«Περιοχές Αποκλειστικής Μεταλλευτικής Δραστηριότητας»: η νέα μεταλλευτική πατάτα του κ. Σταθάκη

Μέσω της αναθεώρησης του Χωροταξικού Πλαισίου Περιφερειακού Επιπέδου που βρίσκεται σε εξέλιξη – έχουν εγκριθεί και δημοσιευθεί τα νέα Πλαίσια για τις 6 από τις 12 Περιφέρειες της χώρας – η μεταλλευτική βιομηχανία προσπαθεί να «περάσει» νομοθετικά μια από τις βασικότερες επιδιώξεις της: τον αποκλεισμό των ανταγωνιστικών προς την εξόρυξη χρήσεων γης από τις περιοχές ενδιαφέροντός της. Αλλά η διατάξη περί «Περιοχών Αποκλειστικής Μεταλλευτικής Δραστηριότητας» που κατάφερε να εντάξει στο αναθεωρημένο Χωροταξικό Πλαίσιο της Στερεάς Ελλάδας δεν ερείδεται στη νομοθεσία, είναι άκυρη και παράνομη και οφείλει άμεσα να ανακληθεί.

Φωτογραφία: Εξόρυξη βωξίτη στη Γκιώνα

Με την ΑΠΟΦΑΣH Αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΧΩΡΣ/76104/1176 (ΦΕΚ 299 ΑΑΠ/14.12.2018) «Έγκριση Αναθεώρησης του Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και Περιβαλλοντική Έγκριση αυτού» του ΥΠΟΥΡΓΟΥ και του ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ορίζονται οι ακόλουθες στρατηγικές κατευθύνσεις για τη χωροθέτηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων στον τομέα της εξόρυξης:

“Γ. Εξορυκτική βιομηχανική δραστηριότητα Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ)

• Διασφάλιση των εκάστοτε κατοχυρωμένων θεσμικά μεταλλευτικών χώρων για αποκλειστική εκμετάλλευση (μεταλλειοκτησία), σύμφωνα με το Άρθρο 67 του ισχύοντος Μεταλλευτικού Κώδικα και τον Κανονισμό Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών, μέσω του χαρακτηρισμού τους ως αποκλειστικής μεταλλευτικής χρήσης στον υποκείμενο χωρικό σχεδιασμό. Οι χώροι αυτοί αποτυπώνονται ενδεικτικά στους Χάρτες του παρόντος ως Περιοχές Αποκλειστικής Μεταλλευτικής Δραστηριότητας.
• Αποφυγή της προώθησης νέων χρήσεων ανταγωνιστικών της εξόρυξης στις περιοχές για μεταλλευτική έρευνα που χαρακτηρίζονται ως κύριας μεταλλευτικής δραστηριότητας, σύμφωνα με τον Μεταλλευτικό Κώδικα και τον Κανονισμό Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών.»

Με τις ανωτέρω στρατηγικές κατευθύνσεις επιχειρείται να αποδοθεί η έννοια της «αποκλειστικής» τόσο στη μεταλλευτική χρήση όσο και στην περιοχή μεταλλευτικής δραστηριότητας, με αποκλεισμό όλων των άλλων πιθανών ανταγωνιστικών χρήσεων στην ίδια περιοχή όπου χωροθετείται η μεταλλευτική παραχώρηση. Μόνο στη Φωκίδα, η έκταση των μεταλλευτικών παραχωρήσεων που τώρα μετατρέπονται σε  «αποκλειστικής μεταλλευτικής χρήσης» είναι το 45% του Νομού!

Χάρτης από το αναθεωρημένο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο Στερεάς Ελλάδας. Με μαύρη διαγράμμιση οι «Περιοχές Αποκλειστικής Μεταλλευτικής Δραστηριότητας»

Όμως, το άρθρο 67 του Μεταλλευτικού Κώδικα, του οποίου γίνεται στην απόφαση αυτή ευθεία επίκληση, καθόλου δεν θεσπίζει περιοχές αποκλειστικής μεταλλευτικής χρήσης. Ιδού το κείμενο του επίμαχου άρθρου, αυτούσιο και πλήρες!

«Άρθρον 67. Περιεχόμενο – έκταση (του δικαιώματος μεταλλειοκτησίας)

1. Επιφυλασσομένων των διατάξεων των άρθρων 18 και 19 του παρόντος ο μεταλλειοκτήτης έχει το αποκλειστικόν δικαίωμα, να αναζητή, να εξορύσση και εν γένει να εκμεταλλεύηται άπαντα τα εντός του παραχωρηθέντος χώρου μεταλλευτικά ορυκτά, πλην των υπέρ του Δημοσίου εξηρημένων, περί ων αι διατάξεις του άρθρου 143 του παρόντος.

2. Το ως άνω δικαίωμα εκτείνεται τόσον επί της επιφανείας του εδάφους επί εκτάσεως, ως αύτη ορίζεται δια των εις το παραχωρητήριον Πρ. Δ/γμα ορίων, όσον και εις τον υπό την επιφάνειαν χώρον, προσδιοριζόμενον δια των κατακορύφων επιπέδων των αγομένων εκ των συνδεουσών τα όρια ευθειών γραμμών και εις απεριόριστον βάθος.

3. Επίσης ο μεταλλειοκτήτης δικαιούται να προβαίνη εις απάσας τας προς άσκησιν του δικαιώματός του εργασίας, να εκτελή συναφή έργα ως και να ανεγείρη τας αναγκαίας εγκαταστάσεις, επιφανειακώς και υπογείως.»

Από τα παραπάνω εύκολα προκύπτει ότι το άρθρο 67 αναφέρεται στην αποκλειστικότητα του ιδιώτη μεταλλειοκτήτη έναντι τρίτων ως προς το δικαίωμα που του χορηγείται με τη μεταλλειοκτησία και καθορίζει τα όρια και το πεδίο εφαρμογής του δικαιώματος αυτού, τόσο ως προς τις εργασίες (αναζήτηση, εξόρυξη και εκμετάλλευση, με έργα και εγκαταστάσεις επιφανειακές και υπόγειες), ως προς το είδος των ορυκτών (μεταλλευτικών πλην των εξαιρέσεων από την παραχώρηση σε ιδιώτες), όσο και ως προς τα όρια και την έκταση του χώρου που παραχωρήθηκε, το βάθος κλπ). Ούτε βέβαια υπάρχει κάποια άλλη συναφής διάταξη στον ΚΜΛΕ, που ούτως ή άλλως δεν έχει γίνει στην απόφαση επίκλησή της. Η αναφορά της απόφασης στον Μεταλλευτικό Κώδικα είναι ψευδής και η αναφορά στον ΚΜΛΕ είναι γενική και αόριστη.

Πουθενά μα πουθενά και με κανένα τρόπο τα ανωτέρω δεν χορηγούν απολύτως κανένα αποκλειστικό δικαίωμα στο μεταλλειοκτήτη έναντι άλλων χρήσεων που μπορούν  να χωροθετηθούν και να συνυπάρχουν στην ίδια παραχωρημένη προς μεταλλευτική εκμετάλλευση έκταση. Όπως στην πράξη συμβαίνει σήμερα και το βλέπουμε σε πολλές περιοχές να συνυπάρχουν όχι μόνο δραστηριότητες αλλά και ολόκληροι οικισμοί στην επιφάνεια παραχωρήσεων μεταλλείων και υπογείων μεταλλείων. Όχι χωρίς προβλήματα, με χαρακτηριστικό (τραγικό μάλλον) παράδειγμα τη Στρατονίκη. Η μεταλλευτική βιομηχανία εισηγήθηκε στο ΥΠΕΝ την «αποκλειστικότητα της μεταλλευτικής χρήσης» και κατάφερε να την πέρασει στο χωροταξικό με ένα παράνομο τέχνασμα, επικαλούμενη ανύπαρκτη διάταξη νόμου. Αν υπήρχε τέτοια γενική διάταξη αποκλειστικότητας που να απέρρεε από τον Μεταλλευτικό Κώδικα, ηλίθιοι ήταν οι μεταλλειοκτήτες από το 1973 μέχρι σήμερα να μην την ενεργοποιήσουν ποτέ;

