ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΜΜΕ (Σαράντη Μιχαλόπουλου , κατοίκου Ιτέας )

Κάποιες σκέψεις για την «εξωθεσμική» «4^η εξουσία».

 

Σαράντης Μιχαλόπουλος

Σχεδόν όλοι οι πολίτες πιστεύουν ότι τα ΜΜΕ διαχρονικά επηρεάζουν τα πολιτικά πράγματα της χώρας και μάλιστα αρνητικά, υπό την έννοια ότι δρουν σαν μία «εξωθεσμική εξουσία» (4^η εξουσία), υπαγορεύοντας στις πολιτικές ηγεσίες τις αποφάσεις των τελευταίων για σημαντικά ζητήματα του τόπου, κυρίως οικονομικά αλλά και θεσμικά. Δεν είναι μάλιστα λίγοι αυτοί που ευθέως κατηγορούν τα ΜΜΕ ότι αποτελούν ένα πεδίο διαπλοκής, παράλληλα αλλά και μαζί με τα υπόλοιπα πεδία διαπλοκής που δεν είναι άλλα από τα διάφορα επιχειρηματικά συμφέροντα.

Το ερώτημα λοιπόν που αναδεικνύεται είναι κατά πόσο μπορεί να γίνει μία «απεξάρτηση» της πολιτικής από τα ΜΜΕ.

Ο Θόδωρος Στάθης είναι παλιός Υπουργός των Κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, καθηγητής Πανεπιστημίου στις ΗΠΑ αλλά και ένας διανοητής που διατυπώνει αρκετά ριζοσπαστικές απόψεις για τα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία.

Εγώ έχω το προνόμιο να είμαι φίλος του και να ενημερώνομαι τακτικά γι’ αυτά που γράφει σε εφημερίδες, περιοδικά και ιστοσελίδες. 

Πρόσφατα δημοσίευσε ένα άρθρο ακριβώς για το θέμα της «απεξάρτησης» από τα ΜΜΕ. Αντιγράφω ένα μεγάλο μέρος αυτού του άρθρου, για να το σχολιάσω στη συνέχεια.

Η αντικειμενική ενημέρωση των πολιτών ήταν ανέκαθεν προβληματική. Πριν την μεταπολίτευση το κόμμα ή η δικτατορία στην εξουσία και οι παρασκήνιοι προστάτες τους ήταν ο απόλυτος άρχων επί πάντων των μέσων ενημέρωσης. Κάποια μέσα, μάλιστα, είχαν και πρόβλημα κυκλοφορίας. Από τη Μεταπολίτευση και ύστερα το θέμα της ενημέρωσης των πολιτών «βελτιώθηκε» τόσο, ώστε να φτάσουμε σήμερα στο σημείο, όπου την πολιτική να την καθορίζουν πρωτίστως τα ΜΜΕ κτλ. και δευτερευόντως τα πολιτικά κόμματα!

Τα άρθρα ευαισθητοποιημένων πολιτών που επισημαίνουν, αραδιάζοντας τις γνωστές διαπιστώσεις, τους κινδύνους για τη λειτουργία της δημοκρατίας, δεν έχουν προωθήσει συνταγές που να είναι σε θέση να εξαλείψουν το πρόβλημα. γιατί αντί να «χτυπάνε το γαϊδούρι χτυπάνε το σαμάρι». Είναι γεγονός πως η ενημέρωση είναι παντού υπό ασφυκτικό έλεγχο γιατί τα σημερινά ολιγαρχικά καθεστώτα, που φέρουν το όνομα δημοκρατία, προσφέρουν σε ισχυρά οικονομικά κέντρα πρόσφορο έδαφος για καλές επενδύσεις στα ΜΜΕ και με στόχο ασφαλώς τον έλεγχο της εξουσίας από τα καπιταλιστικά πλοκάμια.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, μάλιστα, επαίρετο ως κυβέρνηση για τις επενδύσεις ιδιωτών στον τομέα αυτό. Και το κακό είναι ότι κάποιοι εξ αυτών που διαμαρτύρονται, και μάλιστα έντονα, είναι συνένοχοι και υπεύθυνοι για την κατάσταση και προφανώς μαζί με όλους τους άλλους είναι και ηθικοί αυτουργοί για τα εγκλήματα που καθημερινά διαπράττονται σε βάρος του λαού εις το όνομα δήθεν της δημοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση τους υπεύθυνους για την κατάσταση αυτή πρέπει να τους αναζητήσουμε στα πολιτικά κόμματα, τα οποία φαινομενικώς θεωρούνται ως κέντρα παραγωγής πολιτικής.

Αυτά, από ένα σημείο και ύστερα, κρατούσαν την πόρτα, αντικειμενικά, ανοιχτή σε ισχυρά, από οικονομική άποψη, ιδιωτικά κέντρα για επενδύσεις στα ΜΜΕ. Το κίνητρο των επενδύσεων παράγεται από τη χρήση ενός μέσου (εργαλείου) που επινοήθηκε για να υπηρετήσει όχι τις αξιωματικές αρχές της δημοκρατίας αλλά τον επαγγελματισμό και την οικογενειοκρατία στην πολιτική. Και το όνομα αυτού του εργαλείου είναι οι εκλογές για την ανάδειξη των πολιτικών αξιωματούχων στα κόμματα, στη Βουλή και στην καρέκλα της εξουσίας.

Θεσμός σε ανυποληψία

Η εκλογική διαδικασία αγκαλιάστηκε από την αρχή με ιδιαίτερη αγάπη από τους πολίτες-ψηφοφόρους που το θεώρησαν ως ένα πολύ δημοκρατικό εργαλείο, αφού τους δίνει την δυνατότητα, έτσι νομίζουν, να είναι οι άρχοντες της χώρας. Όμως η εκλογική διαδικασία γεφυρώνει τους ψηφοφόρους, μεμονωμένους ή οργανωμένους σε ισχυρές ομάδες κάθε μορφής, με τους εκάστοτε υποψηφίους, σε μια σχέση όπου παράγεται η διαπλοκή και η διαφθορά που ευθύνεται για τις τρομακτικές ανισότητες που ευδοκιμούν σε όλες αυτές τις κοινωνίες και τη δυσλειτουργία των δημοκρατιών.

Τα πολιτικά κόμματα είναι ένας θεσμός με αντοχές που εξελίχθηκε και έγινε αποδεκτός από τους πολίτες στη σύγχρονη εποχή, παρά το ότι υπήρξαν διαλείμματα, όπου η άσκηση πολιτικής από πολιτικά κόμματα αντικαταστάθηκε από δικτατορικά καθεστώτα, ιδίως στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου στα πλαίσια του ανταγωνισμού ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή. Όμως, με το διάβα των χρόνων, ο θεσμός των πολιτικών κομμάτων έχει υποπέσει σε πολύ ανυποληψία και ευθύνονται γι’ αυτό αποκλειστικά τα κόμματα.

Ούτε καν οι μισοί πολίτες προσέρχονται, πλέον, στην κάλπη για να ψηφίσουν γιατί δεν πιστεύουν πως με την ψήφο τους θα αλλάξει κάτι. Αυτή δε η κατάσταση επιτάθηκε με την τελευταία οικονομική κρίση και θα πρέπει να εξετάσουμε τις αιτίες που προκάλεσαν αυτή την δυσάρεστη για το θεσμό των πολιτικών κομμάτων εξέλιξη, ώστε οι "εξεγερμένοι" στις πλατείες να ζητούν την κατάργησή τους. Προσωπικά θεωρώ το θεσμό των πολιτικών κομμάτων ως το εφαλτήριο του εκδημοκρατισμού και εκσυγχρονισμού της χώρας, με την προϋπόθεση ότι αυτά από αρχηγικά θα εξελιχθούν σε δημοκρατικά λειτουργούντα κόμματα και πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η μείωση της εξάρτησής τους από τα ΜΜΕ.

Απεξάρτηση από ΜΜΕ

Η πρώτη σημαντική απεξάρτηση τους από τα ΜΜΕ μπορεί άμεσα να επιτευχθεί επιλέγοντας όλα τα πολιτικά τους στελέχη στα διάφορα όργανα του κόμματος δια της κλήρωσης αντί της εκλογής και για μια θητεία μη ανανεώσιμη, από ένα σύνολο εθελοντών, οι οποίοι απαραιτήτως πληρούν τα προσόντα για κάθε θέση που διεκδικούν (βλ. Δούρειος Ίππος της Δημοκρατίας, εκδόσεις Άμμων). Η διαδικασία αυτή εξασφαλίζει και την ανάδειξη ικανότερων πολιτικών αξιωματούχων, και όχι μόνον, από αυτά που προκύπτουν με τη διαδικασία της εκλογής, όπου οι κλίκες και τα φέουδα δεσπόζουν.

Η περαιτέρω απεξάρτησή των κομμάτων από τα ΜΜΕ επιτυγχάνεται με την ανάδειξη πολιτικών αξιωματούχων για τη Βουλή και τα περιφερειακά και δημοτικά συμβούλια δια της διπλής κλήρωσης. Η πρώτη για το σχηματισμό του ψηφοδελτίου και η δεύτερη, που γίνεται μετά τις εκλογές, για τον προσδιορισμό της σειράς εκλογής του κάθε υποψηφίου. Με τη διαδικασία αυτή, όπου ο σταυρός καταργείται, καταργείται και το αρχηγικό κόμμα και το κόμμα αρχίζει και λειτουργεί δημοκρατικά ως, άλλωστε, οφείλει να λειτουργεί. Η Βουλή και κάθε περιφερειακό ή δημοτικό νομοθετικό σώμα αποκτά χαρακτηριστικά πραγματικής λαϊκής εκπροσώπησης. Με τον τρόπο αυτό η δημοκρατία μεταγγίζεται στη συνέχεια και σε όλη τη χώρα.

Η όλη διαδικασία ολοκληρώνεται με την εκλογή του αρχηγού του κόμματος και των υποψηφίων περιφερειαρχών και δημάρχων από ένα πλήθος υποψηφίων, οι οποίοι εκλέγονται, αφού παρουσιάσουν τα όραμά τους προς τους ψηφοφόρους σε σχετικές περιφερειακές συνελεύσεις του κόμματος. Η θητεία της ιδιότητας του υποψηφίου για αυτές τις τρεις περιπτώσεις μπορεί να ανανεωθεί μια επιπλέον φορά.

Οι πιο ικανοί

Τώρα οι ψηφοφόροι για την εκλογή προέδρων κομμάτων που είναι οι κληρωθέντες στα όργανα του κόμματος δεν είναι οπαδοί υποψηφίων αρχηγών περιφερειαρχών ή δημάρχων λόγω διαπλοκής και ούτε η εξέλιξή τους εξαρτάται πλέον από αυτούς. Η εξάρτησή τους αποτελεί πλέον παρελθόν και με αυτά τα χαρακτηριστικά οι ψηφοφόροι αυτοί ψηφίζουν αυτούς που είναι ικανοί να τους πείσουν! Αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει και την ανάδειξη των πιο ικανών για το κάθε αξίωμα. Σε κάθε ένα από τα παραπάνω βήματα απεξάρτησης των κομμάτων από τα ΜΜΕ σημαίνει ότι κάποιες υπηρεσίες που προσφέρονταν από αυτά στους υποψηφίους έχουν καταλήξει στα αζήτητα!

Σε ένα τέτοιο, δημοκρατικό πλέον, καθεστώς η αντικειμενική ενημέρωση των πολιτών μπορεί να ενισχυθεί έτι περισσότερο με την ύπαρξη ή χρήση της δυνατότητας έντυπης και ηλεκτρονικής ενημέρωσης με δαπάνες του δημοσίου, μέσω των οποίων όλα τα πολιτικά κόμματα που λειτουργούν στη χώρα μας να έχουν στη διάθεσή τους τακτικό βήμα ενημέρωσης των πολιτών σε ότι αφορά το πρόγραμμά τους και τις απόψεις τους για την τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα. Τα υπόλοιπα θα τα ρυθμίσει στη συνέχεια με δημοκρατικό τρόπο το πραγματικά δημοκρατικό πολίτευμα που μας προσφέρουν οι παραπάνω διαδικασίες.

Σχολιάζοντας την παραπάνω πρόταση και έχοντας προσωπική εμπειρία από αυτό που συνηθίζουμε να αποκαλούμε «πολιτικό κόστος», λόγω θητείας σε θέσεις ευθύνης δημόσιων οργανισμών, το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι την προσυπογράφω πλήρως, σαν αρχή, διότι η μόνη οριστική θεραπεία ενός κακού είναι η εξάλειψη της αιτίας που το προκαλεί. 

Η σχέση ψηφοφόρων – εκλεγμένων εκπροσώπων (βουλευτών) ήταν ανέκαθεν η κύρια αιτία για την άνθηση του ρουσφετιού και η βάση της εξάρτησης των υποψήφιων από αυτούς που θα τους ψήφιζαν. Η κατάργηση του σταυρού προτίμησης αλλά και η εμπέδωση στη συνείδηση του κοινού ότι θα ψηφίζει μόνο κόμμα και όχι βουλευτές, σίγουρα θα μειώσει την πίεση προς αυτούς που διεκδικούν την εκπροσώπηση των πολιτών, αλλά φυσικά θα αυξήσει την πίεση στα κόμματα να λειτουργούν με αρχές και προγράμματα και όχι συνθήματα και προεκλογικές υποσχέσεις που ξεχνιούνται την επόμενη των εκλογών. 

Εξυπακούεται ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να λειτουργήσει ένα τέτοιο σύστημα αποτελεσματικά είναι να ενισχυθούν περαιτέρω θεσμοί, όπως οι προσλήψεις στο Δημόσιο (ΑΣΕΠ), η διαφάνεια (ΔΙΑΥΓΕΙΑ), οι Ανεξάρτητες Αρχές (Συνήγορος του Πολίτη, Συνήγορος του Καταναλωτή, κλπ.) και κυρίως η ευκολία επικοινωνίας των πολιτών με το Κράτος (καθιέρωση ενός πραγματικά «πελατοκεντρικού» συστήματος διοίκησης).

Για μένα, οι σημερινές συνθήκες είναι ώριμες για να αρχίσει μία τέτοια συζήτηση, αν μη τι άλλο, μεταξύ των πολιτών. Δυστυχώς, η δυσκολία είναι ότι δεν βλέπω από πού θα μπορούσε να ξεκινήσει η συζήτηση αυτή, καθώς φωνές σαν του Θόδωρου Στάθη και αρκετών άλλων που εκφράζουν έναν «ορθό λόγο» συνήθως δεν έχουν βήμα για να ακουστούν. Ίσως είμαι απαισιόδοξος, αλλά δεν βλέπω άλλη λύση εκτός από ένα διαφορετικό ΜΜΕ που, ξεφεύγοντας από τον κανόνα, θα πρόσφερε το ζητούμενο βήμα. Και σαν τέτοιο δεν βλέπω άλλο εκτός από τη Δημόσια Τηλεόραση και το Δημόσιο Ραδιόφωνο. Αυτό όμως προϋποθέτει να ληφθεί μία τέτοια απόφαση από την λεγόμενη πολιτική ηγεσία, δηλαδή από το εκάστοτε κυβερνών κόμμα. Και δυστυχώς, δεν έχω καμία ένδειξη ότι υπάρχει τέτοια πρόσθεση, ούτε από το κόμμα που κυβερνά σήμερα, ούτε και από τα βασικά κόμματα της αντιπολίτευσης.