ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ ( του Σαράντη Μιχαλόπουλου )

Μπορούμε να φυλάξουμε τα θαλάσσια σύνορά μας ;Έχουμε δικαίωμα "αποτροπής" (pushback) ;Πως εξασφαλίζεται ο σεβασμός του δικαιώματος των προσφύγων να ζητήσουν άσυλο ; Πότε χάνεται αυτό το διεθνώς αναγνωρισμένο και κατοχυρωμένο δικαίωμα ;

Νομίζω ότι αξίζει να διαβαστεί η παρακάτω άποψη.

Από το Geopolitics & Daily News

Γράφει ο Αλέξανδρος Νίκλαν

Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας

Είναι πολλές εκείνες οι φορές που υπάρχουν διαφωνίες και αντιρρήσεις από αρκετούς, όταν αναφέρεται η φράση «κλείσιμο συνόρων». Η μόνιμη επωδός και επιχείρημα είναι ότι η Ελλάδα έχει χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμών και αρκετές εξ αυτών είναι μόλις ελάχιστα ναυτικά μίλια από τις τουρκικές ακτές, κάτι που δυσκολεύει την αστυνόμευση τους. Παράλληλα, τοποθετούν ως νομικό επιχείρημα το διεθνές δίκαιο που αναφέρει ότι απαγορεύει το Pushback (αποτροπή) καθώς και ότι περιορίζει το δικαίωμα ασύλου για τους εισερχόμενους. Ας τα πιάσουμε, λοιπόν, ένα-ένα.

Είναι ορθό πώς η Ελλάδα είναι ιδιάζουσα περίπτωση και η αστυνόμευση ακτογραμμών είναι πολύ δύσκολο εγχείρημα. Μόνο που η δυνατότητα αστυνόμευσης τους έχει ήδη επιτευχθεί καθώς υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες εντοπισμού από ραντάρ, αφού τοποθετήθηκαν εκεί για αμυντικούς σκοπούς. Δηλαδή, η ραδιοανίχνευση και εντοπισμός σκαφών και αεροσκαφών στα ανατολικά μας σύνορα ήδη υπάρχει σαν δυνατότητα. Δεν θα αναφέρω λεπτομέρειες καθώς προφανώς είναι διαβαθμισμένο ζήτημα και δεν έχει νόημα η ανάλυση του τη δεδομένη χρονική στιγμή. Θα θυμίσω μόνο πώς γίνονται αναχαιτίσεις σε πολεμικά αεροσκάφη  και πλοία Τούρκων μέσα σε ελάχιστο χρόνο αφού αυτά εντοπίζονται.

Με απλά λόγια, το επιχείρημα της αστυνόμευσης είναι αστείο και καταρρίπτεται πριν καν τοποθετηθεί. Το ζήτημα σε δεύτερη μοίρα είναι η αναχαίτιση τους, καθώς παρουσιάζεται το φαινόμενο της «κόπωσης» (congestion) εφόσον προσπαθήσουν να περάσουν 10-20 βάρκες ταυτόχρονα από διάφορα σημεία και πρέπει το Λιμενικό να ανταποκριθεί άμεσα. Το ακραίο εδώ είναι φυσικά ο αριθμός των παραπάνω διότι συνήθως μιλάμε για 1-2 βάρκες ή το πολύ 3 στην διάρκεια της μέρας. (στοιχεία από αναφορά Risk Analysis της FRONTEX 2019)

Άρα και το δεύτερο κομμάτι δεν ισχύει. Το Λιμενικό Σώμα μπορεί να ανταποκριθεί άμεσα σε όλο αυτό σε καθημερινή βάση.

Push Back.

Να διευκρινιστεί κάτι. Η αποτροπή ως αποτροπή δεν απαγορεύεται με την έννοια της πράξης αυτής καθ’αυτής. Αντίθετα είναι μια καθόλα νόμιμη πράξη, αν είναι μέσα στα πλαίσια αναχαίτισης και εγκλωβισμού εχθρικού και άγνωστου σκάφους, Ιπτάμενου ή πλεούμενου. Θεωρητικά είναι μέσα στα πλαίσια κανόνων εμπλοκής (απ’ όσο γνωρίζω) από τα σκάφη διατήρησης ασφάλειας της χώρας. Μπορεί να γίνει μάλιστα με προειδοποιητική βολή προ πλώρης (αρχικά) έναντι των σκαφών στη θάλασσα.

