Η ασιατική υπερδύναμη δεν είναι πλέον η ατμομηχανή της παγκόσμιας ανάπτυξης. Τα πρώτα βήματα αποσύνδεσης και πως επιταχύνθηκαν στην πανδημία. Η στροφή στο εσωτερικό και ο ρόλος του νέου εμπορικού «ψυχρού πολέμου».
Η απρόσμενα ταχεία επιβράδυνση της Κίνας στέλνει ένα γνώριμο σήμα, πως όπως πάει η χώρα, έτσι πάει και η παγκόσμια οικονομία. Μόνο που η Κίνα μπορεί να μην έχει πια τόση σημασία, όσο είχε κάποτε.
Δεν πάει πολύς καιρός από τότε που οικονομίες αναπτύσσονταν ακολουθώντας στενά τον βηματισμό της Κίνας. Αλλά τα τελευταία χρόνια οι δεσμοί αυτοί αποδυναμώθηκαν και στη συνέχεια κατέρρευσαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το πιο δραματικό είναι πως η συσχέτιση μεταξύ της ανάπτυξης του ΑΕΠ της Κίνας και των άλλων αναδυόμενων αγορών μειώθηκε από το 2015 από το σχεδόν τέλειο (πάνω από 0,9) στο σχεδόν ανύπαρκτο (κάτω του 0,2). Το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, η Κίνα εμφάνισε ρυθμό ανάπτυξης σημαντικά βραδύτερο απ’ ότι οι άλλες αναδυόμενες αγορές για πρώτη φορά μετά από τρεις δεκαετίες, κάτι που μπορεί να αποτελεί ένδειξη των μελλούμενων.
Το Πεκίνο προχωρά σε lockdown για περιορισμό της πανδημίας και σε καταστολή κρίσιμης οικονομικά σημασίας κλάδων και του υψηλού εταιρικού χρέους πιο επιθετικά από οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση. Αυτό εξηγεί πολλά ως προς το γιατί η Κίνα επιβραδύνει τόσο γρήγορα τώρα, όταν δεν συμβαίνει το ίδιο στον υπόλοιπο κόσμο. Αλλά η σύνδεση μεταξύ της ανάπτυξης στην Κίνα και άλλων οικονομιών άρχισε να χαλαρώνει πριν από περίπου πέντε χρόνια, άρα αυτή η στιγμή μπορεί να αντανακλά βαθύτερες δυνάμεις που επηρεάζουν την κατάσταση.
Η μια από αυτές είναι ο νέος εμπορικός ψυχρός πόλεμος. Η Κίνα στρέφεται προς τα μέσα, αντικαθιστώντας το αναπτυξιακό μοντέλο που είχε «οδηγό» το εμπόριο, με ένα μοντέλο στο οποίο «οδηγός» είναι οι εγχώριοι καταναλωτές. Οι εξαγωγές έχουν μειωθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ της Κίνας από άνω του 35% που ήταν πριν το 2010, σε λιγότερο από 20% σήμερα. Το 2015 το Πεκίνο ξεκίνησε την εκστρατεία «Made in China 2025» που στόχο έχει να καταστεί πιο αυτάρκης αγοράζοντας περισσότερες προμήθειες και αναπτύσσοντας περισσότερη τεχνολογία εγχωρίως.
Οι ΗΠΑ υπό την προεδρία του Donald Trump απάντησαν προσπαθώντας να αποσυνδεθούν από την Κίνα. Από τότε, ο πρόεδρος Joe Biden και πολλοί από τους επικριτές του Trump στην Ευρώπη έχουν τηρήσει παρόμοια στάση, και έχουν ενισχύσει αυτές τις προσπάθειες κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτό σημαίνει αγορά περισσότερων προμηθειών από εμπορικούς αντιπάλους της Κίνας, όπως το Μεξικό, το Βιετνάμ και η Ταϊλάνδη.
Η Κίνα αντιπροσώπευε περίπου το 35% της ανάπτυξης του παγκόσμιου ΑΕΠ τα χρόνια πριν την πανδημία, αλλά το μερίδιο αυτό έκανε «βουτιά» το 2020 και τώρα βρίσκεται περίπου στο 25%. Η Κίνα εξακολουθούσε να αναπτύσσεται με ρυθμό διπλάσιο του μέσου όρου άλλων αναδυόμενων αγορών πριν από πέντε χρόνια, αλλά το χάσμα αυτό έχει περιοριστεί. Αντιμετωπίζοντας το «βαρίδι» της συρρίκνωσης του πληθυσμού και του τεράστιου χρέους της, η Κίνα είναι πιθανό να αναπτυχθεί με ακόμα βραδύτερο ρυθμό από άλλες αναδυόμενες αγορές τα επόμενα χρόνια.
Εν τω μεταξύ, αποκτούν δυναμική άλλοι «οδηγοί» της παγκόσμιας ανάπτυξης, που ο καθένας ανεβάζει διαφορετικές χώρες με σημαντικούς τρόπους. Η ψηφιακή επανάσταση αυξάνει τη ζήτηση για ημιαγωγούς και άλλα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, δίνοντας ώθηση στις εξαγωγές από αναπτυγμένες αναδυόμενες αγορές όπως η Ταϊβάν και η Νότια Κορέα. Η αύξηση της ροής δεδομένων αψηφά την επιβράδυνση τόσο του παγκόσμιου εμπορίου όσο και της Κίνας.
Η τεχνολογία mobile internet μεταμορφώνει τις οικονομίες των μεγαλύτερων και λιγότερο αναπτυγμένων αγορών, συμπεριλαμβανομένων της Ινδονησίας και της Ινδίας, όπου τα ψηφιακά έσοδα έχουν υπερτριπλασιαστεί ως ποσοστό του ΑΕΠ μέσα σε μόλις τέσσερα χρόνια. Η Ινδία είναι μια από τις χώρες όπου το εμπόριο με την Κίνα μειώνεται ως ποσοστό της οικονομίας.
Μεγάλο μέρος της τόνωσης αυτής προέρχεται από τις online υπηρεσίες, που αναπτύσσονται ταχύτατα και ταυτόχρονα σε όλες τις αναδυόμενες αγορές, ασχέτως του τι συμβαίνει στην Κίνα. Παγκοσμίως, η mobile technology αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της αθροιστικής ανάπτυξης των εσόδων και αυτά τα κέρδη αυξάνονται ταχύτερα στις αναδυόμενες αγορές.
Οι προσπάθειες για να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλούν «πράσινο πληθωρισμό» στις τιμές των εμπορευμάτων, περιορίζοντας τις νέες προμήθειες πρώτων υλών και αυξάνοντας τις προβλέψεις της ζήτησης για «πράσινα μέταλλα» όπως το αλουμίνιο και ο χαλκός. Οι αυξανόμενες τιμές δίνουν μεγάλη ώθηση στους εξαγωγείς πράσινων μετάλλων, που προέρχονται κυρίως από αναδυόμενες αγορές όπως το Περού και η Χιλή.
Η παγκόσμια αποσύνδεση από την Κίνα μπορεί να έχει διάρκεια. Η ψηφιακή επανάσταση, η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και ο νέος ψυχρός πόλεμος είναι πιθανόν να κρατήσουν περισσότερο από τις επιπτώσεις της πανδημίας και θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν μια νέα εποχή ανάπτυξης στον αναδυόμενο κόσμο. Κατά την τελευταία χρυσή εποχή για τις αναδυόμενες αγορές, μετά την αλλαγή της χιλιετίας, πολλοί ευημέρησαν κυρίως από την προμήθεια ανταλλακτικών ή πρώτων υλών στην Κίνα –που τότε ήταν το αναδυόμενο «εργοστάσιο του κόσμου». Τώρα, έχουν περισσότερες επιλογές.
Το να πούμε πως η Κίνα έχει λιγότερη σημασία, δεν σημαίνει πως δεν έχει καμία σημασία. Η Κίνα εξακολουθεί να είναι ο κυρίαρχος εμπορικός εταίρος για περισσότερα κράτη απ’ ότι οποιαδήποτε άλλη χώρα και ο βασικός παγκόσμιος αγοραστής εμπορευμάτων. Αν, για παράδειγμα, η εκστρατεία της να μειώσει τα τεράστια εταιρικά χρέη, ιδιαίτερα στον κλάδο των ακινήτων, καταλήξει σε κατάρρευση, τότε οι επιπτώσεις θα είναι παγκόσμιες και αναπόφευκτες.
Αλλά οι αναταράξεις μπορεί να μην έχουν πλέον τόσο μεγάλες επιπτώσεις. Μπορεί, όταν η Κίνα σκοντάφτει, να μην πέφτει πια ο κόσμος μαζί της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου