«Παγετώνας της Αποκάλυψης»: Η κατάρρευσή του απειλεί τις παράκτιες κοινότητες από το Μαϊάμι και το Λονδίνο μέχρι το Μπαγκλαντές

Οι επιστήμονες έψαξαν βαθιά κάτω από τον «Παγετώνα της Αποκάλυψης» και τα ευρήματά τους ισοδυναμούν με “πιθανή καταστροφή για τον πλανήτη‘‘

Οι βράχοι του «Παγετώνα της Αποκάλυψης»/ Φωτ.: Rob Larter

Επιστήμονες που χρησιμοποιούν παγοθραυστικά πλοία και υποβρύχια ρομπότ διαπίστωσαν ότι ο παγετώνας Thwaites στην Ανταρκτική, γνωστός ως «Παγετώνας της Αποκάλυψης» λιώνει με επιταχυνόμενο ρυθμό και θα μπορούσε να βρίσκεται σε μη αναστρέψιμη πορεία προς την κατάρρευση, προκαλώντας καταστροφή για την παγκόσμια άνοδο της στάθμης της θάλασσας. 

Από το 2018, μια ομάδα επιστημόνων που αποτελεί τη Διεθνή Συνεργασία για τον παγετώνα Thwaites (ITGC), μελετά από κοντά τον «Παγετώνα της Αποκάλυψης» για να κατανοήσει καλύτερα πώς και πότε μπορεί να καταρρεύσει. Τα ευρήματά τους, που παρουσιάζονται σε μια συλλογή μελετών, παρέχουν την πιο ξεκάθαρη μέχρι σήμερα εικόνα αυτού του πολύπλοκου, διαρκώς μεταβαλλόμενου παγετώνα. Οι προοπτικές είναι «ζοφερές», ανέφεραν οι επιστήμονες σε έκθεση που δημοσίευσαν την Πέμπτη, αποκαλύπτοντας τα βασικά συμπεράσματα της εξαετούς έρευνάς τους. 

Διαπίστωσαν ότι η ταχεία απώλεια πάγου πρόκειται να επιταχυνθεί αυτόν τον αιώνα. Η υποχώρηση του παγετώνα Thwaites έχει επιταχυνθεί σημαντικά τα τελευταία 30 χρόνια, δήλωσε ο Ρομπ Λάρτερ, θαλάσσιος γεωφυσικός στο British Antarctic Survey και μέλος της ομάδας ITGC. «Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι πρόκειται να υποχωρήσει περαιτέρω και ταχύτερα», δήλωσε.  

Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι ο «Παγετώνας της Αποκάλυψης» και το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής θα μπορούσαν να καταρρεύσουν μέσα σε 200 χρόνια, γεγονός που θα είχε καταστροφικές συνέπειες. Ο Thwaites κατέχει αρκετό νερό για να αυξήσει τη στάθμη της θάλασσας κατά περισσότερο από 0,6 μέτρα. Αλλά επειδή λειτουργεί επίσης σαν φελλός, συγκρατώντας το τεράστιο στρώμα πάγου της Ανταρκτικής, η κατάρρευσή του θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά περίπου τρία μέτρα, καταστρέφοντας τις παράκτιες κοινότητες από το Μαϊάμι και το Λονδίνο μέχρι το Μπαγκλαντές και τα νησιά του Ειρηνικού. 

Οι επιστήμονες γνώριζαν εδώ και καιρό ότι ο Thwaites -μεγέθους όσο η Φλόριντα των ΗΠΑ- ήταν ευάλωτος, εν μέρει λόγω της γεωγραφίας του. Η γη στην οποία βρίσκεται κλίνει προς τα κάτω, πράγμα που σημαίνει ότι καθώς λιώνει, περισσότερος πάγος εκτίθεται στο σχετικά θερμό νερό του ωκεανού. Ωστόσο, προηγουμένως, σχετικά λίγα ήταν κατανοητά για τους μηχανισμούς πίσω από την υποχώρησή του.  

«Η Ανταρκτική παραμένει ο μεγαλύτερος μπαλαντέρ για την κατανόηση και την πρόβλεψη της μελλοντικής ανόδου της στάθμης της θάλασσας», ανέφεραν οι επιστήμονες του ITGC σε ανακοίνωσή τους. Τα τελευταία έξι χρόνια, μια σειρά από πειράματα των επιστημόνων προσπάθησαν να φέρουν περισσότερη σαφήνεια. Έστειλαν ένα ρομπότ σε σχήμα τορπίλης που ονομάζεται Icefin στη γραμμή θεμελίωσης του Thwaites, το σημείο στο οποίο ο πάγος αναδύεται από τον πυθμένα της θάλασσας και αρχίζει να επιπλέει, ένα βασικό σημείο ευπάθειας.  

«Το πρώτο βίντεο με το Icefin να κολυμπά μέχρι τη γραμμή θεμελίωσης ήταν συγκινητικό», δήλωσε η Κίγια Ρίβερμαν, παγετωνολόγος στο Πανεπιστήμιο του Πόρτλαντ. «Για τους παγετωνολόγους, νομίζω ότι αυτό είχε τον συναισθηματικό αντίκτυπο που είχε ίσως η προσεδάφιση στο φεγγάρι στην υπόλοιπη κοινωνία. Ήταν μια μεγάλη υπόθεση. Μέσα από τις εικόνες που έστειλε πίσω το Icefin, ανακάλυψαν ότι ο παγετώνας λιώνει με απροσδόκητους τρόπους, με το ζεστό νερό του ωκεανού να μπορεί να εισχωρήσει μέσα από βαθιές ρωγμές και σχηματισμούς "σκαλοπατιών" στον πάγο» εξήγησε.

Μια άλλη μελέτη χρησιμοποίησε δορυφορικά δεδομένα και δεδομένα GPS για να εξετάσει τις επιπτώσεις των παλιρροιών και διαπίστωσε ότι το θαλασσινό νερό ήταν σε θέση να ωθήσει περισσότερο από 9,6 χιλιόμετρα κάτω από τον «Παγετώνα της Αποκάλυψης», συμπιέζοντας θερμό νερό κάτω από τον πάγο και προκαλώντας ταχεία τήξη.

Ακόμα περισσότεροι επιστήμονες εμβάθυναν στην ιστορία του Thwaites. Μια ομάδα στην οποία συμμετείχε η Τζούλια Βέλνερ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον, ανέλυσε πυρήνες θαλάσσιων ιζημάτων για να ανακατασκευάσει το παρελθόν του παγετώνα και διαπίστωσε ότι άρχισε να υποχωρεί γρήγορα τη δεκαετία του 1940, πιθανότατα με αφορμή ένα πολύ ισχυρό φαινόμενο Ελ Νίνιο- μια φυσική κλιματική διακύμανση που τείνει να έχει θερμαντικό αντίκτυπο.

Αυτά τα αποτελέσματα «μας διδάσκουν σε γενικές γραμμές για τη συμπεριφορά των πάγων, προσθέτοντας περισσότερες λεπτομέρειες από ό,τι είναι διαθέσιμες εξετάζοντας μόνο τους σύγχρονους πάγους» δήλωσε η Βέλνερ στο CNN.

Ανάμεσα στα δυσοίωνα νέα δεδομένα, υπήρχαν και κάποια καλά νέα σχετικά με μια διαδικασία που οι επιστήμονες φοβούνται ότι θα μπορούσε να προκαλέσει γρήγορο λιώσιμο. Υπάρχει η ανησυχία ότι αν οι παγοκρηπίδες του Thwaites καταρρεύσουν, θα αφήσουν πανύψηλα βράχια πάγου εκτεθειμένα στον ωκεανό. Αυτοί οι ψηλοί βράχοι θα μπορούσαν εύκολα να γίνουν ασταθείς και να πέσουν στον ωκεανό, εκθέτοντας ακόμα ψηλότερους βράχους πίσω τους, με τη διαδικασία να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά. Η μοντελοποίηση σε υπολογιστή, ωστόσο, έδειξε ότι ενώ αυτό το φαινόμενο είναι υπαρκτό, οι πιθανότητες να συμβεί είναι λιγότερο πιθανές από ό,τι φοβούνταν προηγουμένως.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ο «Παγετώνας της Αποκάλυψης» είναι ασφαλής.

Οι επιστήμονες προβλέπουν ότι ολόκληρος ο Thwaites και το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής πίσω από αυτό θα μπορούσαν να εξαφανιστούν τον 23ο αιώνα. Ακόμη και αν οι άνθρωποι σταματήσουν γρήγορα να καίνε ορυκτά καύσιμα -κάτι που δεν συμβαίνει- μπορεί να είναι πολύ αργά για να το σώσουν.

Ενώ αυτό το στάδιο του έργου ITGC ολοκληρώνεται, οι επιστήμονες λένε ότι χρειάζεται ακόμη πολύ περισσότερη έρευνα για να καταλάβουν αυτόν τον πολύπλοκο παγετώνα και να κατανοήσουν αν η υποχώρησή του είναι πλέον μη αναστρέψιμη. «Ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος, εξακολουθούμε να έχουμε βαθιά αβεβαιότητα για το μέλλον» δήλωσε ο Έρικ Ριγκνότ, παγετωνολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Irvine και μέλος του ITGC. «Παραμένω πολύ ανήσυχος ότι αυτός ο τομέας της Ανταρκτικής βρίσκεται ήδη σε κατάσταση κατάρρευσης» υπογράμμισε.

*Με πληροφορίες από CNN