Το πρόβλημα ξεκινάει όταν μιλάμε για βάρκες με άοπλους ανθρώπους που θα μπούνε στα ύδατα της χώρας και εκεί, έχοντας ήδη δει το Ελληνικό σκάφος θα προκαλέσουν ζημιά στην βάρκα τους για να μετατραπούν σε ναυαγούς που ζητάνε βοήθεια διάσωσης που είμαστε υποχρεωμένοι να δώσουμε. Κάτι που γνωρίζει καλά η Τουρκία και φυσικά θα το εκμεταλλευθεί δίνοντας η ίδια την παραπάνω υπηρεσία, αν θεωρήσει πώς αυτό εξυπηρετεί τους σκοπούς της για γκριζάρισμα περιοχής (διεκδίκηση ελέγχου).

Εδώ όμως υπάρχει το ζητούμενο που μιλάει ότι το σκάφος του Λιμενικού Σώματος, μπορεί να θεωρήσει την πράξη εισόδου μέσα από μη ελεγχόμενη περιοχή στα σύνορα ως παράνομη και πριν περάσει το εισερχόμενο σκάφος εντός υδάτων της Ελλάδος , να προχωρήσει σε απώθηση του (ακόμα και με προειδοποιητική βολή), καθώς δεν γνωρίζει ποιος και τι είναι πάνω στο σκάφος ερχόμενο από ξένα ύδατα. Το ζητούμενο δηλαδή είναι να πληροφορηθεί εγκαίρως από τα ραντάρ πώς έρχεται σκάφος και να το απωθήσει με διάφορους τρόπους πριν μπει στα ύδατα μας.  Έχει ενδιαφέρον εδώ να δούμε πώς αποτυπώνεται και σε κανονισμό της ΕΕ που αφορά το δικαίωμα για αίτημα προς άσυλο.

Η πολιτική της Ένωσης στον τομέα των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης έχει ως στόχο την αποτελεσματική εποπτεία της διέλευσης των εξωτερικών συνόρων μέσω και της επιτήρησης των συνόρων, συμβάλλοντας στην προστασία και διάσωση ανθρωπίνων ζωών. Η επιτήρηση των συνόρων αποβλέπει στην αποτροπή της παράνομης διέλευσης των συνόρων, την καταπολέμηση της διασυνοριακής εγκληματικότητας και τη σύλληψη των παρανόμως διελθόντων τα σύνορα ή τη λήψη 

άλλων μέτρων κατ’ αυτών. Η επιτήρηση των συνόρων θα πρέπει να είναι αποτελεσματική ώστε να εμποδίζονται και να αποθαρρύνονται όσοι επιχειρούν να αποφύγουν τους ελέγχους στα σημεία διέλευσης των συνόρων. Προς τούτο, η επιτήρηση των συνόρων δεν περιορίζεται στον εντοπισμό κάθε απόπειρας παράνομης διέλευσης των συνόρων αλλά καλύπτει και μέτρα όπως η σύλληψη σκαφών για τα οποία υπάρχουν υπόνοιες ότι επιχειρούν να εισέλθουν στην Ένωση χωρίς συνοριακό έλεγχο, καθώς και σε ρυθμίσεις με σκοπό την αντιμετώπιση περιστατικών όπως η έρευνα και η διάσωση που ενδέχεται να ανακύψουν κατά τη διάρκεια επιχείρησης επιτήρησης των συνόρων στη θάλασσα και σε ρυθμίσεις για την ευόδωση της επιχείρησης.

Προφανώς το παραπάνω δίνει το δικαίωμα χρήσης ακόμα και ικανής βίας για να αποτραπεί η είσοδος εντός συνόρων, ειδικά όταν το σκάφος δεν είναι εντός υδάτων της Ελλάδος, άρα δεν μπορεί να ελεγχθεί πλήρως, ενώ πάει να εισέλθει παράνομα.

Εδώ εισέρχεται αμέσως μετά στον ίδιο κανονισμό (στο  Link του κανονισμού μπορείτε να διαβάσετε) παράγραφος που αναφέρει ότι τα παραπάνω πρέπει να γίνονται με γνώμονα την διαφύλαξη του ανθρώπινου δικαιώματος και φυσικά το δικαίωμα για αίτημα ασύλου, αν και εφόσον υπάρχει. 

Δικαίωμα ασύλου

Είναι προφανώς διεθνώς κατοχυρωμένο το δικαίωμα ασύλου και περιγράφεται άρτια στο κείμενο που είναι αναρτημένο στην σελίδα του δικαστηρίου της Χάγης. ( Κείμενο ). Ουδείς αμφισβητεί αυτό το δικαίωμα που πρέπει να είναι θεμελιώδης λίθος για κάθε χώρα που ζητεί να τηρεί το διεθνές δίκαιο. Όμως αυτό το δικαίωμα σίγουρα έχει περιορισμούς.

Κάθε χώρα, ακριβώς επειδή πρέπει να ελέγχει τα σύνορα της για λόγους εθνικής ασφαλείας αλλά και συμμόρφωσης με διεθνείς νόμους και πρακτικές (για εγκληματικότητα, τρομοκρατία, υγεία, κτλ.), θα πρέπει να ελέγχει κάθε είσοδο ατόμων μέσω αυτών και φυσικά να καταγράφει τη κίνηση τους με ικανό τρόπο που θα μπορεί να ολοκληρωθεί πλήρως χωρίς να προκαλέσει πρόβλημα στο ίδιο το κράτος.

Αυτό σημαίνει πώς κάθε είσοδο θα πρέπει να γίνεται μέσα από προσδιορισμένες πύλες εισόδου και εξόδου έτσι ώστε να μπορεί το εκάστοτε κράτος και οι υπηρεσίες του, να ανταπεξέρθουν στις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα με ορθές μεθόδους.

Συνεπώς οι μαζικές είσοδοι από πλεούμενα κάθε τύπου, από σημεία της χώρας που δεν ελέγχονται, υπάγονται στον ορισμό της παράνομης εισόδου που περιγράφεται στον κανονισμό της ΕΕ όπως ήδη ειπώθηκε.

Με απλά λόγια, αν ο εισερχόμενος δεν ακολουθήσει την ορθή προσέγγιση στα σύνορα της χώρας που θέλει να μπει για να αιτηθεί άσυλο, ακόμα και δίχως ταξιδιωτικά έγγραφα (π.χ. φυλάκιο εισόδου και ακολουθία διαδικασιών εισόδου), τότε θεωρείται ως παράνομος, φυλακίζεται και μετά απελαύνεται άμεσα χωρίς καν δικαίωμα να καταθέσει αίτημα. Εδώ λοιπόν υπήρξε και πρόσφατη επιβεβαίωση με δικαστική απόφαση (υπό επίβλεψη, μάλιστα, αξιωματούχων του ΟΗΕ) για αντίστοιχη περίπτωση στην Ισπανία. Οι παράνομοι απελάθηκαν άμεσα και χωρίς κανένα δικαίωμα αιτήματος.

Συμπέρασματα.

• Πρώτον. Οι ακτογραμμές και το μήκος τους δεν είναι ανασταλτικός παράγοντας για την φύλαξη και διασφάλιση συνόρων εφόσον ληφθεί η πολιτική απόφαση να γίνει αυτό.
• Δεύτερον. Η αποτροπή είναι δικαίωμα του κάθε κράτους που θεωρεί ότι φυλάει τα σύνορα του έναντι κάθε σκάφους που δεν αναγνωρίζεται και δεν γνωστοποιείται εκ των προτέρων τι και ποιους μεταφέρει και γιατί εισέρχεται εντός υδάτων.
• Τρίτον. Η παράνομη είσοδος σε μια χώρα εκτός εγκεκριμένων πυλών εισόδου και εξόδου είναι λόγος άμεσης απέλασης και απόρριψης εκ των προτέρων και χωρίς εξέταση, κάθε προσπάθεια αιτήματος ασύλου βάση δεδικασμένης υπόθεσης που έχει εγκριθεί από τον ΟΗΕ.

Με απλά λόγια. Η Ελλάδα οφείλει να διαφυλάξει τα σύνορα της με κάθε νόμιμο τρόπο (με όποια ικανή βία) και να αποδώσει τα όποια ανθρώπινα δικαιώματα ορίζει το διεθνές δίκαιο μόνο εφόσον τηρούνται προϋποθέσεις , όχι μόνο προς τα δικαιώματα του εισερχόμενου, αλλά και προς το Ελληνικό κράτος και τα νόμιμα συμφέροντα του.