Τις πρώτες εβδομάδες, όλη αυτή η υπόθεση με τον Κορονοϊό Covid-19 μου φαινόταν σαν μια μεγάλη καμπάνια προπαγάνδας, ενορχηστρωμένη από τα μέσα επικοινωνίας. Ύστερα, κάποιοι φίλοι άρχισαν να πανικοβάλλονται και συνειδητοποίησα ότι τελικά είχα άδικο. Την προηγούμενη Πέμπτη, άρχισα να εξετάζω το ζήτημα προσεκτικότερα. Ο κορονοϊός είχε ήδη γίνει ένα σοβαρό παγκόσμιο πρόβλημα που θα μπορούσε να αφανίσει ένα μεγάλο ποσοστό πληθυσμού εκτός κι αν όλοι μπαίναμε σε καραντίνα για κάποιους μήνες.
Ορισμένοι ειδικοί ανέφεραν ότι αυτή η πανδημία θα μπορούσε να διαρκέσει πάνω από 8 μήνες· άλλοι προέβλεψαν ότι ο ιός θα επιστρέψει ξανά του χρόνου. Υπήρξαν κι εκείνοι που ανακοίνωναν κάπως πανικόβλητοι ότι «είμαστε σε πόλεμο!». Έτσι μπήκα κι εγώ σε καραντίνα· άρχιζα να κρατώ μια απόσταση από τους γύρω μου. Προσπαθούσα να καταλάβω πώς θα επιβιώναμε από οκτώ μήνες οικονομικής αδράνειας, πώς θα διαχειριζόμασταν ψυχολογικά το θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων παγκοσμίως… και κάπως έτσι άρχισα και να νιώθω συμπτώματα του ιού.
Δεν ανησυχούσα για τον εαυτό μου τόσο πολύ και για την υπόλοιπη εβδομάδα, προσπαθούσα να παραμένω ευδιάθετος μιλώντας συνέχεια σε φίλους μέσω video calls. Ένιωθα ότι σε μια περίοδο παγκόσμιας κρίσης ήταν εξαιρετικά σημαντικό να φροντίσω τις φιλίες μου. Ευτυχώς, έχω πολλούς φίλους από όλο τον κόσμο και έναν πολύ σημαντικό σε αυτή την περίπτωση – τον καθηγητή Emmanuel Drouet – καθηγητή Ιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Grenoble-Alpes στη Γαλλία, ένα από τα πιο σημαντικά επιστημονικά ιδρύματα της Γαλλίας.
Του τηλεφώνησα για να λάβω μια έγκυρη άποψη. Μπορεί να μην απόδιωξε τον ιό από τον πλανήτη, αλλά σίγουρα έδιωξε το φόβο που είχα. Όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές στο παρελθόν: ο φόβος συγγενεύει με την άγνοια, η γνώση τον απωθεί. Αυτή η κρίση είναι σοβαρή, αλλά αν συμπεριφερθούμε υπεύθυνα και λάβουμε τα σωστά μέτρα, θα την αφήσουμε σύντομα στο παρελθόν, περιορίζοντας την επίδρασή της στην ανθρωπότητα.
Η συνέντευξη με τον καθηγητή ιολογίας Emmanuel Drouet έγινε στις 15 Μαρτίου 2020
Τι είναι ακριβώς ο Covid-19;
Ο Covid-19 ανήκει σε μια γνωστή οικογένεια ιών, που ονομάζονται Coronaviridae. Είχαμε ήδη αντιμετωπίσει επιδημίες με παρόμοιους ιούς το 2003/2004 με τον SARS CoV1 και το 2012 με τον MERS-CoV. Οπότε ήδη γνωρίζουμε ποιοι είναι και πώς λειτουργούν.
Από πού προέρχονται; Εμφανίζονται απλά από το πουθενά;
Όχι, δεν εμφανίζονται από το πουθενά. Ένας ιός είναι ένα ειδικό είδος μικροοργανισμού που πολλαπλασιάζεται στο εσωτερικό των κυττάρων κάθε όντος (π.χ. σε φυτά, έντομα, ανθρώπους, θηλαστικά και άλλα θηλαστικά. Για παράδειγμα σε νυχτερίδες βρίσκουμε τον CoVid-19 και σε καμήλες τον MERS CoV). Αυτοί οι ζωικοί κορονοϊοί, σε κάποιες περιπτώσεις, μεταδίδονται σε ανθρώπους.
