Ο φάρος σπάει το σκοτάδι και γίνεται οδηγός, το φως του σε κατευθύνει εκεί που θες να φτάσεις..και όταν βρεις απάγγιο οδεύεις με ηρεμία πια στον δρόμο που αναζητούσες.
Αυτό έκανε με μεγάλη εγκαρδιότητα και απλόχερα κάθε φορά που υπήρχε μεγάλη τρικυμία στο διάβα μου και οι περιττές σκέψεις θόλωναν την κρίση. Όπως ο Σωκράτης που είχε εφεύρει την μαιευτική. Έτσι τον αισθανόσουνα σαν έναν σύγχρονο Σωκράτη.
Ο δάσκαλος - μέντορας ..
ήξερε να δίνει ζωή με τον ξεχωριστό του λόγο, την αγάπη του προς τις αρχαιότητες και την παραστατικότητα του και στην τελευταία "πέτρα"..
εμείς, τα παιδιά του, οι φοιτητές του, στριμοχνώμασταν με τέτοιον τρόπο στις περιηγήσεις του έτσι ώστε να μην χαθεί όυτε μία λέξη από το στόμα του..ο λευκός χώρος με τα μαρμάρινα και μή κτίρια , απομεινάρια του αρχαίου κόσμου, έπαιρνε όλα τα χρώματα..ζωντάνευε για όση ώρα έρρεαν οι λέξεις και η ιστορία, οι άνθρωποι γνωστοί και άγνωστοι πέρναγαν μπροστά σου και βρισκόσουν και εσύ σε εκείνο το ταξίδι στον χρόνο. Αυτά τα ταξίδια μαζί του μας συνοδεύουν κάθε φορά που κάνουμε μια ξενάγηση - περιήγηση σε έναν τέτοιον χώρο, κάθε φορά που θα θέλουμε να μοιραστούμε τις γνώσεις που φυλάξαμε σαν κόρη οφθαλμού με κάποιον που νοιάζεται..
Λίγες από τις αστείρευτες γνώσεις του, που τις μοιράζονταν απλόχερα με όποιον βρισκόταν κοντά του.
Ο άνθρωπος..
Απλός μέσα στην πολυπλοκότητά του, άμεσος και ειλικρινής μα πάντα ευγενικός, χωρίς φανφάρες και περιττές κουβέντες. Ποτέ ούτως ή άλλως δεν περίσσευαν οι λέξεις του..
Πάντα ανοικτός σε όλους μας, για να ακούσει και να αφουγκραστει και ύστερα να φροντίσει να φύγουμε πιο ανάλαφροι από κοντά του. Πάντα θετικός και αισιόδοξος, κριτικός κάποιες φορές μα πάντα με μια ομορφιά μέσα του. Υπέροχος συνομιλητής από αυτούς που χαιρόσουν το ίδιο να διαφωνείς και να συμφωνείς. Στον λόγο του καθρέφτιζε τον καλύτερο εαυτό σου..τα φτερά σου δηλαδή για να πετάξεις..να γίνεις ελεύθερος άνθρωπος και να δώσεις το καλύτερο που μπορείς και εσύ με την σειρά σου. Να γίνεις αητός. Να συναντάς το φως.. Άλλωστε εκείνος είχε φτάσει σε εκείνο το σημείο (που παρόμοια του είχα την τυχη να συναντήσω και να εχω στη ζωη μου ακόμη μόνο μια περίπτωση.)..
Να είσαι αυτόφωτος.
Είναι πολλά αυτά που σκέφτομαι και μπορώ να μιλάω ώρες για εκείνον.. μα θα σταματήσω με το τραγούδι που μας είπε σε ένα ξενοδοχείο κάπου στην αρχαία Ολυμπία, σε μια από αυτές τις μοναδικές περιηγήσεις του στα πανελλήνια ιερά, μπροστά από ένα τζάκι που έκαιγε, καθισμένος σε ένα σκαμπό και μεις ολόγυρά του..
"Σε ψηλό βουνό, σε ριζιμιό χαράκι
Κάθεται εν' αητός
Βρεγμένος, χιονισμένος ο καημένος
Και παρακαλεί τον ήλιο ν'ανατείλει
-Ήλιε ανάτειλε, ήλιε ανάτειλε
Ήλιε, λάμψε και δώσε για να λιώσουνε
Τα χιόνια απ'τα φτερά μου και
τα κρούσταλλα από τ'ακράνυχά μου
Ήλιε ανάτειλε
Ήλιε ανάτειλε."
Η παντοτινή σου μαθήτρια,
Νεφέλη.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αποχαιρετά με βαθιά οδύνη τον ομότιμο καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πάνο Βαλαβάνη. Ο Πάνος Βαλαβάνης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Σπούδασε Κλασική Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο Julius Maximilian του Würzburg της Γερμανίας κοντά στην αείμνηστη Erika Simon. Συμμετείχε σε πολλές ανασκαφές στην Επίδαυρο, στη Νάξο, στην Ερέτρια και στο Κάλλιον της Αιτωλίας κοντά στους καθηγητές Β. Λαμπρινουδάκη και Π. Θέμελη και τα τελευταία χρόνια στη πανεπιστημιακή ανασκαφή στο Πλάσι του Μαραθώνα.
Δίδαξε μαθήματα Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών δίνοντας έμφαση στην αρχαία ελληνική κεραμική, την εικονογραφία, τα ζητήματα λατρείας, την αρχαία Ελληνική Θρησκεία, τον αθλητισμό και την τοπογραφία της Αρχαίας Αθήνας. Ήταν ιδιαίτερα αγαπητός και πάντοτε υποστηρικτικός σε όλους τους μαθητές του. Αναρίθμητα μέλη του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων υπήρξαν προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί του φοιτητές και του οφείλουν τα φώτα της αρχαιολογικής τους παιδείας.
Ο Πάνος Βαλαβάνης είχε βαθιά γνώση του αρχαιολογικού αντικειμένου και ένα μοναδικό και ιδιαίτερο χάρισμα να τη μεταδίδει στους μαθητές του. Εκείνοι πάντοτε αναγνώριζαν στο πρόσωπο του τον δάσκαλο που τους προέτρεπε να ενστερνιστούν την αξία και τη σημασία των ανθρωπιστικών σπουδών. Τον διέκρινε η ευγένεια, η γλυκύτητα και το ήθος. Ήταν άνθρωπος ταπεινόφρων και απλός, όπως συνήθιζε να λέει και ο ίδιος.
Το συγγραφικό του έργο ήταν πολύπλευρο σπουδαίο και είχε επίκεντρο τον άνθρωπο και τη σύνδεση του παρελθόντος με το σήμερα. Εμφορούμενος από την ιδέα ότι η γνώση πρέπει να διαχέεται, συνέγραψε πολύ σημαντικές επιστημονικές μελέτες και βιβλία που απευθύνονται στο γενικό κοινό και ιδιαίτερα στα παιδιά. Ήταν υπερασπιστής της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και των μνημείων και αυτό το έδειχνε έμπρακτα λόγω και έργω. Τήνελλα Καλλίνικε δάσκαλε, δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων θρηνεί την απώλεια του δάσκαλου και εκφράζει τα ειλικρινή του συλλυπητήρια στην σύζυγό του και παλιά συνάδελφο Έφη Μπαζιωτοπούλου - Βαλαβάνη και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του.
Τιμώντας τον Πάνο Βαλαβάνη
«Οι αρχαίοι δεν ήξεραν ότι θα μείνουν στην ιστορία» έλεγε το 2023 ο Πάνος Βαλαβάνης στο ΑΠΕ, σε μια συνέντευξη που την είχαμε αναδημοσιεύσει κι εμείς στον ιστότοπό μας. Ίσως όμως το ίδιο ίσχυε και για τον ίδιο, ο οποίος χτες πέρασε στην ιστορία, όπου κατέχει δίκαια μια θέση της. Ο Βαλαβάνης ήταν κλασικός αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τίποτα το φοβερό, θα πει κανείς, για μια χώρα όπου η αρχαιότητα ορίζεται κατά κύριο λόγο από τα κατάλοιπα του "Χρυσού Αιώνα" στην Αθήνα. Προικισμένος με ευφυία, καθαρότητα πνεύματος αλλά και σπάνια ενσυναίσθηση (σε μια εποχή που ο όρος ήταν άγνωστος) όμως, ο καθηγητής έδωσε άλλο νόημα στην ιδιότητά του. Οι μαθητές του θα τον θυμούνται για την μοναδική χωρική πρόσληψη που είχε για το αρχαίο περιβάλλον, την ικανότητά του να γνωρίζει και να περιγράψει τοπογραφικά κάθε στρώμα της αρχαίας Αθήνας, σαν να είχε περπατήσει στους δρόμους του, είχε ζήσει τις μεταβολές του, είχε μπει στα σπίτια των κατοίκων του. Για το γεγονός ότι ωθούσε τους μαθητές του να αφήσουν πίσω τους την πρόσληψη των μνημείων ως απλών φορέων αισθητικής τουριστικού τύπου (το "how beautiful" για να βάλω τα δικά του λόγια). Για τον τρόπο που εκλάμβανε την ανασκαφή ως μια μοιραία καταστροφή στοιχείων παράλληλα με την όποια διάσωση, τεκμηρίωση, μελέτη και ανάδειξη. Κάπως έτσι ήταν ίσως από τους πρώτους κλασικούς αρχαιολόγους που έφεραν στις ελληνικές πανεπιστημιακές αίθουσες μια αρχαιολογία αισθητηριακή και 'πολυπρισματική', πολύ πριν οι κοινωνικές αλλαγές της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αι. φέρουν στο προσκήνιο την αισθητηριακή / συν-κινητική αρχαιολογία ή οι ψηφιακές ανθρωπιστικές επιστήμες μπορέσουν να οπτικοποιήσουν τέτοιες προσεγγίσεις. Ήταν επίσης από εκείνους που αγκάλιασαν νωρίς το κομμάτι της δημόσιας αρχαιολογίας, με συγγραφικό έργο που απεθύνεται στο ευρύ κοινό - ειδικά τα παιδιά. Στο περιοδικό μας Archaiologia Online
υπογράψει το άρθρο "Ένα αρχαίο εργαστήριο στην εποχή μας", τ. 36 (1990)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου