Η δολοφονία του συνταγματάρχη Ψαρρού χρεώθηκε στον Άρη Βελουχιώτη επειδή έτσι βόλευε όλες τις πλευρές
του Διονύση Χαριτόπουλου *
Συνέβη μόλις χτες. Έτσι θα πρέπει να δούμε σε χρόνους ιστορίας το έγκλημα που διεπράχθη στις 19 Απριλίου του 1944 στο Κλήμα Δωρίδας. Απόδειξη ότι ακόμα συζητείται, ακόμα γράφονται άρθρα, λίβελοι, βιβλία, και οι απόψεις διχάζονται.
Πρόκειται για τον άδικο, εν ψυχρώ φόνο του συνταγματάρχη Δημήτριου Ψαρρού και την ομαδική τύφλωση που προκαλεί έως σήμερα.
Το παράδοξο και μάλλον μοναδικό στα χρονικά είναι πως έχουμε έναν φόνο στο φως της μέρας. Διεπράχθη ενώπιον μαρτύρων και από τις δύο πλευρές· του θύματος και του θύτη. Όλοι οι αυτόπτες υποδεικνύουν ως δολοφόνο το ίδιο πρόσωπο.
Ο ίδιος ο δολοφόνος δεν αρνείται την πράξη του· αντιθέτως, παραδέχεται την ενοχή του χωρίς όμως να αποκαλύπτει τον λόγο του εγκλήματος.
Επιπλέον, γνωρίζουμε τους ηθικούς αυτουργούς που τον ώθησαν, γνωρίζουμε και εκείνους που συνήργησαν με τον τρόπο τους στην τέλεση του εγκλήματος. Κι όμως, εξακολουθούν να το χρεώνουν σε κάποιον ο οποίος ούτε καν βρισκόταν στον τόπο που συνέβη.
Όπως γίνεται συχνά, όταν το έγκλημα είναι πολιτικό, ο δολοφόνος δεν είναι αυτός που το διαπράττει· είναι αυτός που θα θέλαμε να το έχει διαπράξει. Εν προκειμένω ο Αρης Βελουχιώτης. Είναι μια εκδοχή που εξυπηρετεί τους πάντες και καλλιεργήθηκε από την επαύριο των γεγονότων.
Συνοπτικά για να βγει κάποια άκρη: Ο συνταγματάρχης Ψαρρός ήταν ένθερμος πατριώτης και αταλάντευτα αντιμοναρχικός. Ξεκινάει αντάρτικο με τη βοήθεια των Άγγλων και ανεβαίνει κάπως καθυστερημένα στη Ρούμελη, όπου κυριαρχεί ο ΕΛΑΣ.
Στο τμήμα του δίνει την ονομασία Σύνταγμα 5/42, από το τοπικό θρυλικό Σύνταγμα Ευζώνων των Βαλκανικών Πολέμων. Εκτός από τους Άγγλους, ουδείς άλλος τον θέλει στο βουνό.
Οι πάντες τον εχθρεύονται. Ο γραμματέας του ΚΚΕ Γιώργης Σιάντος τον θεωρεί αγγλική σφήνα στα πλευρά του ΕΛΑΣ. Απαιτεί είτε να ενταχθεί στον ΕΛΑΣ είτε να εξαφανιστεί.
Ο αρχηγός του ΕΔΕΣ στρατηγός Ναπολέων Ζέρβας συνωμοτεί για να του αποσπάσει το ένοπλο τμήμα· το ίδιο επιδιώκουν και οι βασιλόφρονες της Αθήνας. Και λίγο πριν από τον θάνατό του, τα έχουν καταφέρει· οι βασιλόφρονες αξιωματικοί της μονάδας τού έχουν αφαιρέσει ουσιαστικά τη διοίκηση.
Μόνο ο Άρης αδιαφορεί για την ύπαρξή του. Δεν θεωρεί τον Ψαρρό ούτε απειλή ούτε αξιόλογη συνδρομή στον πόλεμο. Ακόμα και στις πιο φορτισμένες στιγμές δεν ακούστηκε να πει κάτι εναντίον του, απλώς χλεύαζε την κατάσταση.
Το Σύνταγμα 5/42 του Ψαρρού έχει αφοπλιστεί από τον ΕΛΑΣ δύο φορές κατ’ εντολήν Σιάντου· μία από τον Άρη εντελώς αναίμακτα, χάρη στη γνωστή πανουργία του, και μία από τον λοχαγό Φοίβο Γρηγοριάδη μετά από σύντομη μάχη.
Ο τρίτος και μοιραίος αφοπλισμός ανατίθεται και πάλι από τον Σιάντο στον βασιλόφρονα συνταγματάρχη Ρήγο, διοικητή της 5ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ. Και ο Σαράφης ρίχνει λάδι στη φωτιά. Ενισχύει τη δύναμη του Ρήγου με ένα τάγμα που διοικεί ο «κακός δαίμονας» του Ψαρρού, ταγματάρχης Θύμιος Ζούλας.
Πρόκειται για ιδιαίτερη περίπτωση· ήταν στέλεχος του ΚΚΕ και πολιτικά καθοδηγούνταν κατευθείαν από τον Σιάντο. Ήταν επίσης συμμαθητής και πρώην φίλος του Ψαρρού, μα η σχέση τους είχε χαλάσει από την Αθήνα για μια γυναίκα.
Στο βουνό, ο Ζούλας παραφέρεται και ασχημονεί εναντίον του πρώην φίλου του· προκαλεί συνεχείς διενέξεις, του κάνει τον βίο αβίωτο, φτάνει μέχρι να του κόψει το νερό. Παρ’ όλα τα προβλήματα που δημιουργεί, οι Σιάντος και Σαράφης τον άφηναν διοικητή μονάδας που συνόρευε με το 5/42.
Εκείνες τις κρίσιμες μέρες για την τύχη του Ψαρρού, ο Άρης κατεβαίνει προς την Πελοπόννησο, διωγμένος από το Γενικό Στρατηγείο· στο αντάρτικο κυριαρχούν πλέον οι Σιάντος και Ιωαννίδης.
Συμπτωματικά, βρίσκεται στο θέατρο των επιχειρήσεων. Φυσικά, ως αρχηγός του ΕΛΑΣ, αναλαμβάνει τη διεύθυνση της επίθεσης και διαλύει εντός μισής ώρας την ασθενική αντίσταση του Ψαρρού.
Ένα τμήμα του 5/42 υπό τον βασιλόφρονα ταγματάρχη Καπετζώνη περνάει στην Πάτρα και κατατάσσεται στα Τάγματα Ασφαλείας. Οι Σιάντος και Σαράφης ενημερώνονται συνεχώς για τις εξελίξεις, με τηλεγραφήματα του άκρως τυπικού συνταγματάρχη Ρήγου, αλλά δεν κάνουν κάτι για να αποσοβήσουν τη σύγκρουση. Μετά, θα παριστάνουν τους έκπληκτους.
Ο ηττημένος Ψαρρός με κάποιους επιτελείς του παραδίδονται στον ανθυπίλαρχο Νικηφόρο, που τους στέλνει υπό φρούρηση στον Σταθμό Διοίκησης του συνταγματάρχη Ρήγου.
Δεν έφτασαν ποτέ. Καθ’ οδόν, συναντιούνται με μια ομάδα ανταρτών υπό τον Ζούλα· ούτε δυο λόγια δεν αντάλλαξαν οι πρώην φίλοι και ο Ζούλας τραβάει ξαφνικά το πιστόλι του, πυροβολεί κατάστηθα τον Ψαρρό και τον σκοτώνει.
Αυτομάτως, στην Αθήνα και στο Κάιρο κάνει πάταγο η χαλκευμένη είδηση «Ο Βελουχιώτης κατέσφαξε τον Ψαρρό», που συνοδευόταν από ανάλογες φρικιαστικές περιγραφές κανιβαλισμού· αυτές που αναπαράγονται μέχρι σήμερα.
Όταν ο Αρης πληροφορείται τον άδικο φόνο, βγαίνει εκτός εαυτού· καθυβρίζει έξαλλος τον Ζούλα, αν και γνωρίζει τις στενές σχέσεις του με την κομματική ηγεσία, και στους δικούς του δηλώνει περίλυπος:
«Αυτό θα το πληρώσουμε και θα το πληρώνουμε στον αιώνα τον άπαντα. Χάσαμε τον μισό Αγώνα».
Η πρόβλεψη είναι ακριβέστατη. Ο φόνος του Ψαρρού είναι η αρχή της αμαύρωσης του ΕΛΑΣ και της Αντίστασης. Έδωσε στους συνεργάτες των Γερμανών και τους κρυπτόμενους το άλλοθι που αναζητούσαν.
Έκτοτε, το κατηγορητήριο είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμο· οι Ελασίτες φορτώθηκαν συλλογικά την αδελφοκτονία και από αγωνιστές της ελευθερίας μετατράπηκαν σε «δολοφόνους του Ψαρρού». Και στο Συνέδριο του Λιβάνου, με τη ρετσινιά του Ψαρρού μαστίγωναν την Αντιστασιακή Αντιπροσωπεία όποτε σήκωνε κεφάλι.
Το 1948, στον Εμφύλιο, τέσσερα χρόνια μετά, μια νύχτα στον Γράμμο, ο Ζούλας εξομολογείται στον καπετάν Λευτεριά (Βαγγέλης Παπαδάκης) πώς έκανε το φονικό. Μα πάλι αποσιωπά τα αίτια· αρνείται να δώσει οποιαδήποτε εξήγηση.
Ας σημειωθεί ότι στον Ζούλα δεν επιβλήθηκε τότε η παραμικρή τιμωρία για την πράξη του. Ούτε καν επίπληξη για τους τύπους.
* Ο Διονύσης Χαριτόπουλος είναι συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου