Περί ανοσίας και ανοησίας (ατομικής και συλλογικής)*- μια ετεροχρονισμένη καταχώριση ενός άρθρου

*Γράφει ο Δημήτριος Μπόγδανος

Δηλώνω ξεκάθαρα ότι είμαι μη ειδικός στον νέο κοροναιό (ούτε και στους προηγούμενους). Είμαι ιατρός (παθολόγος) και επιστήμονας (με γνωστικό αντικείμενο τα αυτοάνοσα νοσήματα). Παρά το πλούσιο ερευνητικό μου έργο στην αλληλεπίδραση των λοιμώξεων με το ανοσοποιητικό μας σύστημα, δεν μελέτησα και δεν μελετώ τον κοροναιό σε οποιοδήποτε επίπεδο κλινικής εργαστηριακής ή μεταφραστικής έρευνας. Με λυπεί βαθύτατα η παραπληροφόρηση και οι ανακρίβειες από «ειδικούς» επιστήμονες που έχουν γεμίσει τα τηλεοπτικά κανάλια και το ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και δίνουν συμβουλές (πολλές εκ των οποίων άκρως επικίνδυνες) με στόμφο καρδιναλίων. Χαίρομαι αφάνταστα με τι λιτή, περιεκτική και κατατοπιστική ενημέρωση που δίνεται από το υπουργείο καθημερινά στις 18.00 (χωρίς να σημαίνει ότι συμφωνώ με όσα λέγονται, όσα γίνονται ή όσα έχουν γίνει από την πλευρά της πολιτείας μέχρι σήμερα). Ο λόγος που γράφω δεν είναι η διάθεση μου να αποσαφηνίσω τις ανακρίβειες που έχω εντοπίσει ή να συνεισφέρω σε ένα γόνιμο διάλογο. Αυτά τα αφήνω στους Ειδικούς με κεφαλαίο, κατ’ όνομα και κατ’ ουσίαν.

Πιστεύω στην ελευθερία της έκφρασης αλλά γνωρίζω και την δύναμη της παραπληροφόρησης που έχει ενδυθεί το ρούχο της επιστημονικότητας και της εμπειρογνωμοσύνης. Πίστευα και πιστεύω ότι τέτοιου είδους (παρα)πληροφόρηση είναι η πιο επικίνδυνη. Τρέμω με τη σκέψη ότι ο γραπτός και προφορικός μου λόγος μπορεί να παραπληροφορήσει το κοινό. Θα σταθώ μόνο σε εκείνα (που νομίζω) ότι ξέρω.

Ο μόνος λόγος που επικοινωνώ μέσω του άρθρου αυτού είναι ότι τούτη την ώρα που γράφω το κείμενο αυτό στην διπλανή αλάνα του σχολείου μια ομάδα 5-6 εφήβων παίζουν ανέμελα μπάσκετ. Διασπείρουν τον ιό ηθελημένα, ο ένας στον άλλο και όλοι μαζί στους οικείους τους. Πριν από ημέρες, όταν πήγα στο σούπερ μάρκετ για τα αναγκαία (αποφάσισα να πηγαίνω μια φορά κάθε 15 ήμερες), οι υπάλληλοι φορούσαν γάντια αλλά όχι μάσκα, ενώ στο φούρνο της γειτονιάς τις προάλλες, οι περισσότεροι πελάτες (κάποιοι από αυτούς πάνω από 65), σε απόσταση αναπνοής συζητούσαν για το κακό που τους βρήκε με την εξάπλωση του ιού. Εννοείται ότι ούτε μάσκα φορούσαν, ούτε από ότι φαίνεται διατηρούσαν τις αποστάσεις ασφαλείας. Ως κλινικός ιατρός που εργάζεται σε Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο δέχομαι καθημερινά τηλεφωνήματα για το αν και κατά πόσο οι ασθενείς μου που πάσχουν από αυτοάνοσα νοσήματα και είναι χρόνια ανοσοκατασταλμένοι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες και τι πρέπει να κάνουν για να προστατευτούν.

Σε λίγο ο κ. Τσιόδρας θα ανακοινώσει 94 νέα επιβεβαιωμένα κρούσματα κορονοϊού SARS-CoV-2 στη χώρα μας και συνολικά 15 νεκρούς. Οι ειδήσεις λένε ότι ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης θα αναγγείλει την απαγόρευση της κυκλοφορίας στο όνομα του κοινού καλού, που πολλοί από εμάς δυστυχώς ηθελημένα αγνοούμε.

Περί ανοσίας

Μελετώ πάνω από 20 έτη το ανοσοποιητικό σύστημα και τους μηχανισμούς με τους οποίους διεγείρεται με πρωταρχικό σκοπό να ανταπεξέρθει στην έκθεση του σε λοιμογόνους παράγοντες ώστε να ελέγξει τις λοιμώξεις. Πιστεύω ότι γνωρίζω πολύ καλά τα «μυστικά» του ανοσοποιητικού μας συστήματος αν και σχεδόν καθημερινά αιφνιδιάζομαι ευχάριστα από μελέτες που δημοσιεύονται πάνω στο αντικείμενο αυτό.
Μπορεί πολύ εύκολα να σας πείσω ότι το ανοσοποιητικό μας έχει πρωταρχικά σχεδιαστεί για να μας προστατεύσει από μικρόβια, ιούς και παράσιτα, όπως πολύ εύκολα μπορώ να σας πείσω ότι ένα υγιές ανοσοποιητικό ελαττώνει τις πιθανότητες να «κολλήσουμε» ιούς και μικρόβια. Ωστόσο, τις μειώνει δεν τις εξαλείφει. Για αυτό και αναμένεται έως και 60% του πλανήτη να μολυνθεί από τον νέο κοροναίο.

Παιδιά και νέοι, όπως και η μεγαλύτερη πλειονότητα των ενηλίκων , ανταπεξέρχεται στην έκθεσή του στον ιό και δεν εμφανίζει συμπτώματα και δεν κινδυνεύει. Ωστόσο μολύνεται και μολύνει. Το ανοσοποιητικό τους ανταπεξέρχεται στην λοίμωξη με τον ιό, τον περιορίζει, τον ελέγχει, δεν του επιτρέπει να μολύνει κύτταρα και ιστούς, να προσβάλει το πνευμονικό παρέγχυμα, και να γίνει η αιτία πνευμονίας. Μέχρις εδώ όλα καλά. Με μια μικρή λεπτομέρεια. Όλοι εμείς που δεν νοσούμε και δεν θα νοσήσουμε, είμαστε δυνητικά μολυσματικοί, μεταδίδουμε τον ιό και θα γίνουμε η αιτία της νόσου, του «κακού» δηλαδή σε εκείνους που το ανοσοποιητικό τους δυστυχώς δεν θα τους προστατεύσει, που θα νοσήσουν, θα διασωληνωθούν και θα ……. πεθάνουν.

Περί ανοησίας

Ποιος από εμάς θέλει το «κακό» του άλλου; Η εύκολη απάντηση για ένα φιλότιμο και υπερήφανο έθνος σαν το δικό μας είναι «κανείς». Δυστυχώς, η δήλωση αυτή είναι ανακριβής, τουλάχιστον στις ημέρες μας. Οι ουρές στα διόδια, ο συνωστισμός στις λαϊκές, στις παραλίες, στα βουνά και στην εξοχή, μας διαψεύδει κατηγορηματικά. Δυστυχώς θα το πληρώσουμε (όλοι μαζί και καθένας χωριστά).

Όλοι εμείς που δουλεύουμε στα νοσοκομεία, και στο χώρο της υγείας γενικότερα, γνωρίζουμε ότι οι δύσκολες ημέρες ούτε καν έχουν πλησιάσει. Όσο έχουμε αναπνευστήρες, κρεβάτια στις ΜΕΘ, γάντια, αντισηπτικά, δύναμη και κουράγιο να ανταπεξέρθουμε στις αυξημένες ανάγκες, μακριά και πέρα από τις συνθήκες που βιώνει η Ιταλία και η Ισπανία, δεν θα ζητήσουμε το λόγο από καμία και κανέναν συμπολίτη μας για την ανεύθυνη, ανόητη και τελείως εγκληματική συμπεριφορά τους να κυκλοφορούν ανέμελα, γνωρίζοντας δυστυχώς ότι πιθανόν φέρουν τον ιό, ότι τον διαδίδουν και δυνητικά κυοφορούν το θάνατο, αν όχι τον δικό τους, ίσως κάποιων εκ των οικείων τους.