Είναι πολύ πιθανό η μετάδοση του κορονοϊού από τα ζώα στους ανθρώπους να πυροδοτείται από μια αλλαγή στο οικοσύστημα (κλιματική αλλαγή, αλλαγή στη ζωική βιοποικιλότητα, αστικοποίηση, αυξημένη δημογραφία). Στην ανθρώπινη ιστορία αυτό συνέβαινε αρκετά συχνά, και οι άνθρωποι χρειάζεται να αντιμετωπίζουν συχνά ιούς. Οι προαναφερόμενοι κορονοϊοί δεν είναι επικίνδυνοι για τα ζώα, αλλά γίνονται επικίνδυνοι μόλις μπουν στο δικό μας σύστημα.
Πόσο επικίνδυνος είναι τελικά ο Covid-19;
Ο CoVid-19 δεν φαίνεται να έχει την ίδια λοιμογόνο δύναμη που είχαν ο SARCoV1 και ο MERS CoV. Σε σχέση με αυτούς τους δύο κορονοϊούς, το ποσοστό θνησιμότητας ήταν πολύ υψηλότερο (το ποσοστό για τον SARS CoV1 ήταν περίπου 10%,, και για τον MERS ήταν περίπου 35%). Με τον Covid-19 όσοι ακολουθούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής σπάνια χρειάζεται να ανησυχούν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα είναι αρκετά ελαφριά και φαίνεται ότι σε πολλές περιπτώσεις, ο κόσμος δεν εμφανίζει καν συμπτώματα. Αλλά, όπως και με άλλους ιούς, το πρόβλημα είναι ότι αποδεικνύονται θανατηφόροι για τον πληθυσμό που έχει βεβαρημένη υγεία από άλλους λόγους, τις αποκαλούμενες ευπαθείς ομάδες.
Ποιος ανήκει σε ευπαθείς ομάδες;
Κυρίως ηλικιωμένοι με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα· άνθρωποι που έχουν πνευμονοπάθειες και άλλα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το αναπνευστικό (άσθμα, χρόνια βρογχοπνευμονία). Άτομα επίσης που έχουν σοβαρές χρόνιες ασθένειες όπως καρκινοπαθείς και όσοι εμφανίζουν διαβήτη. Τέλος, όσοι έχουν λάβει μόσχευμα και όσοι ακολουθούν κορτικοθεραπεία.
Πρόκειται ασφαλώς για μια τραγική περίοδο, αλλά, από επιστημονικής απόψεως, δεν υπάρχει τίποτε ανώμαλο στον τρόπο που απειλεί ο Covid-19 τις ευπαθείς ομάδες. Θα βρίσκονταν σε κίνδυνο με κάθε άλλο ιό επίσης. Είναι αυτό που συμβαίνει με τη γρίπη κάθε χρόνο. Είναι καλό να θυμόμαστε ότι η εποχιακή γρίπη σκοτώνει 15.000 ανθρώπους μόνο στη Γαλλία κάθε χρόνο. Αυτή την περίοδο και, συγκριτικά με τους περίπου 3.100 θανάτους που έχουν προκληθεί από τον Covid-19 στην Κίνα, το ποσοστό θνησιμότητάς του φαίνεται ήπιο.
Γιατί λοιπόν αυτός ο παγκόσμιος συναγερμός;
Το πρόβλημα με αυτό τον συγκεκριμένο ιό είναι η ταχύτητα με την οποία εξαπλώνεται. Είναι χωρίς προηγούμενο. Οι SARS CoV και MERS CoV ήταν πολύ πιο θανατηφόροι αλλά μεταδίδονταν δυσκολότερα (ή δεν ήταν τόσο προσαρμοσμένοι στον ανθρώπινο οργανισμό), οπότε καταφέραμε να περιορίσουμε την επιδημία πριν γίνει πανδημία. Η παρούσα κατάσταση έχει εκπλήξει τους πάντες και σε ορισμένες περιπτώσεις όπως στην Ιταλία, μας είναι ακόμα πιο δύσκολο να αντιληφθούμε πώς κατάφερε να προκαλέσει τέτοια καταστροφή τόσο γρήγορα.
