Κυριακή 19 Μαρτίου 2023

Μια κοινωνιολογική προσέγγιση , από ένα ζωγράφο , του κώδικα αξιών του ανθρώπου

Όπως γράφει ο Merleau-Ponty, μια κοινωνία δεν είναι μόνο το τέμενος των αξιών και ειδώλων που φιγουράρουν στις μετόπες των μνημείων της αλλά αξίζει ό,τι αξίζουν οι ανθρώπινες σχέσεις που καθιερώνει και που καθορίζονται όχι μόνο από τα θεσμικά της πλαίσια αλλά από την μορφή εργασίας, από τον τρόπο που οι άνθρωποι αγαπούν, ζουν και πεθαίνουν σε αυτήν.



Το κύμα της καταστροφικότητας που διαχρονικά, εδώ και χιλιετίες, αγκαλιάζει τον κόσμο έχει επιταθεί. Η ανθρωπότητα διανύει μια περίοδο όπου παρά την κατάρρευση των μεγάλων αντικρουόμενων ιδεολογιών, των ολοκληρωτικών κοινωνικών συστημάτων, η ανθρώπινη ταλαιπωρία και σύγχυση οξύνεται αντί να αμβλυνθεί, η λήξη των μεγάλων πολέμων του 20ου αιώνα ουσιαστικά δεν έρχεται, αφού οι μικρότερες συρράξεις πολλαπλασιάστηκαν και έγιναν μαζικά καταστροφικές πλήττοντας άμαχους ξεκληρισμένους από τις εστίες τους πληθυσμούς και κονιορτοποιώντας πόλεις πριν αυτές εγκαταλειφθούν. 

Φανατικές θρησκοληπτικές ομάδες σκορπούν αδιάκριτη βία. Διάχυτη φονικότητα εξαπλώνεται στους χώρους μελέτης και ψυχαγωγίας, σε ανύποπτες κοινωνικές συναθροίσεις. 


Το πόσο αυτή η ιστορική κατάσταση έχει επίδραση στο επίπεδο του ατομικού ψυχισμού είναι κάτι που ο κάθε άνθρωπος είναι αναγκασμένος να επισημάνει και διερευνήσει. Στοιχεία πτώχευσης, δυστυχίας και αθλιότητας ή ακόμη πρωτογονισμού, βιαιότητας και ωμότητας σε μαζικό επίπεδο θα αντανακλαστούν και στο ατομικό επίπεδο. Την σφοδρότητα των πολιτικο-οικονομικών γεγονότων ο άνθρωπος θα την νοιώσει και μέσα στο σπίτι του.


Εξετάζοντας το θέμα της ζωής ως μιας αντιφατικής διαδικασίας ανάμεσα στη λογική και στις αισθήσεις, στον πολιτισμό και στην φύση των ορμών, την έκλυση και την σκοπιμότητα, και επιθυμώντας να δοθεί απάντηση στο ζήτημα των αιτίων της απουσίας της ειρήνης, οδηγείται κανείς  στην επιθυμία ενός εκάστου, καθώς και στην επιθυμία ενός εκάστου μέσα στην συλλογικότητα. Μένει να καταδειχτεί με ποιόν τρόπο οι φαντασιώσεις ενός εκάστου μέσα στη συλλογικότητα συνενώνονται στη συλλογική βία. 


Στον αλλοτριωμένο κόσμο σήμερα: Μυστικισμός και λαγνεία έχουν διηθήσει και το μικρότερο κοινωνικό κύτταρο.  Οι πολιτικοί και οι πολιτικές απαξιώθηκαν, οι ηθικοί ηγέτες αποσύρθηκαν στο σκότος. Οι διανοούμενοι ηττήθηκαν από ένα τρομερό κύμα ανορθολογισμού, καθώς όλες οι θεωρίες και ιδεολογήματα τους παρασύρθηκαν από την Ιστορία.  


Η τέχνη χάνει τον ρόλο της δηλαδή να είναι ο δρόμος που οδηγεί το άτομο στην ομάδα, βυθίζεται σε τενάγη ασυναρτησίας, έχει μετατραπεί σε ψυχαγωγία. Αλλά ενώ η τέχνη απελευθερώνει μέσα από την εξέγερση κατά της οποιασδήποτε κυριαρχίας, η ψυχαγωγία δυναστεύει μέσω της υποταγής σε μια ρηχή ικανοποίηση. 


Οι Ανώτερες αξίες: Ελευθερία, Δικαιοσύνη, Ιδανικά,  Ροπή για το άφθαρτο, Δίψα για γνώση, Αγάπη, Στοργή, Συμπόνια, Αισθητική συγκίνηση. Κατέρρευσαν. Ελπίδα εξόδου από αυτήν την κατάσταση της ψυχολογικής, κοινωνικής και πολιτικής απεξάρθρωσης δεν φαίνεται να υπάρχει.

Ίσως κάποτε φανεί....


   

Anselm Kiefer: Freia's Garden, 2013

Δεν υπάρχουν σχόλια: