ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ : Η ΝΕΑ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ( του Σαράντη Μιχαλόπουλου)

Πόσο σοβαροί είμαστε όταν προσπαθούμε να αναλύσουμε το θέμα ;

 

Σαράντης Μιχαλόπουλος

 Ενώ από το Σάββατο 7 Νοεμβρίου εφαρμόζονται νέα μέτρα ελέγχου της πανδημίας με «γενική απαγόρευση» (όπως θέλει ο κ. Μπαμπινιώτης να λέμε το lockdown) , οι γνώμες των πολιτών εξακολουθούν να κινούνται, σε πολλές δυστυχώς περιπτώσεις, σε κατευθύνσεις, που ελάχιστη σχέση έχουν με μία στοιχειώδη λογική και με μία ψύχραιμη αντιμετώπιση ενός παγκόσμιου και πρωτοφανούς γεγονότος, που μέχρι στιγμής έχει προκαλέσει τεράστιες απώλειες ανθρώπινων ζωών (1.235.000 θάνατοι μέχρι 5.11.2020).  

Ένα παράδειγμα είναι η ανάρτηση φίλου μου, πριν την γενική απαγόρευση, τον οποίο γνωρίζω καλά και γενικά έχω εμπιστοσύνη στην κρίση του, που όμως φαίνεται να εμμένει σε σενάρια «συνωμοσίας». Γράφει λοιπόν :

«Τα λέγαμε νομίζω, ότι μόλις τελειώσει η τουριστική σεζόν και θα τελειώσουν οι τουρίστες, όσοι ήρθαν τέλος πάντων, θα μας ξαναμαντρώσουν. Γιατί δεν μπορώ να πιστέψω ότι μια χιλιάδα νοσούντων σε πληθυσμό περίπου 6.000.000 κατοίκων στην Αττική είναι ικανή να βάλει τον νομό στο κόκκινο και σε lockdown στη πρωτεύουσα. 

Εκτός και αν, τόσο καιρό, μας έχουν φλομώσει στα ψέματα για τον αριθμό των κρουσμάτων και των νοσούντων, θέλοντας να κρύψουν τα νούμερα. (Λέτε να είναι περισσότερα τα κρούσματα και εμείς να νομίζουμε ότι εμείς ζούμε στη χώρα του δράκου που τον τρέμει ο ιός;).

Να δείτε που σιγά-σιγά θα εμφανίζονται με πορτοκαλί ή κόκκινο και περιοχές, ας πούμε μεγάλα και διάσημα τουριστικά νησιά, που μέχρι τώρα φαινότανε ότι ο ιός φοβάται να πλησιάσει (είπαμε, ζούμε στη δρακοχώρα).

Εύχομαι να μην εφαρμοστεί μάντρωμα, μερικό ή ολικό, για όλο το διάστημα, μέχρι τον ερχόμενο Απρίλιο, που θα ξανάρθει η στερλίνα, τουλάχιστον στα νησιά. Εδώ θα είμαστε να βλέπουμε και να τα λέμε ...».

 

Την ίδια στιγμή διαβάζω ότι «Σύμφωνα με πρόσφατη παγκόσμια έρευνα του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, η Ελλάδα καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση στη λίστα των χωρών με το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων που θεωρούν ότι ο απολογισμός των θανάτων από τον κορωνοϊό παρουσιάζεται σκοπίμως πολύ μεγαλύτερος από την πραγματικότητα». Καταλαμβάνουμε, δηλαδή, τη δεύτερη θέση στη λίστα των αρνητών και συνωμοσιολόγων της πανδημίας του κορωνοϊού, πίσω από τη Νιγηρία.

Βέβαια, η συνωμοσιολογία τροφοδοτείται σε πολλές περιπτώσεις από άγνοια, από ιδεοληψίες και δοξασίες, αλλά και από σκοπιμότητες και μονομερή θεώρηση των πραγμάτων. 

Έτσι, ακούς κάποιους να αναρωτιούνται γιατί κλείνουν τα καταστήματα εστίασης, τη στιγμή που εκεί τηρούνται κάποια μέτρα, όπως αποστάσεις, ενώ δεν κλείνουν οι εκκλησίες, όπου είναι σχεδόν αδύνατο να τηρηθούν τα προβλεπόμενα μέτρα. Και όσο και αν το τελευταίο (δηλαδή το «μη κλείσιμο των εκκλησιών») δεν είναι ακριβές, με την έννοια ότι, πριν την απαγόρευση, προβλεπόταν πλέον μέγιστος αριθμός πιστών σε οποιαδήποτε τελετουργία τα 9 άτομα, δεν παύει στον συγκεκριμένο τομέα να υπάρχει θέμα, καθώς αυτό που ανέφερα προηγουμένως σαν «δοξασίες», εξακολουθεί να εκφράζεται με άρνηση της πραγματικότητας του κορωνοϊού και να επικαλείται μεταφυσικές ερμηνείες και προσεγγίσεις, που δύσκολα μπορούν να αντιμετωπισθούν με την κοινή λογική.

Εντελώς αντίστοιχη «δοξασία» είναι και αυτή των νεαρών κυρίως ατόμων, που δεν μπορούν να αποδεχθούν έναν ατομικό περιορισμό (αυτόν της μη διασκέδασης ή έστω της μη συνάθροισης), και επιδίδονται σε εκδηλώσεις «επαναστατικές» με την έννοια της συνειδητής ανυπακοής στα μέτρα που εφαρμόζει η Πολιτεία.

Υπάρχουν βέβαια και πολλοί πολίτες που προσεγγίζουν το θέμα με μία «λογικοφάνεια», όπως ένας άλλος φίλος μου, τον οποίο επίσης θα τον χαρακτήριζα «λογικό και μετριοπαθή», και ο οποίος γράφει σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης :

«Όσο,

Δεν πυκνώνουν τα λεωφορεία και οι συρμοί του Μετρό

Δεν κλείνουν οι Εκκλησίες όπου δεκάδες-εκατοντάδες άνθρωποι σε κλειστό χώρο γλείφουν το ίδιο κουτάλι

Δεν γίνονται εξαντλητικής αυστηρότητας έλεγχοι στα εργοστάσια, με δεκάδες-εκατοντάδες εργάτες σε κλειστό χώρο

το να ρημάζεις

Όλους τους μικροεπαγγελματίες

Όλους τους καλλιτέχνες και τα συναφή επαγγέλματα (σερβιτόρος-το μπαράκι δίπλα από το θέατρο-ταμίας και χίλια δυο)

Όλη την εστίαση και τους εργαζόμενους σε αυτή

Και την ίδια στιγμή να είμαι παράνομος π.χ. άμα βγω για περπάτημα στην παραλία, μόνος μου, 1-2 το βράδυ

Εγώ το θεωρώ υποκριτικό. Εντελώς.

Όταν η βάρκα βουλιάζει, κλείνεις τις τεράστιες τρύπες πρώτα, όχι τις τρυπίτσες».

Σε καθαρά πολιτικό επίπεδο, ακούς την κυβέρνηση να μιλά για ορθά και μελετημένα μέτρα και την αντιπολίτευση σύσσωμη να υποστηρίζει ότι υπάρχει πλήρης έλλειψη σχεδιασμού και παταγώδης αποτυχία των μέτρων.

Τι πρέπει λοιπόν να σκεφθώ, εγώ ο απλός πολίτης ;

Αλλά ας ξεκινήσουμε από μερικά απλά πράγματα, που μάλλον δεν επιδέχονται αμφισβήτηση.

Υπάρχει αληθινό υγειονομικό πρόβλημα ; Απάντηση : Ναι.

Είναι παγκόσμιο : Απάντηση : Ναι.

Πόσο πιθανό είναι να υπάρχει μία «παγκόσμια συνομωσία», που έχει σαν σκοπό να εξυπηρετήσει άλλα σχέδια ; Απάντηση : Ελάχιστη, διότι δεν μπορώ να φανταστώ να έχουν «συνεννοηθεί» ηγέτες, επιστήμονες, παγκόσμιοι οργανισμοί, με σκοπό να αφανίσουν τους πληθυσμούς, ανεξάρτητα από χρώμα, καταγωγή, προέλευση, οικονομική κατάσταση, κλπ.

Τα στοιχεία που ανακοινώνονται είναι σωστά ή μπορεί να έχουν αλλοιωθεί για λόγους σκοπιμότητας ; Απάντηση : Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, θα πρέπει κανείς να γνωρίζει τον μηχανισμό συγκέντρωσης των στοιχείων. Έχει παρουσιαστεί στη χώρα μας ο μηχανισμός αυτός ; Απάντηση : Σίγουρα όχι. Τείνουμε να πιστεύουμε ότι ακολουθούμε κάποιο διεθνές πρότυπο, αλλά δεν γνωρίζουμε αν το ακολουθούμε σωστά.   

Υπάρχει φάρμακο για την αντιμετώπιση της ασθένειας ; Απάντηση : Όχι

Υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη και την θωράκιση του πληθυσμού ; Απάντηση : Όχι ακόμη.

Είναι ο ιός επικίνδυνος ; Απάντηση : Ναι, αφού σε κάποιες ομάδες είναι και θανατηφόρος.

Μεταδίδεται εύκολα ; Απάντηση : Σίγουρα ναι, αφού με την άρση των απαγορεύσεων προέκυψε νέα έξαρση.

Μέχρι την εύρεση φαρμάκων ή εμβολίων, μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλο τρόπο εκτός από τα απλά μέτρα της αποστασιοποίησης και της καθαριότητας ; Απάντηση : Όχι.

Τα απλά αυτά μέτρα εναπόκεινται στην ατομική ευθύνη των πολιτών ; Απάντηση : Ναι, πλην ορισμένων περιπτώσεων, όπου η ευθύνη της Πολιτείας είναι πολύ καθοριστικότερη. Κλασσικό παράδειγμα είναι οι αστικές συγκοινωνίες.

Έχει επιδειχθεί επαρκής ατομική ευθύνη των πολιτών ; Απάντηση : Ναι σε μεγάλο ποσοστό αλλά και όχι σε ένα άλλο, μικρότερο μεν , αλλά όχι αμελητέο ποσοστό.

Η «επιτυχία» αντιμετώπισης της πανδημίας στην πρώτη φάση ήταν αποτέλεσμα της επίδειξης ατομικής ευθύνης εκ μέρους των πολιτών ; Απάντηση : Απόλυτα λανθασμένη άποψη. Ήταν πρωτίστως αποτέλεσμα της απαγόρευσης. Η ατομική ευθύνη των πολλών, που υπήρξε και υπάρχει, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις από την έλλειψη ατομικής ευθύνης των λίγων, όπως έδειξε η επόμενη περίοδος σταδιακής άρσης των απαγορεύσεων.

Ήταν τα διάφορα μέτρα που εφαρμόστηκαν στην δεύτερη φάση σωστά ; Απάντηση : Εδώ είναι το κυρίως πεδίο που πρέπει να εστιαστούν οι συζητήσεις, λαμβάνοντας όμως υπόψη τέσσερα βασικές παραμέτρους. 

Η πρώτη είναι ότι κανένα «αν» δεν μπορεί να επαληθευθεί, διότι δεν μπορούμε να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω και να δοκιμάσουμε στην πράξη κάποια άλλα μέτρα, ώστε να συγκρίνουμε αποτελέσματα, εκτός από κάποια απολύτως προφανή, όπως αυτό που προανέφερα για τις αστικές συγκοινωνίες. 

Η δεύτερη αρχή είναι ότι η «εξίσωση» της πανδημίας είναι, όπως θα λέγαμε στα μαθηματικά, «πολυπαραγοντική», δηλαδή υπεισέρχονται πολλοί παράγοντας, που ο καθένας μπορεί να έχει διαφορετική συμμετοχή στο τελικό αποτέλεσμα.

Η τρίτη αρχή έχει να κάνει με το υπαρκτό δίλλημα «κορωνοϊός ή οικονομία». Αυτό πολύ απλά εκφράζεται με την απλή σκέψη ότι «λόγω έλλειψης φαρμάκων και μεγάλου κινδύνου, αλλά και αντικειμενικής αδυναμίας συμμόρφωσης όλων των πολιτών σε κάποιες οδηγίες, η αντιμετώπιση της πανδημίας μπορεί να γίνει με διαρκή και γενική απαγόρευση πολλών δραστηριοτήτων, με άμεσο και αναπόφευκτο αποτέλεσμα την απόλυτη οικονομική κατάρρευση». 

Ποια λοιπόν είναι η απάντηση στο παραπάνω δίλλημα ; Ή, καλύτερα, θα μπορούσε να υπάρξει άλλη απάντηση εκτός από αυτή που όλες οι χώρες του κόσμου έδωσαν, επιλέγοντας τη σταδιακή άρση των απαγορεύσεων, για να μην πεθάνει η οικονομία, γνωρίζοντας ότι θα ερχόταν 100% η στιγμή για νέα περίοδο απαγόρευσης ;

Η τέταρτη αρχή είναι το πώς αντιμετωπίζεται ο ιός. Πολλοί μιλούν για αδυναμίες του υγειονομικού συστήματος λόγω έλλειψης ΜΕΘ ή ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, κάτι που είναι αληθές αλλά δεν είναι το κύριο πρόβλημα. Όπως λένε οι ειδικοί, μεγαλύτερο και πλήρως εξοπλισμένο σύστημα υγείας, δεν θα μείωνε την εξάπλωση αλλά θα αντιμετώπιζε καλύτερα τα αποτελέσματα της εξάπλωσης. Όμως το κύριο πρόβλημα είναι ο περιορισμός αυτής της εξάπλωσης, διότι, χωρίς αυτήν, και το ισχυρότερο σύστημα υγείας θα «γονάτιζε», όπως έγινε σε όλες εκείνες τις χώρες που μόνο για ελλείψεις δεν θα μπορούσες να τις χαρακτηρίσεις.   

Με βάση όλα τα παραπάνω, προσωπικά πιστεύω ότι και στο τόσο σοβαρό αυτό θέμα αποδεικνυόμαστε κατώτεροι των απαιτήσεων, για τους παρακάτω λόγους :

Πρώτο, δεν έχουμε αναγάγει το θέμα αυτό σε εθνικό θέμα, για το οποίο θα έπρεπε να υπάρχει εθνική συνεννόηση, δηλαδή χειρισμός από το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων και όχι μόνο από μία κυβέρνηση, όποια και αν είναι αυτή. Αντίθετα, έχει εξελιχθεί σε ένα ακόμη θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης κυβέρνησης – αντιπολίτευσης, όπου, όπως έγραψα και παραπάνω, η πρώτη ισχυρίζεται ότι τα κάνει όλα σωστά και η δεύτερη όλα λάθος.

Δεύτερο, δεν έχει γίνει η σωστή προσπάθεια, πρωτίστως από πλευράς επίσημης κυβέρνησης, για να περιοριστεί η αρνητική στάση εκείνων των κοινωνικών ομάδων που κυρίως χαρακτηρίζονται από εμμονές και δοξασίες. Η κυβέρνηση, προφανώς για λόγους «πολιτικού κόστους», δεν θέλησε να αναλάβει εκείνη το βάρος της σύγκρουσης με τις ομάδες αυτές και άφησε την ενοχλητική δουλειά στα φιλικά της ΜΜΕ. 

Για μένα, η «ανυπακοή» της Εκκλησίας και των «θρησκευόμενων» συμπολιτών είναι πολύ πιο ενοχλητική από την αντίστοιχη ανυπακοή των σύγχρονων «επαναστατών» των πλατειών και των κέντρων «διασκέδασης». Και είναι πιο ενοχλητική διότι θεωρητικά εκπορεύεται και στηρίζεται στον ανθρωπισμό και την αγάπη στον πλησίον, ενώ η δεύτερη δεν κρύβεται από κανέναν ότι εκφράζει ωμά μία ακραία αντικοινωνική στάση.

Όμως, πίσω από τους δισταγμούς για συγκρούσεις, η κυβέρνηση σαφώς και υιοθέτησε μία μικροπολιτική αντιμετώπιση του θέματος, πιθανότατα διότι ήθελε να «σκεπάσει» δικές της αδυναμίες, αστοχίες και παραλείψεις, όπως, για παράδειγμα, αυτή των αστικών συγκοινωνιών, για τις οποίες πολύ σωστά η Αξιωματική Αντιπολίτευση έκανε σχετική επίκαιρη ερώτηση. Έχοντας προσωπικές εμπειρίες, θεωρώ ότι στο συγκεκριμένο θέμα υπήρξαν κραυγαλέες ολιγωρίες, διότι ο τομέας αυτός ήταν εξίσου σημαντικός με τον τομέα της δημόσιας υγείας και έπρεπε εξ αρχής να υπάρξει σχετικός σχεδιασμός, ώστε να ενισχυθεί και όχι να φθάνουμε στο φθινόπωρο για να πούμε ότι θα προστεθούν 100 λεωφορεία στις συγκοινωνίες.

Δυστυχώς, η μικροπολιτική εκδηλώνεται και σε όλο το υπόλοιπο πολιτικό φάσμα, αλλού ίσως λιγότερο και αλλού περισσότερο, καθώς επιλέγεται η κριτική των γεγονότων εκ του αποτελέσματος και όχι η αναζήτηση των αιτίων. Με απλά λόγια, δεν είναι τα μέτρα που γενικώς «αποτυγχάνουν», αλλά οι «παραδοχές» πάνω στις οποίες στηρίχτηκε η απόφαση για τα μέτρα που δεν εκπληρώνονται. Και τι σημαίνει «παραδοχή» ; Παραδοχή είναι η υπόθεση ότι αν π.χ. φοράνε όλοι μάσκες, τότε δεν πειράζει πολύ να γίνεται και σε μερικές περιπτώσεις συνωστισμός. Όταν λοιπόν η υπόθεση αυτή δεν εκπληρώνεται και το ποσοστό αυτών που φορούν μάσκα είναι 60%, τότε σίγουρα θα πειράξει ο συνωστισμός και τα σχετικά μέτρα θα αποτύχουν.

Και καλά, θα ρωτήσει κάποιος. Αυτό δεν το σκέφτονται οι πολιτικοί ; Η απάντηση η δική μου είναι ότι το σκέφτονται, διότι δεν είναι ανόητοι ή αδαείς, επιλέγουν όμως να μη το εφαρμόζουν, διότι θεωρούν εμάς τους πολίτες σαν ανόητους ή αδαείς και πιστεύουν ότι έτσι θα μας «πείσουν» για τα λεγόμενά τους. Και αυτό κατά τη γνώμη μου είναι ο ορισμός του λαϊκισμού.  

Αυτό λοιπόν που είναι για μένα ζητούμενο σήμερα, δεν είναι το ποια λάθη κάναμε αλλά το πώς θα πορευτούμε από εδώ και πέρα, ώστε κυριολεκτικά να επιβιώσουμε από το κακό που μας βρήκε. Και το μόνο που χρειάζεται είναι μία πανεθνική προσπάθεια, με βάση τα επιστημονικά δεδομένα αλλά και την κοινή λογική, μακριά από δοξασίες αλλά και λαϊκισμούς.

Και θα κλείσω αυτή μου την αναφορά με δύο σχόλια. Το πρώτο σχετίζεται με μία μικρή ιστορία από τα παιδικά μου χρόνια. Ήταν λοιπόν ένας πατέρας που είχε δύο κόρες. Η μία ήταν παντρεμένη με έναν που έφτιαχνε κανάτια  και η άλλη με έναν που καλλιεργούσε λάχανα. Όταν επισκέφθηκε την πρώτη, εκείνη του είπε να κάνει την προσευχή του να μη βρέχει για να στεγνώνουν τα κανάτια. Αντίστοιχα η δεύτερη του ζήτησε να κάνει τον σταυρό του για να βρέχει, ώστε να φυτρώνουν τα λάχανα. Δίλλημα ! Αφιερωμένο σε όλους εκείνους που έχουν τις λύσεις στο «τσεπάκι».

Το δεύτερο είναι ένα πρόσφατο παράδειγμα δημοσιογράφου που ρωτά τον κυβερνητικό εκπρόσωπο : Μία μητέρα μας θέτει ένα εύλογο ερώτημα το οποίο σας μεταφέρουμε. Έχει δύο παιδιά, το ένα στην τελευταία τάξη του δημοτικού και το άλλο στην πρώτη τάξη του γυμνασίου. Ποια είναι η διαφορά τους, ώστε να δικαιολογείται το ένα να σταματά το σχολείο με την απαγόρευση και το άλλο να συνεχίζει ; 

Και αναρωτιέμαι εγώ, όποιο όριο ηλικίας και να βάζαμε, δεν θα δημιουργούσε αντίστοιχο ερώτημα ; Δεν έχουμε και σήμερα το φαινόμενο ένα παιδί που γεννήθηκε την 31^η Δεκεμβρίου ενός έτους να πηγαίνει σχολείο, ενώ αντίστοιχα ένα παιδί που γεννήθηκε την 1^η Ιανουαρίου του επόμενου έτους να πηγαίνει ένα χρόνο αργότερα. ; 

Οι πολιτικοί μας (όχι όλοι) και οι δημοσιογράφοι – διαμορφωτές της κοινής γνώμης (επίσης, όχι όλοι) αποδεικνύονται για μία ακόμη φορά κατώτεροι των περιστάσεων, αλλά δυστυχώς «αντάξιοι» της μοίρας μας.