ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ( Σαράντη Μιχαλόπουλου , Ιτέα )

Με αφορμή τις συνεχείς διακοπές νερού στην Ιτέα

Τις τελευταίες ημέρες η χώρα βίωσε πρωτοφανείς καταστροφές από ακραία φυσικά φαινόμενα. Τις ίδιες μέρες στη μικρή και ίσως άγνωστη σε πολλούς Ιτέα συμβαίνουν συνεχείς διακοπές παροχής νερού, άλλες για προγραμματισμένες εργασίες και άλλες λόγω έκτακτων βλαβών στο δίκτυο. Η ενημέρωση του τοπικού πληθυσμού ελλιπέστατη, καθώς στηρίζεται σε κάποιες αναρτήσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή τοπικές ενημερωτικές ιστοσελίδες, λες και ο κάθε πολίτης έχει πρόσβαση σε όλα αυτά και ενημερώνεται καθημερινά και αδιάλειπτα. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το παρακάτω :

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΓΙΑ ΔΙΑΚΟΠΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΙΤΕΑΣ

Εξαιτίας βλάβης σε κεντρικό αγωγό του δικτύου ύδρευσης στην συμβολή των οδών Καποδιστρίου & Ηρώων στην Κοινότητα της Ιτέας θα υπάρξει δίωρη διακοπή στην υδροδότηση της ευρύτερης περιοχής.

Σε αυτή τη μικρή κλίμακα της τοπικής κοινωνίας αναδεικνύονται οι διαχρονικές αδυναμίες και ελλείψεις των λεγόμενων «αρχών», δηλαδή αυτών που έχουν εκλεγεί για να διαχειρίζονται τα κοινά, στο όνομα των πολιτών.

Το συγκεκριμένο παράδειγμα δεν αφορά μόνο έναν τομέα της ζωής του τόπου, αλλά καλύπτει το σύνολο των δραστηριοτήτων των δημοτικών και τοπικών αρχών που φαίνεται ότι αρκούνται στην ενημέρωση των πολιτών μέσω των «ανοιχτών διαδικασιών», δηλαδή των συνεδριάσεων δημοτικών και τοπικών συμβουλίων, όπου μπορεί ο κάθε πολίτης να παραστεί και αν ακούσει αυτά που συζητιούνται και αποφασίζονται, ή της έκδοσης κάποιων «δελτίων τύπου», που δημοσιεύονται σε τοπικά μέσα ενημέρωσης, χωρίς βέβαια να έχει γίνει ποτέ αποτίμηση της έκτασης που αυτά τα τελευταία καλύπτουν τον ευρύτερο πληθυσμό.

Και μόνο αυτό το γεγονός αναδεικνύει μία πεπαλαιωμένη νοοτροπία του «εμείς εκλεγήκαμε από εσάς για να διαχειριστούμε τα θέματά σας και σε εσάς το μόνο που μένει είναι να μας έχετε εμπιστοσύνη και να μας κρίνετε όταν έρθει η ώρα να σας ζητήσουμε εκ νέου την ψήφο σας».

Όταν όμως η νοικοκυρά που ετοιμάζεται να στήσει το φαγητό της και βλέπει ότι δεν έχει σταγόνα νερό στην βρύση της, όταν ο επαγγελματίας πάει να φτιάξει έναν καφέ και δεν λειτουργεί το μηχάνημά του, όταν ο οποιοσδήποτε κάτοικος νοιώθει την ανάγκη να πάει τουαλέτα και δεν έχει νερό για την αφόδευσή του, αναρωτιέμαι πως οι εκλεγμένοι άρχοντες μπορούν να λύσουν αυτά τα καθημερινά προβλήματα, που είναι ίσως μικρά, αν τα σκεφθείς μεμονωμένα, αλλά δημιουργούν απόλυτη αβεβαιότητα για το πόσο ικανοί ή προετοιμασμένοι είναι αυτοί οι ίδιοι εκλεγμένοι άρχοντες να αντιμετωπίσουν μία μεγαλύτερης έκτασης καταστροφή, σαν αυτήν που έπληξε χθες την Καρδίτσα και τα Ιόνια νησιά, αλλά μπορεί αύριο να πλήξει με την ίδια ή άλλη μορφή (φωτιά, σεισμός, επιδημία, κλπ.) οποιαδήποτε άλλη περιοχή.

Μία απλή, πολύ απλή, λύση για την ενημέρωση των πολιτών μίας μικρής κοινωνίας είναι τα κινητά τηλέφωνα που σήμερα αναγνωρίζεται ότι είναι σχεδόν καθολικής εφαρμογής (καμία σχέση με την επισκεψιμότητα και ενημέρωση μέσω διαδικτύου). 

Στην Ιτέα, για παράδειγμα, υπάρχει η Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης. Εξυπηρετεί, ας πούμε, 2.000 νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Πόσος χρόνος χρειάζεται για να συγκεντρωθούν τα κινητά τηλέφωνα όλων αυτών ; Και πόσος κόπος ή κόστος χρειάζεται για την αποστολή ενός μηνύματος SMS, όταν συμβεί μία διακοπή νερού ;

Ακούγεται απλό και εύκολο, όμως το ερώτημα είναι γιατί οι αρμόδιοι δεν το σκέφτονται ; Και η απάντηση είναι αυτό που παραπάνω έγραψα, δηλαδή η νοοτροπία της μη ουσιαστικής έγνοιας για τον πολίτη και της απόλυτης κυριαρχίας της ιδέας «εγώ είμαι εδώ για σένα». 

Έλα όμως που σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύεται ότι κανείς από όλους αυτούς «δεν είναι εδώ για μένα». Διότι, αν ήταν, το πρώτο που έπρεπε να φροντίσει, όταν αναλάμβανε το έργο που του ανέθεταν οι πολίτες, θα ήταν να καταγράψει όλες τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, από την πιο μικρή μέχρι την πιο μεγάλη, να καταστρώσει ένα σχέδιο αντιμετώπισης αυτών των αναγκών, ακόμη και με τη μορφή «αυτήν δεν μπορώ να την αντιμετωπίσω» και, το κυριότερο, να μοιραστεί αυτό το σχέδιο με όλους τους πολίτες και όχι μόνο με κάποιους άλλους «εκπροσώπους» τους που συμμετέχουν και αυτοί στα διάφορα συμβούλια, έστω και σαν «αντιπολίτευση».

Εγώ καλοπροαίρετα θα ρωτήσω τους συμπολίτες μου, όλους όμως και όχι μερικούς που μπορεί να συμμετέχουν σε διάφορά όργανα και να έχουν μία περισσότερη πληροφόρηση : Σε τι κατάσταση είναι το υδροδοτικό δίκτυο της πόλης ; Έχει «αδύνατα» σημεία και πόσο σοβαρά είναι αυτά ; Εντελώς αντίστοιχα, σε τι κατάσταση είναι το αποχετευτικό δίκτυο της πόλης ; Πόσο πιθανό είναι να δημιουργηθεί και σ’ αυτό κάποιο πρόβλημα ;

Πηγαίνοντας όμως σε κάτι γενικότερο, θα ρωτήσω : Υπάρχουν σχέδια έκτακτης ανάγκης, στα πλαίσια της πολιτικής προστασίας ; Τι προβλέπουν αυτά ; Και αν κάποιος βιαστεί να απαντήσει ότι «ναι υπάρχουν και μάλιστα γίνονται κατά καιρούς ασκήσεις», εγώ θα ρωτήσω : Δεν πρέπει να ξέρει και ο απλός πολίτης τι προβλέπουν αυτά τα σχέδια και κυρίως πόσο υπάρχουν τα μέσα (ανθρώπινοι πόροι, μηχανήματα, εξοπλισμός, κλπ.) για την αποτελεσματική αντιμετώπιση μίας καταστροφής ; Πρέπει πρώτα να γίνει αυτή η καταστροφή και μετά εμείς απελπισμένοι να φωνάζουμε «που είναι το Κράτος να μας βοηθήσει» ;

Αλλά ακόμη και αν εμείς, οι κάτοικοι της μικρής και πιθανόν άγνωστης σε πολλούς Ιτέας ή της Κίρρας ή της Τριταίας ή του Ελαιώνα ή όποιου άλλου χωριού ή οικισμού είμαστε σε κάπως καλύτερη κατάσταση από κάποιες άλλες πόλεις ή χωριά από την άποψη ότι δεν έχουμε ποτάμια που μπορούν να πλημμυρίσουν ή δάση που να κινδυνεύσουν από φωτιά, δεν πρέπει να σκεφτόμαστε και να προετοιμαζόμαστε και για άλλους κινδύνους που πιθανόν να ενσκήψουν ;

Πίσω όμως από όλα αυτά παραμένει ο πραγματικός εχθρός που είναι η νοοτροπία. Η νοοτροπία που δεν θέλει τον πολίτη στο προσκήνια αλλά στο παρασκήνιο. Που επικαλείται τον πολίτη, όταν θέλει κάποιος να υπερηφανευτεί για κάτι καλό που του έκανε, αλλά τον ξεχνά όταν πρέπει να τον ενημερώσει και να τον κάνει συμμέτοχο για όσα άλλα γίνονται και επηρεάζουν την καθημερινότητά του. Και αυτή τη νοοτροπία πρέπει να την πολεμήσουμε και να την αλλάξουμε, όσοι φυσικά πιστεύουμε στον ρόλο μας σαν πολιτών. Διότι δυστυχώς, και ανάμεσά μας υπάρχουν αρκετοί που, είτε «αποδέχονται» αυτή την πραγματικότητα, είτε την θεωρούν «πρόσφορη» για την ενίσχυση πελατειακών σχέσεων με αυτούς που έχουν την ευθύνη διαχείρισης των κοινών.

Υστερόγραφο : Τη στιγμή που έγραφα το παραπάνω κείμενο, πέρασε από τους δρόμους της Ιτέας κάποιο αυτοκίνητο, που μετέδιδε με μεγάφωνο το μήνυμα ότι «την Κυριακή 27/9 θα υπάρξει διακοπή ρεύματος». Δεν λέω, αποτελεσματική μέθοδος για μία μικρή πόλη και αξιέπαινη η προσπάθεια μίας άλλης δημόσιας υπηρεσίας, αλλά εμένα με ξαναγύρισε στα παιδικά μου χρόνια, της δεκαετίας του 50, όταν από τους δρόμους της γειτονιάς μου περνούσε ο παγωτατζής και τρέχαμε όλα τα μικρά να πάρουμε το κασάτο ή το χωνάκι παγωτό. Δεν ήταν και τόσο άσχημα !