Βουτιά στο «Απέραντο Γαλάζιο»

Ένας παγκόσμιος πρωταθλητής, ο Γιώργος Παναγιωτάκης, μας κρατά σφιχτά από το χέρι και με μία ανάσα μας βυθίζει μαζί του 102μ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας! Περίπου ένα μήνα (18-24 Σεπτεμβρίου) πριν από το  1ο Διεθνές Τουρνουά ελεύθερης κατάδυσης "Authentic Big Blue" στην Αμοργό, όταν οι κορυφαίοι δύτες του κόσμου θα έχουν για πρώτη φορά την εμπειρία να αγωνιστούν στα καταγάλανα νερά του Αιγαίου, νιώθοντας οι ίδιοι «πρωταγωνιστές» του οπτικού αριστουργήματος (1988) του Λικ Μπεσόν, Le grand bleu.

«Kάτω από τα 30 μέτρα βάθος στη θάλασσα αρχίζεις και πέφτεις χωρίς να κάνεις οποιαδήποτε κίνηση. Αρχίζεις να βυθίζεσαι προς το κέντρο της γης. Μια αίσθηση μαγευτική. Είναι σαν να πετάς. Δεν υπάρχει άνωση. Η αίσθηση του κρύου που νιώθεις εκείνη τη στιγμή στο πρόσωπο από την αλλαγή θερμοκρασίας, η πτώση των καρδιακών παλμών και η πίεση που νιώθουμε από το εξωτερικό περιβάλλον ενεργοποιούν ακόμη πιο έντονα το καταδυτικό αντανακλαστικό και έτσι βιώνουμε πιο έντονα και το αίσθημα της ευφορίας. Αισθάνεσαι ότι μπορεί να μείνεις για πάντα εκεί! Χάνεις την αίσθηση του χρόνου! Το συναίσθημα είναι εθιστικό. Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να ζει κάτω από το νερό!» 

Υποβρύχιες σκηνές που κόβουν την ανάσα, ένας «χορός» με δελφίνια, σε μία μοναδική υποθαλάσσια εμπειρία. Μία φιλία ανάμεσα σε δύο άνδρες που μοιράζονται το ίδιο πάθος, ένα πάθος δυνατότερο κι από την αγάπη.  H ταινία «Απέραντο Γαλάζιο» πρόβαλε την Αμοργό και τα μαγικά νερά της σε όλο τον κόσμο πριν περίπου 30 χρόνια. Ο πρωταγωνιστής Ζαν Μαρκ Μπαρ υποδυόταν τον Jacques Mayol, τον «άνθρωπο-δελφίνι», τον πρώτο καταδύτη στην ιστορία που κατάφερε με μία ανάσα να κατέβει 100 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας (1976). Ενόψει του 1ου Διεθνούς Τουρνουά Ελεύθερης Κατάδυσης Authentic Big Blue, o κάτοχος του Πανελληνίου ρεκόρ (101μ. το 2011)  στα σταθερά βάρη με μονοπέδιλο, Γιώργος Παναγιωτάκης που του χάρισε και το χάλκινο μετάλλιο, πρώτο μετάλλιο που κατέκτησε Έλληνας δύτης ποτέ, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2011, καθώς και Παγκόσμιος Πρωταθλητής (300μ. στη δυναμική άπνοια με πέδιλο (σ.σ. καλύπτουν οριζόντια απόσταση στην πισίνα) το 2016 στη Φινλανδία περιγράφει στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων όσα βιώνει ένας δύτης από την ώρα που θα πάρει ανάσα και θα καταδυθεί μέχρι να αναδυθεί ξανά στην επιφάνεια της θάλασσας! Κατέχει το πανελλήνιο ρεκόρ (8 λεπτά και 46 δεύτερα) και στη στατική άπνοια (στην επιφάνεια της πισίνας με το κεφάλι βυθισμένο στο νερό).

Ο 29χρονος Παγκόσμιος Πρωταθλητής, Γιώργος Παναγιωτάκης, που από το 2013 έχει βελτιώσει το Πανελλήνιο ρεκόρ στα 102 μέτρα, είδε για πρώτη φορά την ταινία Le grand bleu σε ηλικία 11 χρόνων.  Ήταν αθλητής κολύμβησης από 6 χρόνων, σε επίπεδο πρωταθλητισμού, στον Ναυτικό Όμιλο Μυτιλήνης. «Από τον πρωταθλητισμό φτάνοντας στα 16-17 που άρχισαν οι υποχρεώσεις με το σχολείο, εν συνεχεία τη φοιτητική ζωή, αλλά επειδή ήθελα να μη σταματήσω την ενασχόλησή μου με το υγρό στοιχείο κατέφυγα στην ελεύθερη κατάδυση, στο συναίσθημα που με τραβούσε στη θάλασσα και έτσι βρήκα το σύλλογο ελεύθερης κατάδυσης AIDA Hellas,» εξηγεί ενώ θυμάται από την παιδική ηλικία του: «Κάπως έτσι ξεκινήσαμε όλοι οι δύτες: Πόσο μπορείς να κρατήσεις την αναπνοή σου κάτω από το νερό; Είναι η συζήτηση που γίνεται στην παιδική ηλικία. Έτσι ακριβώς ξεκίνησα εγώ. Δοκιμάζαμε τα όρια μας. Προσωπικά, έψαχνα να βρω κοχύλια κάτω από το νερό στις διακοπές μου στην Καλαμάτα. Έτσι αντιλήφθηκα ότι έχω κάποια άνεση. Και ήθελα να το εξασκήσω λίγο παραπάνω. Με μαγνήτιζε».

Τι αντίκτυπο είχε η ταινία «Απέραντο Γαλάζιο» στον ίδιο και στη μετέπειτα ενασχόλησή του με την ελεύθερη κατάδυση;

Πως κατάφερε να γίνει ο δεύτερος Έλληνας στην ιστορία που ξεπερνά τα 100μ., μετά τον Μανώλη Γιάγκο (100μ.); «Μου κέντρισε το ενδιαφέρον η κόντρα που είχαν οι δύο δύτες έξω από το νερό, αλλά ο καθένας μέσα στο νερό είχε το αίσθημα της ηρεμίας. Το αίσθημα του ανταγωνισμού και παράλληλα το αίσθημα της εσωτερικής ηρεμίας. Στο τέλος, επέλεξε ο ένας από τους δύο να αυτοκτονήσει κάνοντας ελεύθερη κατάδυση γιατί ένιωθε την ηρεμία και τη γαλήνη. Καθώς άρχισα να ασχολούμαι εντατικά κι εγώ, άρχισα να αντιλαμβάνομαι πως ο τύπος (σ.σ. ο ηθοποιός Ζαν Ρενό υποδυόταν τον θρύλο της ελεύθερης κατάδυσης Enzo Maiorca) που επέλεξε να πεθάνει με αυτόν τον τρόπο ήταν πολύ ελκυστικός. Γιατί το να θες να χάσεις τη ζωή σου με κάτι που σε ευχαριστεί πάρα πολύ είναι ελκυστικό. Το αίσθημα της ελεύθερης κατάδυσης δεν περιγράφεται με λόγια. Σε ελκύει τόσο πολύ που θέλεις να ξεπερνάς πάντα τον εαυτό σου, να ξεπερνάς τα όριά σου. Το συναίσθημα είναι εθιστικό και γι' αυτό δεν μου κάνει εντύπωση πως αυτός ο ηθοποιός/αθλητής επέλεξε να πεθάνει με αυτόν τον τρόπο».

Πισίνα ή θάλασσα;

«Η θάλασσα με μαγεύει πολύ περισσότερο γιατί έχεις να κάνεις με το αγνό στοιχείο της ελεύθερης κατάδυσης. Είναι κάτι που βιώνει κάθε δύτης εσωτερικά. Στην αρχή, κυριαρχεί το αίσθημα του φόβου, ασχέτως αν το έχεις κάνει πολλές φορές. Κι αυτό γιατί πας να κρατήσεις την αναπνοή σου, να τη διακόψεις, πας να αντισταθείς στο αίσθημα της επιβίωσης. Σε φοβίζει... αλλά με το που μπεις μέσα στο νερό, ξαφνικά αυτή η φοβία αρχίζει και φεύγει. Αντικαθίσταται με ένα αίσθημα ευφορίας. Συμπιέζονται οι πνεύμονές σου, μειώνονται οι παλμοί της καρδιάς, ενεργοποιείται το λεγόμενο καταδυτικό αντανακλαστικό. Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να ζει κάτω από το νερό!» 

Το πιστεύετε αυτό; (βγήκε αβίαστα η επόμενη ερώτηση) 

«Το πιστεύω αυτό γιατί το βιώνω! Για να το βιώσεις, πρέπει να καταδύεσαι κάτω από τα 30 μέτρα. Αυτά τα συναισθήματα τα βιώνουμε όταν μπαίνουμε στην ελεύθερη πτώση, χωρίς δηλαδή να κάνεις οποιαδήποτε κίνηση, αρχίζεις και βυθίζεσαι προς το κέντρο της γης. Η αίσθηση του κρύου που νιώθεις εκείνη τη στιγμή στο πρόσωπο, η πτώση των καρδιακών παλμών και η πίεση που νιώθουμε από το εξωτερικό περιβάλλον ενεργοποιούν ακόμη πιο έντονα το καταδυτικό αντανακλαστικό και έτσι βιώνουμε και πιο έντονα το αίσθημα της ευφορίας. Kάτω από τα 30 μέτρα βάθος στη θάλασσα αρχίζεις και πέφτεις χωρίς να κάνεις οποιαδήποτε κίνηση. Είναι σαν να πετάς. Δεν υπάρχει άνωση. Εμείς το λέμε αρνητική πλευστότητα. Αρχίζεις και νιώθεις αυτή την πτώση (σ.σ. περίπου 1μ. το δευτερόλεπτο) που είναι πραγματικά μαγευτική! Αισθάνεσαι ότι μπορεί να μείνεις για πάντα εκεί!»

Ο κίνδυνος να μείνεις από ανάσα δεν υφίσταται;

«Ως αθλητές γνωρίζουμε τα όριά μας, τις δυνατότητές μας. Αν θα δηλώσω 100μ. ξέρω ότι έχω προπόνηση για να καταδυθώ εκεί κάτω. Το ρίσκο και η επικινδυνότητα είναι στα 10 τελευταία μέτρα της ανάδυσης, εκεί που το οξυγόνο είναι στα πιο κρίσιμα σημεία του. Το επικίνδυνο περιστατικό είναι η λιποθυμία του δύτη λόγω χαμηλής περιεκτικότητας οξυγόνου στο αίμα. Ακόμη κι αν λιποθυμήσει ο δύτης, μέσα σε 15 δεύτερα μπορεί να επανέλθει χωρίς επίπτωση στον οργανισμό του».

Πόσο χρόνο χρειάζεστε για να ολοκληρώσει την προσπάθειά του στα 101 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας;

«Διαρκεί 3 λεπτά, με μία ανάσα, για να καταδυθώ στα 100μ. και να αναδυθώ. Για τον δύτη, φαίνεται πως ο χρόνος περνά πολύ γρήγορα την ώρα που κάνουμε την προσπάθειά μας. Εκτός από την αίσθηση ευφορίας, χάνουμε και λίγο την αίσθηση του χρόνου. Τη μέθη που βιώνουν οι δύτες με μπουκάλες, τη βιώνουμε κι εμείς κάνοντας ελεύθερη κατάδυση. Το άζωτο που συσσωρεύεται στο σώμα λόγω της πίεσης, προκαλεί φυσαλίδες στο αίμα που όταν πάνε στον εγκέφαλο, μια φυσιολογική διαδικασία, μας δημιουργεί αυτό το αίσθημα της μέθης. Ένας δύτης μπορεί να αισθάνεται πως όλη η διαδικασία διήρκεσε μόνο ένα λεπτό αντί τρία».

Φορά ρολόι ένας δύτης για να του υπενθυμίσει το χρόνο που του μένει;

«Έχουμε ρολόι, αλλά μόνο για τους κριτές, για να πιστοποιήσουν το ρεκόρ. Οι δύτες το χρησιμοποιούμε κυρίως για να μας υπενθυμίσει σε ποιο βάθος βρισκόμαστε. Μπορούμε να ρυθμίσουμε το ρολόι μας και να χτυπήσει alarm σε ένα συγκεκριμένο βάθος, παραδείγματος χάρη αν πλησιάζουμε στο βάθος στόχου που έχουμε θέσει, μπορούμε να το ρυθμίσουμε 10μ. πριν, οπότε να σου υπενθυμίσει είσαι τώρα 10μ. πριν το στόχο σου. Η υπενθύμιση του χρόνου θα μας συγχύσει! Μπορεί να έχω καθυστερήσει μερικά δεύτερα επειδή η κατάδυση πτώσης επειδή έχει πολύ ρεύμα εκείνη τη στιγμή».

Ισχύει πως ένας αθλητής ελεύθερης κατάδυσης κάνει διαλογισμό πριν βυθιστεί στο απέραντο γαλάζιο;

«Ναι! Προσπαθούμε να γίνουμε ένα με το νερό. Να μπούμε σε mood κατάδυσης και σωματικά, αλλά και πνευματικά. Το δύσκολο κομμάτι της ελεύθερης κατάδυσης είναι να προσπαθήσεις να χαλαρώσεις το πνεύμα σου να γίνει ένα με το νερό. Το νερό είναι η απόλυτη ηρεμία. Στην επιφάνεια του νερού μπορεί να έχει κύματα, αλλά από τη στιγμή που θα ξεκινήσεις να κάνεις την κατάδυσή σου γίνεσαι ένα με το νερό. Δεν ακούς απολύτως τίποτα. Αυτή την ηρεμία επιδιώκεις να την έχεις και πριν ξεκινήσεις την κατάδυση. Πριν ξεκινήσεις βιώνεις όλο το άγχος της προετοιμασίας. Ο καθένας έχει το δικό του τρόπο χαλάρωσης, προσπαθεί να βρει το ρυθμό του. Εγώ χαλαρώνω με το κεφάλι έξω από το νερό. Απλά κλείνοντας τα μάτια και σκεπτόμενος όλη τη διαδικασία της κατάδυσης, από την αρχή μέχρι το τέλος. Κάποιες φορές προσπαθώ, πριν βουτήξω να συντονίσω το ρυθμό της αναπνοής μου με τον κυματισμό της θάλασσας. Άλλες φορές προσπαθώ να μην σκέφτομαι απολύτως τίποτα».

Είναι απαραίτητο να έχει προπονητή ένας αθλητής ελεύθερης κατάδυσης;

«Οποιοσδήποτε θέλει να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο άθλημα, πρέπει να το κάνει υπό την επίβλεψη ενός έμπειρου εκπαιδευτή, ο οποίος θα μπορέσει να μεταδώσει τις γνώσεις της ασφάλειας. Για μένα, ο Γιώργος Γεωργάς ήταν ο άνθρωπος σταθμός στην πορεία μου ως αθλητής ελεύθερης κατάδυσης. Αυτός που με πήρε από το μηδέν και με έφτασε να είμαι αυτή τη στιγμή παγκόσμιος πρωταθλητής. Από το 2013 ξεκίνησα να συνεργάζομαι μαζί του και οι διάφορες προπονητικές μέθοδοι υπό τις οδηγίες του με έφτασαν στο επίπεδο που είμαι αυτή τη στιγμή». 

Στο τέλος, ο Γιώργος Παναγιωτάκης, ο οποίος ζει και εργάζεται στην Κύπρο αυτόν τον καιρό μας μιλά για την προπόνηση και τα μυστικά ενός αθλητή ελεύθερης κατάδυσης:

Περιγράψτε μας το πρόγραμμα προπόνησή σας

«Προπονούμαι καθημερινά, από τις 7:30 έως τις 8:00 μέσα στο νερό. Η διαδικασία του οραματισμού για να προετοιμαστούμε και πνευματικά πριν τους αγώνες ξεκινά για μένα ένα μήνα πριν. Δεν προσπαθώ να γίνω master yogi, απλά προσπαθώ να κάνω πιο εύκολο το περιβάλλον της προπόνησης στο περιβάλλον του αγώνα. Αυτό είναι ένα μεγάλο στρες. Στην ελεύθερη κατάδυση προσπαθείς να είσαι ήρεμος σε ένα περιβάλλον που είναι αγχωτικό. Εκεί πρέπει να κερδίσεις το στοίχημα. Μέσα από την προπόνησή μου, τον τελευταία μήνα, προσπαθώ να οραματίζομαι το χώρο του αγώνα, το στρες, να γίνω δηλαδή πιο οικείος με αυτά τα συναισθήματα. Στην πραγματικότητα προσπαθείς να νιώσεις αυτά τα συναισθήματα για να μπορείς να τα αντιμετωπίσεις πιο εύκολα, όταν θα τα βιώσεις κατά τη διάρκεια του αγώνα». 

Η ενδυνάμωση του διαφράγματος είναι ιδιαίτερα σημαντική;

«Υπάρχουν αναπνευστικές συσκευές που ενδυναμώνουν το διάφραγμα. Αυτός ο κύριος αναπνευστικός μυς συνεισφέρει πολύ κατά τη διάρκεια της κατάδυσης, γιατί την ώρα που ζοριζόμαστε, έχουμε τους λεγόμενους διαφραγματικούς σπασμούς. Όταν αισθανθούμε τη δυσφορία (σ.σ. ότι πρέπει να αναπνεύσουμε), έχουμε άλλο τόσο χρόνο για να κρατήσουμε την αναπνοή μας. Αν παρακάμψεις με το συγκεκριμένο μυ την αίσθηση της δυσφορίας, με το να τον συσπάσουμε σωστά, μπορούμε να εκμεταλλευτούμε ένα έξτρα όφελος από οξυγόνο. Όταν προπονήσουμε σωστά το διάφραγμά μας και έχει την κατάλληλη ελαστικότητα και δύναμη, μπορούμε να παρατείνουμε την άπνοιά μας».

Η καλή φυσική κατάσταση είναι απαραίτητη για έναν δύτη; 

«Το άθλημα απαιτεί από το σώμα μας να έχουμε υψηλή ενέργεια κάτω από χαμηλή πρόσληψη οξυγόνου. Για να μπορεί να γίνει αυτό, πρέπει να προπονούμαστε σε πολύ υψηλές εντάσεις σε καθημερινή βάση, με διαλειμματικού τύπου προπόνηση, για να έχουμε αυτές τις προσαρμογές και να είμαστε ασφαλείς κάτω από το νερό».