Κατακαημένη Αράχωβα, Νταβέλη, Νταβέλη

και Δίστομο και Δαύλεια, αχ μωρέ Χρήστο Νταβέλη
Τους κλέφτες τι τους κάματε και τους Κακαραπαίους*
Αχ στο Ζεμενό τους έχουμε, τους πολεμάει ο Μέγας
ο Μέγας απ’ τη Ράχωβα και ο Δούκας απ’ τη Δαύλεια
Εις τα ταμπούρια πήδηξε (σημ. ο Μέγας) με το σπαθί στο χέρι
και τον Φουντούκην έκοψε και τον Χρήστο Νταβέλη*

Πηγαίνοντας στην Αράχωβα, 4 χλμ πριν φθάσετε στην πόλη, θα συναντήσετε το Ζεμενό, έναν μικρούτσικο οικισμό μέσα στα πλατάνια και στα τρεχούμενα νερά. Από εδώ διερχόταν στην αρχαιότητα η Σχιστή οδός, εδώ βρισκόταν ένα Χάνι για να ξεκουράζονται οι ταξιδιώτες. Εδώ σκοτώθηκε το 1856 ο διαβόητος λήσταρχος Χρήστος Νταβέλης (πραγματικό όνομα Χρήστος Νάτσιος) από τον κάποτε αδελφικό του φίλο και επίσης λήσταρχο, και μετέπειτα χωροφύλακα και διώκτη του, Ιωάννη Μέγα.

Η λαϊκή μούσα που αγαπάει όσους εναντιώνονται στις εξουσίες κατέγραψε το γεγονός στο δημοτικό τραγούδι «Κατακαήμενη Αράχωβα». Σήμερα, η Αράχωβα έχει γίνει η Μύκονος της Στερεάς, ο Μέγας αναπαύεται κάτω από την επιτύμβια στήλη του στο δρόμο για τη Δαύλεια (στον ίδιο τόπο που ο Οιδίποδας σκότωσε εν αγνοία του τον πατέρα του Λάιο) και ο Νταβέλης ναι μεν έχει γίνει στάχτη και μπούρμπερη πλην όμως ζει στα τραγούδια και στη ζωγραφιά του Θεόφιλου, φουστανελοφόρος και μαυρομαντηλάς.

Το Ζεμενό όμως υπάρχει και αναπτύσσεται με πολλούς τρόπους και μάλιστα φιλοξενεί και ένα «Βασιλιά» στα εδάφη του. Πρόκειται για το ομώνυμο αποσταγματοποιείο με ψυχή του Στάθη Σιδηρά, και λογότυπο ένα στέμμα με τέσσερις κορυφές που συμβολίζουν την ενασχόληση της οικογένειας με την απόσταξη του τσίπουρου εδώ και τέσσερις γενιές.

Όταν καταργήθηκε το καζάνι πήρε δύο δικές του άδειες/ Photo: Νικόλας Μάστορας
Έφτιαχνε το τσίπουρό του για ιδιωτική κατανάλωση/ Photo: Νικόλας Μάστορας

Στην είσοδο του αποσταγματοποιείο γράφει “1926”. Από τότε ήταν στημένο ένα καζάνι 1500 λίτρων στην Αράχωβα όπου απέσταζαν στέμφυλα και παρήγαν οινόπνευμα για τις ανάγκες του ελληνικού μονοπωλείου οινοπνεύματος. Έβαζαν το οινόπνευμα που παραγόταν σε βαρέλια, το πήγαιναν στην Ιτέα και από εκεί το μετέφεραν με πλοίο στον Πειραιά.

Ο προπάππος του Στάθη, ο Τάσος Γκίκας είχε συμμετοχή στο καζάνι και όταν καταργήθηκε πήρε δύο δικές του άδειες, όπως είχε δικαίωμα ως αμπελοκαλλιεργητής . Έστησε δύο δικά του καζάνια χωρητικότητας 130 λίτρων το καθένα και έφτιαχνε το τσίπουρό του για αυτοκατανάλωση, για να το δίνει στους φίλους του και για να το ανταλλάσσει με άλλα αγαθά όπως γινόταν τότε -για παράδειγμα, έδινες τσίπουρο, έπαιρνες φορμαέλα. Τις δύο αυτές άδειες, τις άφησε στα παιδιά του τον Νίκο και την Παγώνα.

Η Παγώνα παντρεύτηκε τον Στάθη Σιδηρά που είχε το παρατσούκλι «Βασιλιάς» επειδή ήταν σε όλα του large: πολύ φιλόξενος, πολύ απλοχέρης, πολύ γενναιόδωρος, υποστήριζε όσους είχαν ανάγκη και γενικά ήταν ένας πολύ δοτικός άνθρωπος. Ο παππούς Στάθης Σιδηράς, έφτιαξε δικό του καζάνι δίπλα στην εκκλησία το Αγίου Γεωργίου στην Αράχωβα, κάτω από το πατρικό σπίτι της οικογένειας.

«Κάθε χρόνο, ο παππούς Στάθης, με τον πατέρα μου τον Παναγιώτη και τη μητέρα μου Ανθή, δούλευαν το καζάνι. Η διαδικασία ήταν μια μυσταγωγία. Όλο το χωριό περνούσε από εκεί. Έκαναν παρέα στον καζανά, έπιναν, έτρωγαν, τραγουδούσαν. Έχω απίστευτες αναμνήσεις από όλο αυτό, στο οποίο συμμετείχα ολόψυχα κι εγώ μέχρι πριν 15 χρόνια που σταματήσαμε να καζανίζουμε στην Αράχωβα» αναπολεί ο Στάθης.

Ήταν τότε που η οικογένεια πήρε την απόφαση να δώσει στη διαδικασία επαγγελματικό χαρακτήρα, να εμφιαλώσει το τσίπουρο που παρήγε αφού όλοι έλεγαν πως ήταν εξαιρετικό και να το διαθέσει στην αγορά. Αγόρασαν γη στο Ζεμενό και έφτιαξαν την εγκατάσταση του αποσταγματοποιείου τους από το μηδέν. Έστησαν άμβυκα 1300 λίτρων, έφτιαξαν αίθουσα γευσιγνωσίας και ολοκληρώνουν σιγά -σιγά την μικρή επισκέψιμη μονάδα τους.

«Λατρεύω τη δουλειά μου» λέει ο Στάθης. «Έχω κάνει το όνειρό μου εργασία. Ζω μέσα στη φύση ακούω τα πουλιά, έχω κοντά τους γονείς μου. Σπούδασα τουριστικά, αλλά δούλεψα ελάχιστα, μόνο στην πρακτική μου. Προτίμησα να επιστρέψω στην Αράχωβα όπου εργάστηκα στο μικρό μαρμαράδικο που είχαμε πριν ξεκινήσουμε το αποσταγματοποιείο στο Ζεμενό που είναι για μένα η μεγάλη αγάπη μου».

Σταφύλια αγοράζουν από τα χωριά στην πίσω μεριά του Παρνασσού, ροδίτη και μοσχάτο του Αμβούργου, διότι στην περιοχή της Αράχωβας δεν καλλιεργούνται αρκετές ποσότητες για οινοποίηση. Το τσίπουρο είναι 100% διπλής απόσταξης με περιεκτικότητα σε αλκοόλη 38%. Δεν περιέχει γλυκάνισο, αλλά στη δεύτερη απόσταξη συμμετέχουν κάποια αρωματικά βότανα που αφήνουν ένα πολύ απαλό και στρογγυλεμένο άρωμα.

Επειδή η παραγωγή του «Βασιλιά» είναι μικρή θα βρείτε το τσίπουρο σε ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή της Αράχωβας και από εκεί και πέρα, σε πολύ επιλεγμένες κάβες της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και σε ελάχιστες στα Επτάνησα και στα Δωδεκάνησα.

Αποσταγματοποιείο «Βασιλιάς» 6932 601199, Ζεμενό Αράχωβας

facebook /Ιnstagram: ΤΣΙΠΟΥΡΟ ΒΑΣΙΛΙΑ

*Οι Κακαραπαίοι ήταν ληστές, ξαδέλφια της μάνας του Νταβέλη

*Αν θέλετε ακούστε το τραγούδι από τον μεγάλο Γιώργο Παπασιδέρη https://www.youtube.com/watch?v=xPGV3rMzJmo πίνοντας τσίπουρο “Βασιλιάς” για την ατμόσφαιρα