«Ο χάρτης αλλάζει και οι ΗΠΑ μπορούν να τον διαμορφώσουν» ( Αποκαλυπτικό δημοσίευμα στο «Ριζοσπάστη» )

Με τις εξε­λί­ξεις στην περιο­χή της Ανα­το­λι­κής Μεσο­γεί­ου να επι­τα­χύ­νο­νται με βάση και τον ιμπε­ρια­λι­στι­κό πόλε­μο στην Ουκρα­νία και τις εξε­λί­ξεις στην Ενέρ­γεια, ο «Ριζο­σπά­στης του Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κου» δημο­σιεύ­ει μια απο­κα­λυ­πτι­κή ομι­λία για τους στό­χους των ΗΠΑ στην περιο­χή της Ανα­το­λι­κής Μεσο­γεί­ου, την οποία αναδημοσιεύουμε.

Πρό­κει­ται για την κατά­θε­ση που έδω­σε σε ακρό­α­σή του (στα τέλη Μάρ­τη) στην Επι­τρο­πή Εξω­τε­ρι­κών Υπο­θέ­σε­ων της Βου­λής των ΗΠΑ, ο Alan Makovsky, και δημο­σιεύ­τη­κε με τίτλο «Ευκαι­ρί­ες και προ­κλή­σεις στην Ανα­το­λι­κή Μεσό­γειο: Εξέ­τα­ση των συμ­φε­ρό­ντων των ΗΠΑ και της περι­φε­ρεια­κής συνερ­γα­σί­ας». Ο Al. Makovsky είναι ανώ­τε­ρος συνερ­γά­της για θέμα­τα εθνι­κής ασφά­λειας και διε­θνούς πολι­τι­κής του αμε­ρι­κά­νι­κου think tank «American Progress», ενώ από το 2001 έως το 2013 υπη­ρέ­τη­σε ως ανώ­τα­το στέ­λε­χος στην Επι­τρο­πή για τις Εξω­τε­ρι­κές Σχέ­σεις στη Βου­λή των Αντι­προ­σώ­πων των ΗΠΑ, για θέμα­τα σχε­τι­κά με τη Μ. Ανα­το­λή και την Τουρκία.

Κάνο­ντας μια ανα­λυ­τι­κή στα­χυο­λό­γη­ση των εξε­λί­ξε­ων της τελευ­ταί­ας δεκα­ε­τί­ας στην περιο­χή και τους λόγους που αυτή βρέ­θη­κε στο επί­κε­ντρο των αντα­γω­νι­σμών και του αμε­ρι­κα­νι­κού ενδια­φέ­ρο­ντος, ο Makovsky, στην αρχή της κατά­θε­σής του στην επι­τρο­πή εξη­γεί πως:

«Η “Ανα­το­λι­κή Μεσό­γειος” είναι ένας όρος που εμφα­νί­στη­κε σε κοι­νή χρή­ση μόλις την τελευ­ταία δεκα­ε­τία περί­που. Εγι­νε μια σημα­ντι­κή έννοια καθώς τα ζητή­μα­τα στην Ευρώ­πη και τη Μέση Ανα­το­λή άρχι­σαν να συγχωνεύονται.

Τρεις εξε­λί­ξεις ήταν πρω­ταρ­χι­κές από αυτήν την άποψη:

1) Μεγά­λα ευρή­μα­τα φυσι­κού αερί­ου στην ανοι­κτή θάλασ­σα στο Ισρα­ήλ, στην Αίγυ­πτο και την Κύπρο κατά τα έτη 2009, 2011 και 2015, αντίστοιχα.

2) Η επέμ­βα­ση της Ρωσί­ας το 2015 στη Συρία, η οποία σημα­το­δό­τη­σε την πρώ­τη μετα­σο­βιε­τι­κή επι­στρο­φή της Ρωσί­ας στη Μέση Ανα­το­λή και της έδω­σε μια βάση για την “έγχυ­ση πλη­ρε­ξου­σί­ων” (σ.σ. εννο­εί τον λεγό­με­νο “πόλε­μο διά αντι­προ­σώ­πων”) στη Λιβύη και την υπο­σα­χά­ρια Αφρι­κή και

3) Η ανά­δυ­ση της Τουρ­κί­ας ως επι­θε­τι­κής, παρεμ­βα­τι­κής δύνα­μης στην Αρα­βι­κή Μέση Ανα­το­λή, καθώς και στο Αιγαίο και τη Μεσό­γειο, με εκτε­τα­μέ­νες αξιώ­σεις για μια παρά­κτια υφα­λο­κρη­πί­δα που εκτεί­νε­ται πολύ νότια και δυτι­κά της, ενώ αρνεί­ται να παρα­χω­ρή­σει οποια­δή­πο­τε ουσια­στι­κή απο­κλει­στι­κή οικο­νο­μι­κή ζώνη (ΑΟΖ) στην Κύπρο και καμία στα ελλη­νι­κά νησιά…».

«Αυτές οι εξε­λί­ξεις οδή­γη­σαν σε εντει­νό­με­νες συγκρού­σεις στην περιο­χή, αλλά και σε ορι­σμέ­νες περι­πτώ­σεις άνευ προη­γου­μέ­νου δια­πε­ρι­φε­ρεια­κής συνερ­γα­σί­ας και στην προ­ο­πτι­κή ευκαι­ριών για προ­ώ­θη­ση των συμ­φε­ρό­ντων των ΗΠΑ», σημεί­ω­σε ο Makovsky, ανα­φε­ρό­με­νος ανα­λυ­τι­κά σε ό,τι αφο­ρά τα σχή­μα­τα που μπο­ρούν να προ­ω­θή­σουν τα συμ­φέ­ρο­ντα των ΗΠΑ στα τρι­με­ρή σχή­μα­τα που έχουν δια­μορ­φώ­σει Ελλά­δα, Κύπρος, Ισρα­ήλ, Αίγυ­πτος και άλλες χώρες με έμφα­ση στο τρι­με­ρές σχή­μα Ελλά­δας — Κύπρου — Ισρα­ήλ και τη μετε­ξέ­λι­ξή του σε 3 + 1 με τη συμ­με­το­χή και των ΗΠΑ, το Φόρουμ Φυσι­κού Αερί­ου της Ανα­το­λι­κής Μεσο­γεί­ου (EMGF), τις κοι­νές στρα­τιω­τι­κές ασκή­σεις και βέβαια τις αυξα­νό­με­νες σχέ­σεις του Ισρα­ήλ με τα κρά­τη του Κόλ­που, Μπα­χρέιν και ΗΑΕ, με βάση και τις «συμ­φω­νί­ες του Αβρα­άμ», αλλά και την προ­σπά­θεια για να «ζεστα­θεί» το κλί­μα ανά­με­σα σε Αίγυ­πτο — Ισραήλ.

Απο­κα­λυ­πτι­κό είναι το διά ταύ­τα σε όλα αυτά, έτσι όπως το συμπυ­κνώ­νει το στέ­λε­χος του αμε­ρι­κά­νι­κου think tank: «Το βασι­κό μήνυ­μα σε όλα αυτά είναι ότι τα παλιά περι­φε­ρεια­κά σύνο­ρα είναι λιγό­τε­ρο άκαμ­πτα. Ο χάρ­της αλλά­ζει και οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες, χωρίς υπερ­βο­λι­κές επεν­δύ­σεις, μπο­ρούν να τον διαμορφώσουν».

«Ανακατεύει» την κατάσταση ο πόλεμος στην Ουκρανία

Σε σχέ­ση με τον πόλε­μο στην Ουκρα­νία και το πώς αυτός επη­ρε­ά­ζει την κατά­στα­ση στην περιο­χή, το αμε­ρι­κά­νι­κο στέ­λε­χος σημεί­ω­νε: «Δεν υπάρ­χει αμφι­βο­λία ότι ο ρωσι­κός πόλε­μος στην Ουκρα­νία δυνη­τι­κά ανα­κα­τεύ­ει την κατά­στα­ση στην Ανα­το­λι­κή Μεσό­γειο. Πρώ­τον, η μετα­φο­ρά φυσι­κού αερί­ου της Ανα­το­λι­κής Μεσο­γεί­ου στην Ευρώ­πη είναι πλέ­ον πιο επί­και­ρη από ποτέ. Οι αυξη­μέ­νες τιμές του φυσι­κού αερί­ου μπο­ρεί επί­σης να κατα­στή­σουν την εξό­ρυ­ξή του πιο εφι­κτή, υπό την προ­ϋ­πό­θε­ση ότι οι δυνη­τι­κοί επεν­δυ­τές είναι πεπει­σμέ­νοι ότι οι υψη­λές τιμές θα διαρκέσουν…

Ο πόλε­μος οξύ­νει επί­σης τον αντα­γω­νι­σμό μετα­ξύ της Ρωσί­ας και της Δύσης με έναν τρό­πο που ξεδι­πλώ­νε­ται. Η Ρωσία θα μπο­ρού­σε να ανα­δει­χθεί πιο δύσκο­λος γεί­το­νας για τις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες, την Τουρ­κία ή/και το Ισρα­ήλ στη συρια­κή αρέ­να, για παρά­δειγ­μα. Μια απο­δυ­να­μω­μέ­νη Ρωσία, ωστό­σο, μπο­ρεί να μειώ­σει τη συμ­με­το­χή της στη Συρία καθώς και στη Λιβύη.

Ο πόλε­μος μετα­ξύ δύο κρα­τών της Μαύ­ρης Θάλασ­σας είναι σίγου­ρα μια υπεν­θύ­μι­ση της σημα­σί­ας της Τουρ­κί­ας, αλλά, του­λά­χι­στον μέχρι τώρα, δεν αλλά­ζει τη δυνα­μι­κή της εξι­σορ­ρο­πη­τι­κής πρα­κτι­κής της Τουρ­κί­ας μετα­ξύ του ΝΑΤΟ και της Δύσης, από τη μια πλευ­ρά, και της Ρωσί­ας, από την άλλη. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ο πόλε­μος μπο­ρεί να ενι­σχύ­σει την αμφι­θυ­μία της Τουρ­κί­ας» σημεί­ω­νε τονί­ζο­ντας πως «για τις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες, αξί­ζει να διε­ρευ­νη­θεί εάν οι εξε­λί­ξεις στον πόλε­μο θα οδη­γή­σουν την Τουρ­κία του­λά­χι­στον σε απο­φα­σι­στι­κή στρο­φή προς τη Δύση, αλλά μέχρι στιγ­μής δεν υπάρ­χουν σαφή σημά­δια για κάτι τέτοιο».

Πέντε συνιστώμενες ενέργειες

Με βάση τα παρα­πά­νω, απευ­θυ­νό­με­νος στους γερου­σια­στές, το στέ­λε­χος του think tank ειση­γού­νταν πέντε «συνι­στώ­με­νες ενέρ­γειες από τις Ηνω­μέ­νες Πολιτείες».

1. Η πρώ­τη ήταν: «Εντα­τι­κο­ποι­ή­στε τη διπλω­μα­τι­κή εμπλο­κή των ΗΠΑ με φιλι­κά κρά­τη και ομά­δες κρα­τών — και προ­σπα­θή­στε να συγ­χω­νεύ­σε­τε αυτές τις ομά­δες στο μέτρο του δυνα­τού. Αυτό περι­λαμ­βά­νει τα διά­φο­ρα ελλη­νι­κά τρι­με­ρή σχή­μα­τα, το EMGF και τις διά­φο­ρες εται­ρι­κές σχέ­σεις μετα­ξύ κρα­τών της Ανα­το­λι­κής Μεσο­γεί­ου και του Κόλ­που. (…) Η άμε­ση εμπλο­κή με αυτά τα σχή­μα­τα θα ενι­σχύ­σει την ικα­νό­τη­τα των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών να δια­μορ­φώ­νουν τη στρα­τη­γι­κή προ­ο­πτι­κή και τις βασι­κές στρα­τη­γι­κές απο­φά­σεις που λαμ­βά­νο­νται από τα μέλη τους. Απο­φά­σεις όπως αυτές που οδή­γη­σαν στην εμπλο­κή της Κίνας με τα λιμά­νια του Πει­ραιά και της Χάι­φα θα ήταν πολύ λιγό­τε­ρο πιθα­νές εάν οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες εμπλέ­κο­νταν στε­νά με αυτές τις δια­πε­ρι­φε­ρεια­κές υπο­ο­μά­δες. Εν ολί­γοις, δημιουρ­γή­στε “συν-ένα” όπου είναι δυνατόν».

2. Η δεύ­τε­ρη «συμ­βου­λή» ήταν πλάι στην προ­σπά­θεια για τρά­βηγ­μα της Τουρ­κί­ας η μεγα­λύ­τε­ρη «επέν­δυ­ση» στις στρα­τιω­τι­κές εγκα­τα­στά­σεις σε Βουλ­γα­ρία, Ρου­μα­νία και κυρί­ως στην Ελλάδα.

Οπως έλε­γε «είναι πολύ επι­θυ­μη­τό η Τουρ­κία να βρί­σκε­ται στα­θε­ρά στο δυτι­κό στρα­τό­πε­δο και οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες θα πρέ­πει να συνε­χί­σουν να σκέ­φτο­νται πώς να πραγ­μα­το­ποι­ή­σουν κάτι τέτοιο. Ωστό­σο, δεδο­μέ­νης της τουρ­κι­κής αμφι­ση­μί­ας τα τελευ­ταία χρό­νια, οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες θα πρέ­πει να συνε­χί­σουν να “αντι­σταθ­μί­ζουν τα στοι­χή­μα­τά τους” χτί­ζο­ντας και επε­κτεί­νο­ντας στρα­τιω­τι­κές εγκα­τα­στά­σεις στη Βουλ­γα­ρία, τη Ρου­μα­νία και την Ελλάδα».

Σημεί­ω­νε μάλι­στα πως «επι­σκέ­φτη­κα την Ελλά­δα τον Νοέμ­βριο του 2021 ως μέρος της Task Force Μέσης Ανα­το­λής του Εβραϊ­κού Ινστι­τού­του Εθνι­κής Ασφά­λειας της Αμε­ρι­κής (JINSA) (…) και νομί­ζω ότι όλοι μας εντυ­πω­σια­στή­κα­με με τον ζήλο του ελλη­νι­κού στρα­τού και των εκλεγ­μέ­νων αξιω­μα­τού­χων για διευ­ρυ­μέ­νη στρα­τιω­τι­κή συνερ­γα­σία με τις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες. Αυτή είναι μια δρα­μα­τι­κή ανα­τρο­πή από τις ελλη­νι­κές συμπε­ρι­φο­ρές πριν από λιγό­τε­ρο από 20 χρό­νια. Με την υπο­γρα­φή συμ­φω­νιών στρα­τιω­τι­κής αμυ­ντι­κής συνερ­γα­σί­ας το 2019 και το 2021, τόσο οι αρι­στε­ρές όσο και οι κεντρο­δε­ξιές κυβερ­νή­σεις επι­βε­βαί­ω­σαν αυτήν τη στάση».

Ενώ επι­ση­μαί­νο­ντας τη γεω­στρα­τη­γι­κή θέση της Ελλά­δας τόνι­ζε ότι «η Ανα­το­λι­κή Μεσό­γειος είναι ένα σταυ­ρο­δρό­μι τριών ηπεί­ρων και η Ελλά­δα βρί­σκε­ται στο κέντρο αυτού του σταυ­ρο­δρο­μί­ου. Ως εκ τού­του, μπο­ρεί να είναι μια πλατ­φόρ­μα προ­βο­λής ισχύ­ος για μεγά­λο μέρος της περιο­χής, έναν ρόλο που η Τουρ­κία γίνε­ται όλο και πιο απρό­θυ­μη να παί­ξει αυτόν τον αιώ­να», κάνο­ντας ξεχω­ρι­στή ανα­φο­ρά και στη σημα­σία της Αλεξανδρούπολης.

3. Το στέ­λε­χος του αμε­ρι­κά­νι­κου think tank σημεί­ω­νε ακό­μη σχε­τι­κά με τα κοι­τά­σμα­τα και τις δια­δρο­μές εξα­γω­γής του φυσι­κού αερί­ου από την περιο­χή πως «οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες θα πρέ­πει να εξε­τά­σουν πώς μπο­ρούν να υπο­στη­ρί­ξουν την επέ­κτα­ση των εγκα­τα­στά­σε­ων υγρο­ποι­η­μέ­νου φυσι­κού αερί­ου (LNG) στη Damietta και στο Idku στην Αίγυ­πτο και την ανά­πτυ­ξη της σχε­δια­ζό­με­νης μονά­δας επα­να­ε­ριο­ποί­η­σης στην Αλε­ξαν­δρού­πο­λη. Οι ανα­κα­λύ­ψεις φυσι­κού αερί­ου στο Ισρα­ήλ, την Κύπρο και την Αίγυ­πτο έφε­ραν στη ζωή την έννοια της Ανα­το­λι­κής Μεσο­γεί­ου και, από την αρχή, υπήρ­χε ελπί­δα ότι το αέριο της Ανα­το­λι­κής Μεσο­γεί­ου θα μπο­ρού­σε να συμ­βά­λει στον απο­γα­λα­κτι­σμό της Ευρώ­πης από το ρωσι­κό αέριο. Δεν πρέ­πει να υπάρ­χουν αυτα­πά­τες για το τι μπο­ρούν να κάνουν τα 10 δισε­κα­τομ­μύ­ρια κυβι­κά μέτρα περί­που από την Ανα­το­λι­κή Μεσό­γειο για να αντι­κα­τα­στή­σουν τα περισ­σό­τε­ρα από 150 δισε­κα­τομ­μύ­ρια κυβι­κά μέτρα που εισά­γει ετη­σί­ως η Ευρώ­πη από τη Ρωσία, αλλά κάθε στοι­χείο βοηθάει.

Πολι­τι­κά, η δια­δρο­μή LNG από την Αίγυ­πτο προς την Ελλά­δα φαί­νε­ται να είναι η πιο άμε­ση πρα­κτι­κή δια­δρο­μή και αυτή που μπο­ρεί να ενερ­γο­ποι­η­θεί πιο γρή­γο­ρα. Ο προ­τει­νό­με­νος αγω­γός φυσι­κού αερί­ου στην Ανα­το­λι­κή Μεσό­γειο — μέσω Ισρα­ήλ, Κύπρου και Ελλά­δας προς την Ιτα­λία — μάλ­λον δεν είναι εφι­κτός λόγω εξό­δων και των τεχνι­κών δυσκο­λιών. Ο προ­τει­νό­με­νος τουρ­κο-ισραη­λι­νός αγω­γός δεν είναι πολι­τι­κά εφι­κτός, εκτός αν λυθεί το Κυπριακό…».

4. Παράλ­λη­λα ως «το νού­με­ρο ένα» πρό­βλη­μα έθε­τε το Κυπρια­κό, λέγο­ντας με έμφα­ση: «Διπλα­σιά­στε τις προ­σπά­θειες για επί­λυ­ση του Κυπρια­κού (…) Υπάρ­χουν περισ­σό­τε­ρες από μισή ντου­ζί­να καυ­τές συγκρού­σεις και οξεί­ες κρί­σεις στην Ανα­το­λι­κή Μεσό­γειο, για να μην ανα­φέ­ρου­με δια­κρα­τι­κά προ­βλή­μα­τα όπως η τρο­μο­κρα­τία και η μετα­νά­στευ­ση. Ομως το άλυ­το, δια­πε­ρι­φε­ρεια­κό διπλω­μα­τι­κό πρό­βλη­μα που πιθα­νό­τα­τα μπλο­κά­ρει τους περισ­σό­τε­ρους δρό­μους συνερ­γα­σί­ας στην Ανα­το­λι­κή Μεσό­γειο είναι η Κύπρος».

Και δίνο­ντας το «υπό­βα­θρο» των σχε­τι­κών σχε­δί­ων που τρέ­χουν έλε­γε πως «αν λυνό­ταν το Κυπρια­κό, θα μπο­ρού­σε να υπήρ­χε ήδη ένας αγω­γός που θα μετέ­φε­ρε ισραη­λι­νό και κυπρια­κό αέριο στην Τουρ­κία για περαι­τέ­ρω διο­χέ­τευ­ση προς την Ευρώ­πη. Δεν θα υπήρ­χαν επι­θε­τι­κές τουρ­κι­κές ενέρ­γειες για τον απο­κλει­σμό των κυπρια­κών εξε­ρευ­νη­τι­κών δρα­στη­ριο­τή­των στην ΑΟΖ της και μια ενω­μέ­νη Κύπρος θα μπο­ρού­σε επί­σης να είναι μέλος του ΝΑΤΟ παρά μια πιθα­νή πηγή σύγκρου­σης μετα­ξύ των μελών του ΝΑΤΟ, Ελλά­δας και Τουρκίας.

Είναι προ­φα­νώς ένα δύσκο­λο και περί­πλο­κο πρό­βλη­μα — δεν το διευ­κό­λυ­νε η Τουρ­κία και η τρέ­χου­σα επι­μο­νή των Τουρ­κο­κυ­πρί­ων σε μια λύση “δύο κρα­τών” καθώς και το άνοιγ­μα των Βαρω­σί­ων — αλλά είναι σημα­ντι­κό οι Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες να συνε­χί­σουν να πιέ­ζουν για μια λύση. Το πρό­βλη­μα έχει παγώ­σει εδώ και δεκα­ε­τί­ες, αλλά το δια­κύ­βευ­μα είναι πολύ υψη­λό για να επι­τρέ­ψου­με στο πρό­βλη­μα να κακοφορμίζει».

5. Για το τέλος — δεδο­μέ­νου ότι η ομι­λία έγι­νε πριν από τη συνά­ντη­ση Μπάι­ντεν — Ερντο­γάν στο περι­θώ­ριο της Συνό­δου του ΝΑΤΟ τον περα­σμέ­νο Ιού­νη — ο ομι­λη­τής έλε­γε: «Είναι και­ρός να επι­στρέ­ψου­με στον προ­ε­δρι­κό διά­λο­γο με την Τουρ­κία, του­λά­χι­στον όσον αφο­ρά τον πόλε­μο της Ρωσί­ας στην Ουκρα­νία», επι­ση­μαί­νο­ντας πως παρό­τι έως τότε ο Πρό­ε­δρος των ΗΠΑ σωστά είχε «στον πάγο» τον Τούρ­κο Πρό­ε­δρο που «κατά τις δύο προη­γού­με­νες κυβερ­νή­σεις συνή­γα­γε μια διο­γκω­μέ­νη άπο­ψη …για τη σημα­σία της Τουρ­κί­ας για τις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες» για να στεί­λει το «μήνυ­μα», παρ’ όλα αυτά «ο πόλε­μος μπο­ρεί να απο­τε­λέ­σει μια ευκαι­ρία να μετα­κι­νη­θεί η Τουρ­κία στην ΝΑΤΟι­κή “πλευ­ρά του φρά­χτη”. Σε άλλο σημείο αυτής της μαρ­τυ­ρί­ας, εξέ­φρα­σα σκε­πτι­κι­σμό σχε­τι­κά με αυτήν την πιθα­νό­τη­τα, αλλά οι πόλε­μοι μερι­κές φορές αλλά­ζουν τα πράγ­μα­τα και αυτός ο πόλε­μος δεν έχει τελειώ­σει ακό­μα. Αξί­ζει να το εξε­ρευ­νή­σε­τε σε προ­ε­δρι­κό επίπεδο».

πηγή