Μέσα σε αυτούς βάζω εμένα και κάποιους από μας στο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό που από αμέλεια ή υπερβάλλοντα ζήλο, δεν προσέξαμε, δεν μεριμνήσαμε, αμελήσαμε και «κολλήσαμε» ή θα κολλήσουμε τους συναδέλφους μας.

Όταν όμως στερέψουμε από αναπνευστήρες, όταν γεμίσουν τα νοσοκομεία, όταν χάσουμε συναδέλφους μας, όταν θα πρέπει να σταματήσουμε τη ζωή κάποιου συμπολίτη μας για να σώσουμε (πιθανόν) κάποιον άλλον, νεότερο με μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης, τότε εγώ προσωπικά και όλοι εμείς που δουλεύουμε στο χώρο της υγείας, γιατροί και νοσηλευτές, τότε να είστε σίγουροι ότι θα σας «ζητήσουμε το λόγο».

Όταν ηθελημένα στερείς τη ζωή σε κάποιον για να προσφέρεις το δικαίωμα στη ζωή σε κάποιον άλλο, πιο δυνατό και πιο «χρήσιμο» στη κοινωνία , όπως τούτες τις ώρες κάνουν οι συνάδελφοί μου στο Μπέργκαμο, στην Λομβαρδία και στην Ισπανία, τότε ηθελημένα -ή μη- γίνεσαι σκληρός, απαιτητικός και πολλές φορές ο λόγος σου γίνεται δικαιολογημένα τιμωρητικός. Σου φταίνε όλοι και όλα. Κατηγορείς τους πάντες και τα πάντα, μα πάνω από όλα κατηγορείς τον εαυτό σου (αν προλαβαίνεις). Είμαι σίγουρος ότι τούτες τις ώρες η πιο συχνή ερώτηση που κάνουν οι συνάδελφοί μας στην Ιταλία και στην Ισπανία είναι μια.

Γιατί;

Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Γιατί στο όνομα της ατομικής ελευθερίας και της ατομικής ευθύνης αφήσαμε τους συνανθρώπους μας να σπέρνουν τον όλεθρο και την καταστροφή; Γιατί δεν έκαναν περισσότερους και αυστηρότερους ελέγχους για τον ιό; Γιατί οι κυβερνήσεις και οι κυβερνώντες δεν μας προστάτευσαν πιο νωρίς από την μάστιγα της εξάπλωσης του ιού; Γιατί δεν έκλεισαν πιο νωρίς τα εστιατόρια και τις καφετέριες, τα αεροδρόμια και τα λιμάνια; Γιατί δεν μας έκλεισαν πιο νωρίς στα σπίτια μας; Γιατί καθησύχαζαν τον κόσμο όταν έπρεπε να τον μαλώσουν; Γιατί δεν έκαναν πιο πολλές προσλήψεις σε γιατρούς και προσωπικό; Γιατί δεν μας έδωσαν περισσότερα γάντια, περισσότερες μάσκες περισσότερα κρεβάτια στις εντατικές; Γιατί δεν μας οργάνωσαν καλύτερα γιατί δεν μας προστάτευσαν περισσότερο; Αμέτρητα γιατί.