Το νέο στοιχείο εδώ είναι η πανδημία του CoViD 19. Μέχρι σήμερα, δεν είχαμε κάποια άλλη τέτοια σοβαρή κατάσταση από την προηγούμενη πανδημία γρίπης (δηλαδή την Ισπανική γρίπη το 1918/1919 ή και το 1968) και την τελευταία πανώλη κατά τον 19ο αιώνα. Πρόκειται για άκρως θανατηφόρες περιπτώσεις επειδή σκότωναν σχεδόν όσους μόλυναν. Για άλλη μια φορά, το ποσοστό θνησιμότητας του Covid-19 είναι πολύ χαμηλότερο (στο περίπου 2% ή και χαμηλότερα), ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι μόνο όσοι πάνε στο νοσοκομείο με συμπτώματα, ελέγχονται για τον ιό και ότι πολύ περισσότεροι άνθρωποι είναι αυτή τη στιγμή φορείς, αλλά δεν το αντιλαμβάνονται.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και να περιορίσουμε την πανδημία;
Επαναλαμβάνω ότι όσοι είναι κάτω των 60 ετών και ακολουθούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής δεν κινδυνεύουν ιδιαίτερα να εμφανίσουν σοβαρές συνέπειες αν μολυνθούν. Όμως, καθώς αυτός ο ιός εξαπλώνεται πολύ γρήγορα, είναι σημαντικό να λάβουμε ορισμένα μέτρα για να προστατεύσουμε τις ευπαθείς ομάδες. Να μείνουμε σπίτι και να περιορίσουμε τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις.
Η απομόνωση επιβραδύνει την εξάπλωση του ιού και γι’ αυτό προστατεύει τις ευπαθείς ομάδες. Καθώς επιβραδύνεται, όλο και λιγότεροι άνθρωποι αρρωσταίνουν και έτσι μειώνεται και ο πληθυσμός που φτάνει στο νοσοκομείο. Με αυτό τον τρόπο, τα νοσοκομεία θα μπορούν να φροντίζουν όλους τους ασθενείς. Το πρόβλημα τώρα είναι ότι σε κάποιες χώρες, όπως στην Ιταλία, τα νοσοκομεία πλημμυρίζουν με ασθενείς χωρίς να έχουν κρεβάτια.
Τα πιο αποτελεσματικά μέτρα που μπορεί κανείς να πάρει είναι να πλένει τα χέρια του προσεκτικά πολλές φορές την ημέρα και να φορά γάντια όταν βγαίνει έξω και ειδικά όταν χρησιμοποιεί τα μέσα μεταφοράς.
Στη διάρκεια της έρευνάς μου, έχω ακούσει διάφορες θεωρίες συνωμοσίας που αναφέρουν ότι αποτελεί ένα βιολογικό όπλο που εισήχθη σε χώρες εχθρικές προς τις ΗΠΑ· ή ότι διέρρευσε από ένα στρατιωτικό εργαστήριο… Υπάρχει κάποια δόση αλήθειας σε όλα αυτά;
Όχι, καμία δόση αλήθειας. Πρέπει να ξεχάσεις όλες τις θεωρίες συνωμοσίας. Πρόκειται για επιστημονική φαντασία και όχι για επιστήμη. Όταν οι άνθρωποι μεταχειρίζονται έναν ιό, υπάρχει μια καθαρή υπογραφή στην ακολουθία του (στο RNA του για τον κορονοϊό), συνεπώς είναι απίθανο να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Στον Covid-19, δεν υπάρχει ίχνος γενετικού τεχνητού χειρισμού. Υπάρχει ακόμα ένα σημαντικό στοιχείο που θα σε βοηθήσει να μη χαθείς στη συνωμοσιολογία: μπορούμε να μεταχειριστούμε ιούς έως έναν βαθμό, αλλά κανένας άνθρωπος δεν είναι ικανός να δημιουργήσει όπλο από ιό (ακόμα κι αν κάποιοι έχουν αποπειραθεί). Απλώς δεν είμαστε αρκετά έξυπνοι για να το κάνουμε αυτό.
Πόσο καιρό θα διαρκέσει; Έχουμε ακούσει επιστήμονες να λένε ότι θα υποχωρήσει μετά τους 8 μήνες.
Υπάρχει μια παραπληροφόρηση εδώ. Αρχικά, οι ιοί RNA μεταλλάσσονται αρκετά και όταν το κάνουν, αποδυναμώνονται όλο και περισσότερο (αυτό συνέβη με τον SARS Cov1 το 2003/2004). Αυτός ο ιός μεταλλάσσεται πολύ γρήγορα. Κατά δεύτερον, αυτοί οι ιοί είναι ευαίσθητοι στη θερμότητα και στη UV ακτινοβολία, οπότε ο Covid-19 θα πρέπει κανονικά να αποδυναμωθεί στο Βόρειο Ημισφαίριο πριν το καλοκαίρι όπως και οι άλλοι ιοί του αναπνευστικού. Ο φόβος με τον ιό είναι ότι μπορεί να εξαπλωθεί στην Αφρική και στο Νότιο ημισφαίριο. Γι’ αυτό και ορισμένοι ειδικοί δήλωσαν ότι η πανδημία μπορεί να διαρκέσει για 8-12 μήνες.
Από το 2004, ο SARS CoV1 δεν επέστρεψε ξανά, ούτε και ο MERS CoV, αν και ο τελευταίος συνεχίζει να εξαπλώνεται σε ζώα. Υπάρχει φυσικά η πιθανότητα ο CoviD 19 να συμπεριφερθεί με διαφορετικό τρόπο και να επιβιώσει της θερμότητας και της ακτινοβολίας. Σε αυτό το στάδιο, κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι θα συμβεί σε σχέση με το ρυθμό μετάλλαξης και την ιογενή δραστηριότητα. Προσωπικά πιστεύω ότι η κατάσταση θα εξελιχθεί με θετικό τρόπο, λόγω αυτών των εξοντωτικών μεταλλάξεων και των νέων φαρμάκων/ εμβολίων που ήδη δοκιμάζονται από τους ερευνητές.
Τι θα συμβεί με το Νότιο Ημισφαίριο, πρόκειται να εισέλθει σύντομα στην εποχή της γρίπης;
Ναι, αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα. Ο ιός έχει ήδη εμφανιστεί σε ορισμένες χώρες του νότιου ημισφαιρίου και η πανδημία θα μεταφερθεί εκεί και στην Αφρική σύντομα. Όμως υπάρχει ελπίδα. Οι ερευνητές πειραματίζονται με αρκετά αποτελεσματικά αντιικά φάρμακα (όπως το Remdesivir) που μπορεί να αντιμετωπίσει τον Covid-19. Αυτό το μόριο έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για να αντιμετωπίσει ιούς από την ίδια οικογένεια με επιτυχία. Από τα προκαταρκτικά πειράματα, έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό και με τον Covid-19. Συνεπώς, μπορεί να έχουμε ισχυρά φάρμακα που θα θεραπεύουν τους αρρώστους σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό θα μείωνε κατά πολύ τον ρυθμό εξάπλωσης στο Νότιο Ημισφαίριο και στην Αφρική.
Εσείς, ανησυχείτε για την πανδημία;
Όχι, ως λοιμωξιολόγος, δεν ανησυχώ ιδιαίτερα γι’ αυτή την υγειονομική κρίση. Θα περάσει. Υπάρχουν άλλες κρίσεις που με ανησυχούν περισσότερο, όπως η κλιματική αλλαγή, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η μείωση της βιοποικιλότητας. Αποτελούν πολύ σοβαρά ζητήματα που δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.
Συμπερασματικά, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να παραμείνουμε σπίτι;
Ναι ακριβώς. Δεν διαθέτουμε ακόμα εμβόλιο ή φάρμακο ώστε να θεραπεύσουμε τους ασθενείς, και όπως είπα πριν, ο Covid-19 εξαπλώνεται εξαιρετικά γρήγορα. Αυτός είναι ο λόγος που τα νοσοκομεία είναι υπερπλήρη σε πολλές χώρες, προκαλώντας αδίκως το θάνατο πολλών ασθενών. Αν επιβραδύνουμε την πανδημία, θα σώσουμε πολλές ζωές και θα επιστρέψουμε γρηγορότερα στην κανονικότητα.
Είναι καλύτερο να περάσουμε λίγες εβδομάδες στο σπίτι και να σταματήσουμε την πανδημία παρά να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε ως συνήθως και να δούμε την πανδημία να γιγαντώνεται σε λίγους μήνες. Συνεπώς, πρέπει να είμαστε υπεύθυνοι και να περιορίσουμε τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις. Η παραμονή στο σπίτι είναι η καλύτερη λύση που έχουμε τώρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου