσο, είναι διαφορετικό ζήτημα αν η αλήθεια επιδέχεται ή όχι διαφοροποιήσεις. Υπάρχουν, μπορεί να υπάρξουν, πολλές, διαφορετικές, διαφοροποιημένες αλήθειες; Αν ναι, ποια αλήθεια πρέπει να νικήσει; Εκείνη που εκφράστηκε με τον πιο πειστικό ή τον πιο άρτια τεκμηριωμένο τρόπο; Οι διαφορετικές αλήθειες είναι πιθανές μόνο αν η αλήθεια γίνεται αντιληπτή ως “γνώμη”. Αλλά, ακόμα και τότε, δεν είναι όλες οι γνώμες αποδεκτές, έστω κι αν εκφράζονται πειστικά κι έντονα. Η έννοια της διαφοροποίησης δεν οδηγεί στην αλήθεια».
Στη βραδιά αυτή, όμως, στο προξενείο της Βοστώνης, ανάμεσα στο κοινό, βρίσκεται ένας φοιτητής Κλασσικών Σπουδών του πανεπιστημίου του φημισμένου Χάρβαρντ. Είναι ο Μπεν Ρόι. Μας εντυπωσιάζει γιατί έκανε τη μετάφραση από τα αρχαία ελληνικά στα αγγλικά, την παραγωγή και τη σκηνοθεσία της Αντιγόνης του Σοφοκλή, σε παράσταση η οποία ανέβηκε, τον περασμένο Απρίλιο στο στάδιο του Harvard, με ένα κοινό ενθουσιώδες που ήταν περισσότερο από έξι χιλιάδες!
Έξω η Βοστώνη, πάντα παγωμένη, έχει αυτό τον γελαστό, νεαρό κόσμο που γεμίζει μπαρ, καφέ και ρεστοράν μαλώνοντας με πάθος για θέματα σαν αυτό που πριν λίγο ακούσαμε στο Προξενείο. Είναι μια παγκόσμια νεότητα, που ασχολείται το μποζόνιο Higgs και το αν η σκοτεινή ύλη εκπέμπεται από μαύρες τρύπες μέσω των κυμάτων της βαρύτητας ή μεταφράζει Αντιγόνη από το αρχαίο κείμενο σε σύγχρονα νευρώδη αγγλικά! Σε ένα ευρωπαϊκού τύπου καφέ, με καπουτσίνο και γαλλικά γλυκά, μια παρέα νεαρών Ιταλών διπλά που αναλύουν κάτι όλοι μαζί παραφορά, θυμάμαι τη φράση του Νόαμ Τσόμσκι πως «υπάρχει ένας καλός λόγος που κανένας δεν σπουδάζει ιστορία. Σου μαθαίνει πάρα πολλά». Την λέω στο σπουδαίο δικηγόρο της Βοστώνης, Δημήτρη Ιωαννίδη. «Ο Τσόμσκι;» με ρωτάει, «ήταν στην προηγουμένη εκδήλωση του προξενείου. Γιατί δεν ήρθες να τον γνωρίσεις;».
Σα γκρούπι που μόλις έχασε σελφι με το ίνδαλμα της, θα αναθαρρήσω όταν σκεφτώ πόσο άλλαξε η ζωή μου και τι -και κυρίως ποιους- ασχολούμαι μέσα σε λίγους μήνες. Ήσυχη απολαμβάνω τον καπουτσίνο μου κι ας μη μπορώ να καπνίσω! Τι να κάνουμε, δεν μπορείς να τα έχεις όλα και μάλιστα χωρίς κόπο, σωστά; Πως το είπε αυτή η φοβερή κυρία Λέφκοβιτς; «Είναι δύσκολο και παίρνει χρόνο να μάθεις αρχαία ελληνικά ή να αποκρυπτογραφείς την ιερογλυφική. Όμως μόνο όταν έχεις τα εργαλεία της γνώσης βρίσκεις την αλήθεια να σε περιμένει»… α, ναι!
[Δεν κατηγορώ αυτούς που ασκούν την εξουσία, αλλά αυτούς που είναι πρόθυμοι να υπακούσουν]
ΠΗΓΗ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου