«Το δίκαιο του ισχυροτέρου»

Λέμε συχνά ό,τι το μόνο «δίκαιο» που θριαμβεύει είναι «το δίκαιο του ισχυροτέρου»· ο Θουκυδίδης,[1] στον λόγο των ισχυρών Αθηναίων προς τους αδύναμους Μηλίους, γράφει: «Το δίκαιο, στα λόγια των ανθρώπων, αποφασίζεται όταν κι οι δυο πλευρές βρίσκονται στην ίδια ανάγκη, αλλά εκείνα που μπορούν να γίνουν τα κάνουν οι πιο ισχυροί, κι οι αδύνατοι τα παραδέχονται υποχωρώντας.» («Δίκαια μεν εν τω ανθρωπείω λόγω από της ίσης ανάγκης κρίνεται, δυνατά δε οι προύχοντες πράσσουσι και οι ασθενείς συγχωρούσιν»).

«Κυρά αλεπού, ποιος σ’ έμαθε να μοιράζεις; Η συμφορά του λύκου.»

Τα ίδια λέει και ο Θρασύμαχος[2] στην πλατωνική «Πολιτεία»:

«…Τίποτε άλλο δεν είναι το δίκαιο παρά το συμφέρον του ισχυροτέρου… Δίκαιο είναι το συμφέρον εκείνου που έχει την εξουσία στα χέρια του»· («Το δίκαιον είναι ουκ άλλο τι ή το του κρείττονος συμφέρον… Δίκαιον είναι το της καθεστηκυίας αρχής συμφέρον.»)

Παραπλήσια σημασία έχει και η λαϊκή παροιμία «Κυρά αλεπού, ποιος σ’ έμαθε να μοιράζεις; Η συμφορά του λύκου.» Τα παθήματα των άλλων γίνονται μαθήματα· η έκφραση προέρχεται από τον παλιό μύθο του Αισώπου «Λιοντάρι λύκος και αλεπού»: Λιοντάρι, Λύκος, κι Αλπού αντάμα, / τα τρία βγήκαν να κυνηγήσουν. / Με συμφωνία, πως ό,τι πιάκουν, να το μοιράσουν ανάμεσά τους. / Πολύ και πλούσιο κυνήγι κάνουν, / κι αφού σε μέρος τα αραδιάζουν, / του Λύκου λέγει το Λεοντάρι / σε τρία μέρη να τα χωρίσει. / Εκείνος τότε, κι αν λαιμαργάει, / σα φυσικό του, βαστιέται ωστόσο· / κι από το φόβο του ανώτερού του, / με δικιοσύνη τα διαμοιράζει. / Ο βασιλέας των τετραπόδων / με άγριο βλέμμα καταφρονώντας / ισοτιμία, που δεν του πρέπει, / μ’ οργή το Λύκο ευτύς ξεσκίζει· / και της Πανούργης το βάρος δίνει, / να κάμει εκείνη, καθώς ηξέρει. / Σωρόν ομπρός του τ’ απανωτιάζει, / κι αυτή κρατάει πολλά ολίγο. / Ποιος σ’ έχει μάθει, της λέει, Κουμπάρα, / με τόσο δίκιο να διαμοιράζεις; / σκυφτά εκείνη του απηλογήθη: / του Λύκου, αφέντη, η δυστυχία.][3]

Δ.Τ.

Παραπομπές

[1] Ε, 89.

[2] A, 338C, 339Α. Μετάφρ. Ι.Ν. Γρυπάρη, Ζαχαρόπουλος, 1954.

[3] ΙΩΑΝΝΟΥ ΒΗΛΑΡΑ. ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΖΑ ΤΙΝΑ. Εκδοθέντα παρά ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΟΛΙΤΟΥ. ΚΕΡΚΥΡA. ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΔIΟIΚΗΣΕΩΣ. 1827.

πηγή