Πριν από 20 περίπου χρόνια ήμουν στην Ν. Υόρκη την ημέρα που έπεσαν οι δίδυμοι πύργοι. Επικράτησε για ημέρες ένα ατελείωτο χάος. Τις πρώτες ημέρες όλοι έκλαιγαν, όλοι είχαν να πουν για κάποιο γνώριμο, κάποιον δικό τους, που πέθανε ή σώθηκε την τελευταία στιγμή. Την τρίτη ημέρα μετά την πτώση, αποφάσισα με τη σύζυγό μου να πάμε στο Σέντραλ Παρκ σε μια εκδήλωση που γινόταν στη μνήμη εκείνων που χάθηκαν. Ήταν μια καταπληκτική ηλιόλουστη ημέρα του Σεπτέμβρη. Ο κόσμος που είχε μαζευτεί ήταν αρκετός. Λυπήθηκα, δάκρυσα στεναχωρήθηκα, οργίστηκα. Γιατί κάποιοι στο όνομα των πιστεύω τους και της δικής τους αίσθησης δικαιοσύνης και ελευθερίας στέρησαν τη ζωή σε χιλιάδες. Λυπήθηκα όμως για κάτι ακόμη πιο τρομακτικό. Δίπλα σε εμάς τους πολλούς που είχαμε μαζευτεί για να θρηνήσουμε τους νεκρούς (και την κατάντια της ανθρωπότητας) είχαν μαζευτεί πολλοί Νεο Υορκέζοι που απολάμβαναν τις χαρές του πάρκου ξαπλωμένοι στο γρασίδι. Χαριτολογούσαν, χειρονομούσαν, έπαιζαν ανέμελα με τα παιδιά και τους φίλους τους. Οι περισσότεροι από αυτούς αγνοούσαν τον καπνό και τη σκόνη που ακόμη σηκώνοταν από το «σημείο μηδέν» των δίδυμων πύργων.

Μετά από τόσα χρόνια , σκέφτομαι ότι αυτό το συνοθύλευμα δυσάρεστων συναισθημάτων που έζησα τότε στη Ν. Υόρκη μοιάζει κενό περιεχομένου μπροστά σε αυτό που θα ζήσουμε σε λίγες ημέρες (και νύχτες).

Αργήσατε εγκληματικά πολύ κύριοι πρωθυπουργοί της Ισπανίας, της Ιταλίας να απαγορεύσετε την κυκλοφορία στους δρόμους. Αν το είχατε κάνει πιο νωρίς μπορεί να μην είχατε προλάβει το κακό, αλλά ωστόσο δεν θα είχαν χαθεί μερικές από τις μανάδες μας και τους πατεράδες μας.
Μπράβο σας κύριοι πρωθυπουργοί της Ισπανίας, της Ιταλίας (και της Ελλάδας) που απαγορεύσετε την κυκλοφορία στους δρόμους, έστω και αργά. Αν το είχατε κάνει μεταγενέστερα θα είχαμε θρηνήσει πολύ περισσότερους από αυτούς που τελικά θα χαθούν.

Περί ανοσίας και ανοησίας της αγέλης και .. πέρι αυτοανοησίας

Η πολυπόθητη ανοσία στον ίο θα αργήσει να έρθει. Όλοι εμείς, ανοσολόγοι, λοιμωξιολόγοι, ιολόγοι, μικροβιολόγοι, βιοεπιστήμονες το γνωρίζουμε καλά αυτό. Εμβόλιο για τον ιό δεν υπάρχει και μόνο αν μολυνθούνε οι πολλοί θα αποκτήσει ανοσία η αγέλη. Εμβόλιο για την ανοσία στην ανοησία δεν θα βρεθεί ποτέ. Για την ανοησία της αγέλης κανείς δεν μιλά. Η καλά σχεδιασμένη στρατηγική με σκοπό την ανάπτυξη ανοσίας της αγέλης που ευαγγελίστηκε ο Πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας και οι ιατρικοί σύμβουλοί του έπεσε στο κενό. Οι θάνατοι που θα σημειωθούν στο Ηνωμένο Βασίλειο και ειδικότερα στο Λονδίνο θα ξεπεράσουν κατά πολύ αυτούς της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Κίνας αθροιστικά.

Η αυτοανοσία (στην οποία είμαι ειδικός) δεν έχει καμιά σχέση με την αυτοανοησία (με συγχωρείται κ. Μπαμπινιώτη για το μη δόκιμο της λέξης). Η αυτοανοησία του κ. Μπόρις Τζόνσον και όλων εκείνων που κυβερνούν και δεν παίρνουν τις κατάλληλες αποφάσεις, έστω και στην ύστατη στιγμή, δεν θα έχει προηγούμενο. Σκέφτομαι τι θα γινόταν στην Ελλάδα αν είχαμε τέτοιους πρωθυπουργούς και τέτοιους ιατρικούς σύμβουλους και αισθάνομαι πικρία και οργή. Χειροκροτώ (στο μέτρο που τους αναλογεί) τις προσπάθειες του κ. Τσιόδρα και των συνεργατών του. Χαιρετίζω τις προσπάθειες των λίγων που παίρνουν τις αποφάσεις για το κοινό καλό. Γνωρίζω (εκ των έσω) ότι δεν ήταν εύκολο για τον κ. Πρωθυπουργό να κλειδαμπαρώσει τους πολίτες. Κάποιοι άλλοι (ανεξαρτήτως πολιτικού χρώματος) δεν θα το είχαν πράξει . Λυπάμαι που δε το έκανε πιο πριν. Ίσως να το βρει μπροστά του και να μας βρει απέναντί του. Κρίνεται και θα κριθεί για τις πράξεις του, όπως κρινόμαστε και εμείς καθημερινά.

Όμως, οι πολιτικές ευθύνες αφορούν στους πολιτικούς και όχι στους λειτουργούς υγείας.

Εμένα προσωπικά με αφορούν οι τελευταίοι. Γιατί ένα είναι σίγουρο. Κάποιοι από εμάς (τους ιατρούς) θα λυγίσουμε. Ήδη το ποσοστό των αναρρωτικών αδειών του νοσηλευτικού, διοικητικού και ιατρικού προσωπικού έχει αυξηθεί, κυρίως στα νοσοκομεία αναφοράς. Συνάδελφοί, πρώτοι ΕΜΕΙΣ, πάνω και πέρα από όλα τα άλλα, πέρα και πάνω από τις οικογένειές μας, για το καλό των συνανθρώπων μας πρέπει να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων.
Αδιαφορήστε για την ανοησία της αγέλης που έτρεχε στις παραλίες και πράξτε στο μέτρο που σας αναλογεί αυτό που απαιτούν οι περιστάσεις. Στην Ιταλία ενεργοποιούνται τελειόφοιτοι φοιτητές της Ιατρικής για να καλύψουν 10.000 κενά που απαιτούντε για να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες. Συνταξιούχοι ιατροί επιστρέφουν στα πόστα τους. Εδώ στην Ελλάδα, οι φοιτητικοί σύλλογοι των Ιατρικών σχολών της χώρας με αποφάσεις τους εθελοντικά προσφέρονται να βοηθήσουν στις προσπάθειες μας.

Το “μένουμε σπίτι” είναι για ΄όλους τους Έλληνες εκτός από Εμάς. Εμείς, νοσοκομειακοί, πανεπιστημιακοί και ιατροί από τον ιδιωτικό χώρο, νοσηλευτές και νοσηλεύτριες, διοικητικό προσωπικό, υπάλληλοι νοσοκομείων και προσωπικό του ΕΚΑΒ πρέπει να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων. Ασκούμε λειτούργημα, σώζουμε ζωές. Σήμερα, τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά καλούμαστε να υπηρετήσουμε τη χώρα. Το κάνανε οι πρόγονοί μας για να ζούμε εμείς σήμερα σε μια ευνομούμενη δημοκρατία. Καλούμαστε να το κάνουμε εμείς για τις γενιές που έρχονται, για το αύριο που ξημερώνει. Αν το αύριο που ξημερώνει δεν θέλουμε να είναι το ίδιο με αυτό που ξημερώνει στην Ιταλία και στην Ισπανία.

Δεν μένουμε στα λόγια. “Μένουμε νοσοκομείο”.

Δημήτριος Μπόγδανος,
Ιατρός

ΥΓ. Η ομάδα των πολυάριθμων εφήβων συνεχίζει ακόμη να παίζει μπάσκετ. Αυτοί είναι ανώριμοι. Εμείς που τους αφήνουμε τι είμαστε;

πηγη