Η διαμόρφωση του ενήλικα ξεκινά από την ενδομήτρια ζωή | Συνέντευξη με τον Δρ Κωνσταντίνο Καυκαλίδη

Ο Κωνσταντίνος Καυκαλίδης είναι ιατρός και γιος του  εκλιπόντως Δρ Αθανάσιου Καυκαλίδη ο οποίος αποτέλεσε έναν από τους πρωτοπόρους και θεμελιωτές της “προγεννητικής ψυχιατρικής”.  Βαθιά εμπνευσμένος και επηρεασμένος από το έργο και τις διδασκαλίες του πατέρα του, ο Κωνσταντίνος Καυκαλίδης αποφάσισε κι εκείνος να αφιερώσει σημαντικό μέρος της ζωής του στην Αυτοψυχογνωσία και στην προγεννητική ψυχιατρική.

Στη συνέχεια της παρακάτω συνέντευξης θα έχετε τη δυνατότητα να παρακολουθήσετε διαδικτυακά, σε ζωντανό χρόνο την ομιλία του που θα προσφέρει στο Leading Minds Festival την Κυριακή 13 Φεβρουαρίου, στις 11 το πρωί στο Stage A.

1. Κύριε Καυκαλίδη, η επιρροή του πατέρα σας, γνωστού νευροψυχίατρου, πρωτοπόρου στην Προγεννητική Ψυχιατρική ήταν καθοριστικής σημασίας για την στροφή στην καριέρα σας σε ηλικία 40 (!) ετών, από Μηχανολόγος- Ηλεκτρολόγος μηχανικός, σε Ιατρό;

Είμαι Ιατρός αεροπορικής Ιατρικής και την ψυχιατρική την διδάχτηκα από τον πατέρα μου. Από τα οκτώ μου χρόνια δέχτηκα τα πρώτα μηνύματα από το ερευνητικό του έργο. Έχοντας και δύο παππούδες ιατρούς τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος μου με οδηγούσαν προς την Ιατρική Επιστήμη, αλλά ο πατέρας μου ήταν αυτός που με επηρέασε βαθύτατα προς την κατεύθυνση της Ψυχιατρικής.

Αν άκουγες τον Αθανάσιο Καυκαλίδη, να μιλάει για την ανθρώπινη ψυχή, την ελπίδα και την προοπτική για το πώς θα μπορέσει να βοηθηθεί ο άνθρωπος στα ψυχολογικά του αδιέξοδα, με συνεδρίες «ΑΥΤΟΨΥΧΟΓΝΩΣΙΑΣ» με ψυχοδηλωτικά φάρμακα, όπου μπορούσες να αντλήσεις ο ίδιος πληροφορίες για το μη συνειδητό σου και τα κίνητρα της συμπεριφοράς σου, έφθανε για να σε γοητεύσει αυτή η επιστήμη.

Ως υποψήφιος για το Πανεπιστήμιο όταν άρχισα να προετοιμάζομαι για την Ιατρική, μου είπε τα εξής «…Κωστή παιδί μου, η Ψυχιατρική θα σε απογοητεύσει, διότι μην νομίζεις ότι θα είναι μια συνέχεια όλων αυτών που άκουσες από το στόμα μου και σου έχω διδάξει…» Σε μικρότερο βαθμό από αυτά που μου είπε και σε μεγαλύτερο οι ανασφάλειες και αγωνίες της εφηβείας μου, τότε με απομάκρυναν από την ιατρική και περιχαρακώθηκα γύρω από την Φυσική και τα Μαθηματικά επιλέγοντας να σπουδάσω Μηχανολόγος Ηλεκτρολόγος μηχανικός στο ΕΜΠ. Αυτή η επιλογή δεν ανέστειλε την σχέση μου με το έργο του πατέρα μου. Η ατομική μου εμπειρία σε συνεδρίες «ΑΥΤΟΨΥΧΟΓΝΩΣΙΑΣ», διευρύνθηκε και εμπλουτίστηκε, όταν με προτροπή του ίδιου του πατέρα μου, συμπαραστάθηκα σε πολυάριθμες συνεδρίες ασθενών του με ψυχοδηλωτικά φάρμακα την περίοδο (1975-1987) και αυτό όταν, κρινόταν αναγκαία και άμεσα η αντικατάσταση η αλλαγή του «συμπαραστάτη», κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, στην προκειμένη περίπτωση του ίδιου του πατέρα μου. Πρέπει να ομολογήσω, ότι χωρίς τις συνεδρίες «ΑΥΤΟΨΥΧΟΓΝΩΣΙΑΣ» στις οποίες υποβλήθηκα και τις συνειδητοποιήσεις στις οποίες κατέληξα, αμφιβάλλω εάν θα εύρισκα την δύναμη να κάνω το αυτό βήμα προς την Ιατρική.

2. Με τι σχετίζεται η Προγεννητική Ψυχιατρική;

Πρόκειται ουσιαστικά για νέο γνωστικό αντικείμενο, το οποίο ασχολείται… με την διερεύνηση της επίδρασης, νευροβιοχημικών και ορμονικών παραγόντων προερχομένων από το σώμα της εγκύου στο εν εξελίξει νευρικό σύστημα του εμβρύου και τον αντίκτυπό τους στο ανοσοποιητικό του σύστημα και στην ψυχολογία του κατά την μετέπειτα ενήλικη ζωή του.

Επίσης προσφέρει την δυνατότητα, σ’αυτόν/ην που υποβάλλεται σε συνεδρίες «ΑΥΤΟΨΥΧΟΓΝΩΣΙΑΣ» να γνωρίσει τα κίνητρα της συμπεριφοράς του, απωθημένα συναισθήματα και τραυματικές εμπειρίες της ενδομήτριας ζωής του.

3. Υπάρχουν προγεννητικά ψυχικά τραύματα που ενδέχεται να προκαλέσουν παθογένειες στο έμβρυο;

Δύο νευροψυχιατρικές προσεγγίσεις με διαφορά μισού αιώνα η μία από την άλλη καταλήγουν στο συμπέρασμα “η ενδομήτρια ζωή του ανθρώπου, είναι καθοριστικής σημασίας για την ψυχική και σωματική υγεία του μελλοντικού ενηλίκου”. Η πιο πρόσφατη μάλιστα, του 2020, από ομάδα νευροεπιστημόνων, υποστηρίζει ότι το ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ stress, ευθύνεται για την εκδήλωση:

1. Αυτισμού

2. Σχιζοφρένιας

3. Νευροαναπτυξιακών διαταραχών και άλλων ψυχικών διαταραχών….

…δηλαδή για καταστάσεις που ταλανίζουν την κοινωνία μας. Επίσης ενοχοποιούν το ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ stress για την εκδήλωση καρδιοπαθειών και μεταβολικών διαταραχών. Κατ’ αυτούς, η έγκυος όταν στρεσάρεται έντονα από ενδογενή ή εξωγενή αίτια, απελευθερώνει στο αίμα της, κορτιζόλη, κατεχολαμίνες (αδρεναλίνη , νοραδρεναλίνη, ντοπαμίνη) και άλλα βιομόρια σε αυξημένα επίπεδα, ικανά να προκαλέσουν αλλοιώσεις στην ανάπτυξη του κεντρικού και περιφερικού νευρικού συστήματος του κυήματος. Η παλαιότερη προσέγγιση (1960), αυτή του Αθανασίου Καυκαλίδη, εστιάζεται στο ψυχικό τραύμα που δέχεται το έμβρυο κατά την κύηση εφόσον αυτό είναι ανεπιθύμητο .

Είναι γνωστό από την νευροφυσιολογία, ότι ένα νευρικό κύτταρο σε διέγερση (συνεπώς και η σκέψη εφόσον αυτή διεγείρει νεύρα του εγκεφάλου) απελευθερώνει από το κυτταρόπλασμά του στην αιματική κυκλοφορία νευροπεπτίδια μόρια με νευροβιοχημική δράση χωρίς να απαιτούνται νευρωνικές συνδέσεις, μεταξύ μητέρας και εμβρύου, μικρού μοριακού βάρους νευροπεπτίδια, μπορούν να διαπεράσουν τον αιματοπλακουντιακό φραγμό κατακλύζοντας το εν εξελίξει νευρικό σύστημα του εμβρύου. Εάν το κύημα είναι ανεπιθύμητο, με την ποσότητα και την δομή τους τα νευροπεπτίδια αυτά αφήνουν το εντύπωμά τους στο έμβρυο , υπό την μορφή τραυματικής εμπειρίας. Επειδή ερωτάτε για παθογένεια οφειλόμενη σε προγεννητικό ψυχικό τραύμα, θα αναφερθώ στην ψυχοσωματική επιστήμη η οποία έχει πληθώρα παραδειγμάτων σωματοποίησης της ψυχικών διαταραχών, συνεπώς ενισχύεται η γνώση μας ότι και το προγεννητικό ψυχικό τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε παθογένειες.

Η κλινική μου παρατήρηση όλα αυτά τα χρόνια με περιστατικά, σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι, αιμολυτικές αναιμίες, ρευματοειδείς αρθρίτιδες,… δυστυχώς σε μικρό πληθυσμιακό δείγμα, με οδήγησαν στην υπόθεση ότι τα αυτοάνοσα νοσήματα ή αυτοκτονικά νοσήματα όπως τα έχω βαφτίσει, μιας και το ίδιο το ανοσοποιητικό μας σύστημα στρέφεται ενάντια σε υγιή κύτταρα του οργανισμού μας, ίσως να σχετίζονται με προγεννητικά ψυχικά τραύματα. Μια επιδημιολογική μελέτη σε μεγάλο πληθυσμιακό δείγμα, θα μπορούσε να επιβεβαιώσει ή να απορρίψει αυτό τον προτεινόμενο συσχετισμό.

 

4. Η ομιλία σας στο Leading Minds σχετίζεται με τον ψυχικό πόνο των ανθρώπων μέσα από το πρίσμα αυτών ακριβώς των προγεννητικών τραυμάτων. Πως μπορεί κανείς να τα προλάβει ή και να τα θεραπεύσει;

Πράγματι στην ομιλία αυτή, επισημαίνεται, για το πώς η άγνοια της κάθε μητέρας, για την σημαντικότητα της προγεννητικής φάσης της ανθρώπινης ύπαρξης για το μέλλον της , μπορεί να οδηγήσει στη γέννηση αθώων παιδιών τα οποία ενδεχομένως να δυστυχήσουν μέσα από εσωτερικές συγκρούσεις, αγωνίες, φοβίες και ανασφάλειες, οι οποίες προκύπτουν διότι απλούστατα δεν τους προσφέρθηκε το απλούστερο των πραγμάτων, μια αποδοχή της ύπαρξής τους άνευ όρων από την στιγμή της σύλληψής τους. Πρέπει όμως να τονισθεί και ο ρόλος του πατέρα στα παραπάνω, διότι δεν είναι λίγοι εκείνοι που έμμεσα ή άμεσα, έχουν επηρεάσει την ψυχολογία του παιδιού τους όταν ήταν στην κοιλιά της μητέρας του, λόγω Ιδιαίτερης επιθυμίας τους ως προς το φύλο του κυήματος ή με τυχόν βίαιη συμπεριφορά προς την έγκυο.

Ότι αφορά στη θεραπεία των προγεννητικών τραυμάτων, η επιγενετική και η νευροπλαστικότητα απέδειξαν ότι ο εγκέφαλος δεν πρέπει να θεωρείται πλέον σαν κάτι το στατικό και αμετάβλητο αλλά σαν κάτι που επιδέχεται τροποποιήσεις, ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΤΟ ΘΕΛΟΥΜΕ. Οι ψυχοθεραπείες και κάποιες θεραπευτικές εφαρμογές υπόσχονται σημαντική βοήθεια σε πολλά από τα αδιέξοδα της ψυχής μας. Το νευρικό μας σύστημα μαθαίνει πολύ εύκολα και ξεμαθαίνει πολύ δύσκολα. Δίπλα στους παλιούς αντανακλαστικούς μηχανισμούς, λειτουργίας και συμπεριφοράς μας, μπορούμε να χτίσουμε καινούργιους, με νέα νευρωνικά κυκλώματα πιο υγιή.

Όσο για εμάς που μέσα στην άγνοιά μας, έχουμε προκαλέσει πόνο στα παιδιά μας, ας τους κάνουμε μια κατάθεση ψυχής, να παραδεχτούμε το λάθος μας, να τους περιγράψουμε κάτω από ποιες συνθήκες κάναμε αυτό το λάθος και να ζητήσουμε συγνώμη.

Είναι σημαντικό να σας παραθέσω το νομοθέτημα του κράτους για την προγεννητική αγωγή, επίτευγμα του υπουργείου υγείας και της «Ελληνικής Εταιρείας Προγεννητικής Αγωγής» στα πλαίσια της πρωτογενούς πρόληψης της υγείας.

ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 4675/2020 ΦΕΚ 54/Α/11-3-2020 . Στο άρθρο 4 περί Πρωτογενούς, Πρόληψης : αρθρ. 1 « Η Πολιτεία έχει την υποχρέωση ανάληψης δράσεων πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης. Η πρωτογενής πρόληψη περιλαμβάνει τις παρεμβάσεις και τις ενέργειες που στοχεύουν στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης νοσημάτων, αναπηριών ή βλαβών και πραγματοποιούνται πριν από την εμφάνιση αυτών. Ως τέτοιες δράσεις και ενέργειες ενδεικτικά αναφέρονται η προγεννητική αγωγή, οι εμβολιασμοί, η φυσική άσκηση, η αποφυγή του καπνίσματος, η υγιεινή διατροφή, η προαγωγή ψυχικής υγείας και ευεξίας».

Το επόμενο βήμα θα πρέπει να είναι ένα νέο νομοθέτημα που θα επιφορτίζει γυναικολόγους μαιευτήρες, διότι σ αυτούς θα απευθυνθεί πρωτίστως μια εγκυμονούσα, για την ενημέρωσή της, ως προς την τεράστια ευθύνη που έχει απέναντι στην ύπαρξη που κουβαλάει μέσα της και εάν θα συνεισφέρει στο να το κάνει ευτυχισμένο ή δυστυχισμένο, απέναντι στην κοινωνία, διότι αλλοίμονο εάν αυτό το πλάσμα γεννηθεί κουβαλώντας μια αίσθηση θανάτου μέσα στη ψυχή του, σε μορφή ακραίας ψυχοπαθολογίας, πόσο κακό θα κάνει στον εαυτό του (π.χ. εξαρτησιογόνες ουσίες) και στους ανθρώπους γύρω του (χουλιγκανισμός, τρομοκρατία, μοναχικοί λύκοι).

5. Η προγεννητική ψυχολογία και η ενημέρωση των νέων πιθανών γονέων θεωρείτε ότι θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση;

Αναμφισβήτητα! Τουλάχιστον το να ακουστεί ο κώδωνας του κινδύνου στους νέους που δεν έχουν γίνει ακόμα γονείς, έτσι ώστε να συνειδητοποιήσουν, πόσο εύκολο είναι να καταστρέψουν τις ζωές των παιδιών τους μέσα στην άγνοιά τους για την τόσο σημαντική αυτή η φάση της ζωής μας. Ή αντιθέτως να φέρουν παιδιά ψυχικά και σωματικά υγιή με αγάπη για τον εαυτό τους και το περιβάλλον τους.

6. Βάσει των αρχών της Προγεννητικής Ψυχιατρικής και Ψυχολογίας, ενδέχεται κάποτε να έχουμε έναν πιο ευτυχισμένο κόσμο;

Τι σημαίνει ένας πιο ευτυχισμένος κόσμος; Αυτό που διατυμπανίζουν φιλειρηνιστές και άλλοι ακτιβιστές εδώ και δεκαετίες, ένας κόσμος χωρίς συγκρούσεις, πολέμους, πείνα, μετανάστες…. Αλλά …. εάν δεν συνειδητοποιήσει ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ, τα βαθύτερα κίνητρα της συμπεριφοράς του, ποιο συναισθηματικό κενό πάει να καλύψει μέσα από την ύλη, ποια ανασφάλεια πάει να εξισορροπήσει μέσα από την σύγκρουση, προκαλώντας πόνο στους σε ανθρώπους που δεν ευθύνονται για τους φόβους του, αλλαγή δεν θα υπάρξει…

Είθε οι επερχόμενες γενιές, να έρθουν σε αυτό τον κόσμο μέσα στην αποδοχή άνευ όρων και χωρίς εσωτερικές συγκρούσεις. Χωρίς, να επαναλάβουνε τα λάθη μας και τα λάθη των παλαιότερων γενεών που έφεραν τόσο πόνο και τόση καταστροφή σε αυτήν τη γη και ας αφήσουν την χαρά για τη ζωή, την τέχνη την επιστήμη και τον ανθρωπισμό να κυριαρχήσουν στη ζωή τους. Ίσως έτσι να γίνει ο κόσμος λιγότερο δεμένος στην ύλη άρα πιο πνευματικός, πιο κοντά στην αλήθεια, πιο ελεύθερος και νομίζω πιο ευτυχισμένος.

πηγή