Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Διάγνωση, αντιμετώπιση, τροφές (Δρος Χ.Ζαβού)

Τι είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι η παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο που έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση οισοφαγίτιδας. Χαρακτηρίζεται ως νόσος όταν γίνεται αιτία βλαβών στον οισοφάγο (οισοφαγίτιδα) ή επηρεάζει την ποιότητα ζωής, με δύο ή περισσότερα επεισόδια οπισθοστερνικού καύσου εβδομαδιαίως. Είναι η δεύτερη συνηθέστερη νόσος του πεπτικού μας συστήματος μετά το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Υπάρχει σχεδόν ίση αναλογία όσον αφορά την προσβολή ανδρών και γυναικών.

Σύμφωνα με νέα μελέτη των Richter JE και Rubenstein JH που δημοσιεύθηκε το 2017 στο έγκριτο περιοδικό Gastroenterology, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση παρουσιάζει γεωγραφική κατανομή και είναι συχνότερη στην Ελλάδα, τη Ρουμανία, την Πολωνία και την Ινδία με ποσοστό που ξεπερνά το 25% στο γενικό πληθυσμό.

Ποια είναι τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης;

Τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης περιλαμβάνουν:

• Κάψιμο στο στήθος (πίσω από το στέρνο, γνωστή ως καούρα ή καούρες)
• Κάψιμο στο λαιμό ή όξινη γεύση στο λαιμό
• Πόνο στο στομάχι ή στο στήθος
• Δυσκολία στην κατάποση
• Βραχνή φωνή ή πονόλαιμο
• Ανεξήγητο βήχα ή δύσπνοια

Πώς γίνεται η διάγνωση και διερεύνηση της παλινδρόμησης;

Με την γαστροσκόπηση ο γαστρεντερολόγος θα ελέγξει αν το κατώτερο τμήμα του οισοφάγου (κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας) δεν κλείνει καλά ή αν υπάρχει διαφραγματοκήλη, γεγονός που επιτρέπει την παλινδρόμηση του όξινου περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο. Επιπλέον, με την γαστροσκόπησηθα γίνει έλεγχος του βλεννογόνου του οισοφάγου για πιθανή παρουσία φλεγμονής (οισοφαγίτιδα).

Είναι χρήσιμη η λήψη βιοψιών κατά τη γαστροσκόπηση;

Οι βιοψίες κατά τη γαστροσκόπηση βοηθάνε να αναδειχθούν βλάβες στον οισοφάγο όπως:

• Οίδημα και υπερπλασία βασικής ζώνης (μη ειδικές φλεγμονώδεις αλλοιώσεις)
• Λεμφοκυτταρική φλεγμονή (μη ειδική)
• Παρουσία ουδετεροφίλων (εξαιτίας της παλινδρόμησης ή της γαστρίτιδας από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού)
• Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα (συνήθως εξαιτίας της παλινδρόμησης): Η παρουσία ενδοεπιθηλιακών ηωσινοφίλων δυνατόν να υποδηλώνει ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα, εάν τα ηωσινόφιλα ανευρεθούν σε αυξημένο ποσοστό. Λιγότερα από 20 ηωσινόφιλα ανά μικροσκοπικό οπτικό πεδίο στον κατώτερο οισοφάγο είναι συμβατά περισσότερο με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση παρά με ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα.
• Καλυκοειδή κύτταρα που υποδηλώνουν εντερική μεταπλασία ή οισοφάγο Barrett
• Επιμήκυνση των θηλών (επιθηλιακή υπερπλασία)
• Ατροφία (λέπτυνση) του πλακώδους επιθηλίου
• Δυσπλασία
• Καρκίνος οισοφάγου
• Οι βλάβες δυνατόν να μην είναι διαβρωτικές (μη διαβρωτική οισοφαγίτιδα)

Τι μπορώ να τρώω και ποιες τροφές πρέπει να αποφεύγω;

Για να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησηςμπορείτε να:

• Καταναλώνετε μικρά και συχνά γεύματα
• Αποφεύγετε την κατάκλιση μετά το γεύμα για 2-3 ώρες
• Αποφεύγετε τα γεύματα αργά το βράδυ
• Αποφεύγετε κάποιες τροφές όπως: τηγανητά, λιπαρά γεύματα, χυμοί φρούτων (πορτοκάλι, κίτρο, λεμόνι), καρυκεύματα, σιροπιαστά γλυκά, σοκολάτα, μέντα, δυόσμος, σκόρδο, κρεμμύδι
• Μειώσετε την κατανάλωση καφέ, τσαγιού, αεριούχων και αλκοολούχων ποτών (κυρίως μπύρας)
• Πριν τα γεύματα να γίνεται χρήση μαστίχας Χίου που έχει γαστροπροστατευτική δράση (κυκλοφορεί στα φαρμακεία σε κάψουλες)
• Μην καταναλώνετε βότανα που διαβάζετε στο διαδίκτυο και μπορούν να προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα από όσα κάποιοι ισχυρίζονται ότι λύνουν
• Μειώσετε το σωματικό σας βάρος αν είστε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι
• Ανυψώσετε το κεφάλι κατά 20 cm όταν ξαπλώνετε
• Αποφεύγετε στενά ρούχα, σφιχτές ζώνες
• Αποφεύγετε επικύψεις και ανύψωση βαρέων αντικειμένων
• Διακόψετε το κάπνισμα
• Αποφύγετε την ασπιρίνη

Ποια είναι η αντιμετώπιση της παλινδρόμησης;

Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι φαρμάκων που βελτιώνουν τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης: αντιόξινα, αναστολείς υποδοχέων ισταμίνης-2 και αναστολείς αντλίας πρωτονίων. Όλα αυτά τα φάρμακα λειτουργούν μειώνοντας ή αναστέλλοντας την παραγωγή οξέος από το στομάχι, με διαφορετικό όμως μηχανισμό.

Δείτε το βίντεο από την εισήγησή μου στο 33ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γαστρεντερολογίας με θέμα "Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση ασθενή με ανθεκτικά συμπτώματα παλινδρόμησης".

Πότε θα πρέπει να επισκεφθώ γαστρεντερολόγο;

Ορισμένοι ασθενείς είναι σε θέση να διαχειριστούν τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης από μόνοι τους, αλλάζοντας τις συνήθειές τους ή λαμβάνοντας αντιόξινα φάρμακα τα οποία δεν απαιτούν ιατρική συνταγή.

Επισκεφθείτε ή επικοινωνήστε με έναν γαστρεντερολόγο εφόσον:

• Τα συμπτώματά σας είναι σοβαρά ή διαρκούν μεγάλο χρονικό διάστημα
• Δεν καταφέρνετε να βελτιώσετε τα συμπτώματά σας αλλάζοντας απλώς συνήθειες και τρόπο ζωής
• Έχετε δυσκολία στην κατάποση, ή αισθάνεστε ότι το φαγητό "κολλάει" στην πορεία προς το στομάχι
• Χάνετε βάρος ενώ δεν κάνετε δίαιτα
• Έχετε πόνο στο στήθος
• Πνίγεστε όταν τρώτε
• Κάνετε εμετό με αίμα, ή οι κενώσεις σας είναι μαύρες σαν πίσσα

Το παιδί μου (παιδί-έφηβος) νομίζω ότι έχει γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Να ανησυχήσω;

Αν το παιδί ή ο έφηβός σας έχει γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, απευθυνθείτε αμέσως σε ειδικό. Μην δίνετε στο παιδί σας τα φάρμακα για τη θεραπεία γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης χωρίς να το εξετάσει προηγουμένως κάποιος ειδικός. Στα παιδιά, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση δυνατόν να προκληθεί από πολλά άλλα προβλήματα. Είναι σημαντικός ο έλεγχος των συμπτωμάτων από ειδικό πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε θεραπεία.

References

1. Kountouras J, Zavos C, et al. Helicobacter pylori and gastro-oesophageal reflux disease. Lancet 2006 Sep 16-22;368(9540):986.
2. Kountouras J, Zavos C, et al. Efficacy of trimebutine therapy in patients with gastroesophageal reflux disease and irritable bowel syndrome. Hepatogastroenterology 2002 Jan-Feb;49(43):193-7.
3. Kountouras J, Zavos C, et al. H pylori infection and reflux oesophagitis. Gut 2004 Jun;53(6):912.
4. Kountouras J, Zavos C, et al. Induction of interleukin-8 expression by Helicobacter pylori infection in patients with endoscopy-negative gastroesophageal reflux disease. Am J Gastroenterol 2004 Dec;99(12):2500-1.
5. Kountouras J, Zavos C, et al. Eradication of Helicobacter pylori might halt the progress to oesophageal adenocarcinoma in patients with gastro-oesophageal reflux disease and Barrett’s oesophagus. Med Hypotheses 2007 May;68(5):1174-5.
6. Kountouras J, Zavos C, et al. The role of gastric Helicobacter pylori infection in laryngopharyngeal reflux disease. Otolaryngol Head Neck Surg 2007 Feb;136(2):334.
7. Kountouras J, Zavos C, et al. Helicobacter pylori infection might contribute to esophageal adenocarcinoma progress in subpopulations with gastroesophageal reflux disease and Barrett’s esophagus. Helicobacter2012 Oct;17(5):402-3.
8. Kountouras J, Zavos C, et al. Is Helicobacter pylori the usual suspect behind gastroesophageal reflux disease and dacryostenosis?. Med Hypotheses 2013 Jul;81(1):147.
9. Richter JE, Rubenstein JH. Presentation and epidemiology of gastroesophageal reflux disease. Gastroenterology 2017; in press