Η μόνη διάταξη που όντως χορηγεί αποκλειστικότητα είναι εκείνη των «Μεταλλευτικών Περιοχών» (άρθρο 142), αλλά οι μεταλλειοκτήτες δεν έχουν καταφέρει μέχρι σήμερα να θεσπίσουν ούτε μία σε όλη την Ελλάδα – παρ’οτι, ο αποκλεισμός των άλλων δραστηριοτήτων από τις μεταλλευτικές παραχωρήσεις εφαρμόζεται ήδη άτυπα, σε μεγάλο βαθμό. Πάνε τώρα να το πετύχουν από την πίσω πόρτα, εισηγούμενοι άκυρη διάταξη στον Υπουργό, που μάλλον έχει τους λάθος συμβούλους περί τα μεταλλευτικά. Άλλη μία μεταλλευτική πατάτα που υπογράφει φαρδιά πλατιά ο κ. Σταθάκης…

Σε ο,τι αφορά τη μεταλλευτική δραστηριότητα, το Χωροταξικό Πλαίσιο Στερεάς Ελλάδας μοιάζει να έχει συνταχθεί από τον ίδιο το Σύνδεσμο Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ). Πρέπει να σημειωθεί ότι το Περιφερειακό Συμβούλιο Στερεάς Ελλάδας στην από 26/10/2015 γνωμοδότησή του είχε ζητήσει «να μην είναι η μεταλλευτική δραστηριότητα κυρίαρχη έναντι οποιασδήποτε άλλης. Οφείλει να είναι ισότιμη με τις άλλες».  Το ΥΠΕΝ απάντησε με εξοστρακισμό όλων των άλλων δραστηριοτήτων από τις μεταλλευτικές παραχωρήσεις. Το Υπουργείο και ο Υπουργός του όπως φαίνεται έχουν επιλέξει να συνομιλούν και να «διαβουλεύονται» αποκλειστικά με τους μεταλλειοκτήτες και τους βιομήχανους.

Εαν αυτή η εκτρωματική διάταξη δεν αποσυρθεί άμεσα, πιστεύουμε ότι οι φίλοι από τη Στερεά Ελλάδα θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο προσφυγής με αίτηση ακύρωσής της στο ΣτΕ. Αν ισχύσει η «αποκλειστικότητα» θα πρέπει να αναθεωρηθούν όλα τα χωροταξικά  κατώτερου επιπέδου (ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ/ΤΧΣ) ώστε να την ενσωματώσουν. Αλλά το ζήτημα αυτό δε αφορά μόνο τη Στερεά Ελλάδα. Αν ισχύσει η «αποκλειστικότητα» για μία περιφέρεια της χώρας είναι θέμα χρόνου να ισχύσει γενικότερα.

Υπενθυμίζουμε ότι εκκρεμεί η έγκριση και δημοσίευση του νέου Χωροταξικού της Κεντρικής Μακεδονίας που επίσης είναι μια Περιφέρεια με μεγάλο μεταλλευτικό ενδιαφέρον – αλλά και με μεγάλες κοινωνικές αντιστάσεις. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι το καλοκαίρι που μας πέρασε προκηρύχθηκε η σύνταξη Ειδικού Χωροταξικού Πλαίσιου για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες το οποίο προχωράει γοργά, ερήμην των άμεσα ενδιαφερομένων τοπικών κοινωνιών. Τα τομεακά Ειδικά Χωροταξικά είναι χωροταξικός σχεδιασμός ανώτερου επιπέδου από τα Περιφερειακά. Ο Σταθάκης ολοκληρώνει αυτό που δεν πρόλαβε να κάνει ο Μανιάτης: να ικανοποιήσει όλες τις απαιτήσεις της μεταλλευτικής βιομηχανίας. Να δημιουργήσει συνθήκες ανάπτυξής της σε βάρος των άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων και του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας. Και φυσικά να αφαιρέσει από τους πολίτες τη δυνατότητα αντίδρασης στα εξορυκτικά σχέδια με νομικά μέσα.

antigoldgr.org