Συγκλονιστική περιγραφή του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού από έναν επισκέπτη της Ολυμπίας, τον Ν.Καζαντζάκη, πριν πενήντα χρόνια.

 

Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας: Το δυτικό αέτωμα του ναού του Δία , στο οποίο απεικονίζεται η Κενταυρομαχία , δηλαδή η μάχη μεταξύ των Λαπιθών και των Κενταύρων.

 <<Ανεβαίνω το μικρό λόφο του μουσείου, βιάζομαι να δω τα δύο εξαίσια αετώματα που απόμειναν και τους άθλους του Ηρακλή και τον Ερμή του Πραξιτέλη….τα πιο ακριβά τρόπαια του ανθρώπου ….

Θαρρείς κι ο υψηλός μόχθος του ανθρώπου παραβαίνει τους απάνθρωπους αιώνιους νόμους. Η ζωή μας και η προσπάθειά μας, έτσι αποκτούν ηρωική – τραγική ένταση. Δεν έχουμε παρά μία μοναχά στιγμή στη διάθεσή μας, ας κάνουμε τη στιγμή αυτή αιωνιότητα, αλλά αθανασία δεν υπάρχει.

Ο μεγάλος καλλιτέχνης βλέπει κάτω από την καθημερινή ρεούμενη πραγματικότητα αιώνια, ασάλευτα σύμβολα. Πίσω από τις σπασμωδικές, ασυνάρτητες συχνά ενέργειες των ζωντανών ανθρώπων διακρίνει καθαρά τα μεγάλα ρέματα που συνεπαίρνουν τις ψυχές. Μετατοπίζει με τον αθάνατο αέρα τα εφήμερα γεγονότα. Τη ρεαλιστική αναπαράσταση, ο μεγάλος τεχνίτης τη θεωρεί παραμόρφωση και γελοιογραφία του αιώνιου.

Να γιατί οι μεγάλοι τεχνίτες της κλασικής Ελλάδας – κι όχι μονάχα οι γλύπτες – θέλοντας να διαιωνίσουν τα σύγχρονα τρόπαια μετατόπισαν την ιστορία ψηλά στη συμβολική ατμόσφαιρα της Μυθολογίας. Αντί να παραστήσουν τους σύγχρονους Έλληνες να πολεμούν με τους Πέρσες, έφεραν τους Λαπίθες και τους Κένταυρους. Και πίσω από τους Λαπίθες και τους Κένταυρους διακρίνουμε τους δύο μεγάλους αιώνιους αντίπαλους: το νου και το χτήνος, τον πολιτισμό και τη βαρβαρότητα. Έτσι ένα ιστορικό γεγονός που έγινε σε ένα ορισμένο χρόνο, γλίτωσε από το χρόνο, δέθηκε με ολάκερη τη ράτσα και τα αρχικά οράματά της, τέλος γλίτωσε κι από τη ράτσα κι έγινε ένα αθάνατο τρόπαιο. Κι έτσι με τη συμβολική αυτή εξευγένιση, οι ελληνικές νίκες υψώθηκαν σε πανανθρώπινες νίκες.

Νοιώθεις εδώ, κοιτάζοντας τα δύο μεγάλα αετώματα, πόσο σωστά ένας σοφός της μακρινής Ανατολής, διατύπωσε έτσι το σκοπό της τέχνης: «Τέχνη δεν είναι να παραστάνετε το σώμα παρά τις δυνάμεις που δημιούργησαν το σώμα».

Όμοια και οι δώδεκα μετώπες που στόλιζαν το ναό του Δία και παράσταναν τους δώδεκα άθλους του Ηρακλή. Κομματιασμένες, ρημαγμένες, όπως μας σώθηκαν και κρεμάστηκαν εδώ στους μουσειακούς τοίχους, τι; συγκίνηση μας δίνουν και σε τι υπερηφάνεια υψώνουν το νου! Η ανθρώπινη νόηση, η Αθηνά, μικρούλα ακόμη μα όλο ρώμη, πως παραστέκεται και βοηθάει τον αθλητή! Όμοια θα πήδησε και από την Ακρόπολη, στο Μαραθώνα και τη Σαλαμίνα, για να βοηθήσει τους Έλληνες. Πιο πέρα, καθισμένη στο βράχο, ελαφρά κουρασμένη από τον αγώνα μα περήφανη, πως κοιτάζει τον αθλητή να γυρίζει νικητής και να της προσφέρει λάφυρα τα όρνια της Στυμφαλίας! Και λίγο πιο πέρα, με τι τρυφερότητα σηκώνει το χέρι της, ορθή πίσω του, και τον βοηθάει ν’ αναβαστάξει το βάρος της Γης!

Από τους σύγχρονούς του Έλληνες, που σίγουρα θέλησε να υμνήσει ο τεχνίτης, ο ύμνος μετατοπίζεται μ’ ευλάβεια στον Ηρακλή, το μέγα πρόγονο, τον αρχηγό της ράτσας. Σα να λέει: Δε νικήσαμε εμείς, η γενιά μας τούτη, όχι, νίκησε το δαιμόνιο της ράτσας. Νίκησε ο πεισματωμένος, αποφασισμένος πρόγονος αθλητής. Κι ο ύμνος, έτσι συμβολικά που διατυπώθηκε, απλώνεται ακόμα, αγκαλιάζει όλο το γένος του ελεύθερου ανθρώπου. Δε νικήσαμε εμείς, δε νίκησε μονάχα η ράτσα μας, νίκησε ο άνθρωπος που μάχεται να νικήσει τα θεριά, τους βαρβάρους και το θάνατο, προχωρώντας από άθλο σε άθλο>>

Υ.Γ 1.Η Αρχαία Ήλιδα μήτρα της Ολυμπίας, μεγαλούργησε, έζησε την μέγιστη ευδαιμονία χωρίς πολιτικές και στρατιωτικές εξουσίες, (δεν αναφαίρετα ούτε ένα όνομα για 1000 χρόνια…)

Υ.Γ 2 Επισκέφτηκα πρόσφατα την Αίγυπτο. Σχεδόν μόνο Θηριώδη Θεοποιημένους- Αθάνατους Βασιλιάδες τα έργα τους. Το ίδιο και στην Ιταλία την Ρωμαϊκή Περίοδο..