 |
| Ο Νίκολας Χρηστάκης. Photo via Facebook, ellines.com |
Τα γονίδιά μας δεν επηρεάζουν μόνο το σώμα και τη συμπεριφορά μας, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούμε κοινωνίες, όχι μόνο εκπληκτικά όμοιες σε όλο τον κόσμο, αλλά και «προσχεδιασμένα» καλές. Αυτό είναι η κεντρική ιδέα του νέου σημαντικού βιβλίου του Ελληνο-αμερικανού καθηγητή του Πανεπιστημίου Γιέηλ των ΗΠΑ Νίκολας Χρηστάκη, το οποίο μόλις εκδόθηκε στα ελληνικά από τις επιστημονικές εκδόσεις «Κάτοπτρο» με τίτλο: «Προσχέδιο: Οι εξελικτικές ρίζες μιας καλής κοινωνίας».
Η αισιόδοξη άποψη του Χρηστάκη ανατρέπει την επί μεγάλο χρονικό διάστημα κυρίαρχη αντίληψη για τη «σκοτεινή» πλευρά της βιολογικής μας κληρονομιάς, για παράδειγμα την ικανότητα των ανθρώπων για επιθετικότητα, βαναυσότητα, προκατάληψη και ιδιοτέλεια. Ωστόσο, σύμφωνα με τον συγγραφέα, η φυσική επιλογή μας έχει προικίσει με ένα σύνολο επωφελών κοινωνικών γνωρισμάτων, μεταξύ των οποίων την ικανότητά μας για αγάπη, φιλία, συνεργασία και μάθηση. Τελικά, όπως λέει, πίσω από τις επινοήσεις του πολιτισμού μας υπάρχει η έμφυτη ανθρώπινη τάση να δημιουργούμε καλές κοινωνίες.
Το βιβλίο παραθέτει πολλά χαρακτηριστικά παραδείγματα –από τις κοινότητες που σχηματίστηκαν έπειτα από ναυάγια και τα κοινόβια που αναζητούσαν την ουτοπία, μέχρι διαδικτυακές ομάδες ανθρώπων και «μποτ» με τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και τις κοινωνίες των ελεφάντων και των δελφινιών που μοιάζουν με τις δικές μας– δείχνοντας ότι, μολονότι η ανθρώπινη ιστορία είναι πράγματι γεμάτη με βία, το πιο σημαντικό τελικά είναι ότι δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από το κοινωνικό μας προσχέδιο για καλοσύνη.
Ο κ. Χρηστάκης εξηγεί πώς η γενετική και η πολιτισμική κληρονομιά είναι βαθιά συνυφασμένες και υπογραμμίζει ότι μέσα σε κάθε άνθρωπο και στην κοινωνία συνολικά υπάρχει το δυναμικό και η προδιάθεσή (το «προσχέδιο») για το καλό. Με άλλα λόγια, όπως λέει, έχουμε προγραμματιστεί από την εξέλιξη να είμαστε καλοί και τελικά -παρά τις οπισθοχωρήσεις και τις τραγωδίες- κυριαρχεί η καλύτερη πλευρά της ανθρώπινης φύσης, τείνοντας σταδιακά στη δημιουργία ενός ολοένα πιο πεφωτισμένου και συμπονετικού πολιτισμού.
Όπως αναφέρει, ο Πολ Μπλουμ, καθηγητής γνωσιακής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Γιέηλ, «ο Χρηστάκης υπερασπίζεται μια αισιόδοξη οπτική για την ανθρωπότητα. Η ανθρώπινη φύση δεν είναι μοναχική και βάρβαρη — είμαστε κοινωνικά όντα, ικανά για στενούς δεσμούς και καλοσύνη, ευλογημένα με εξαιρετικές δυνατότητες».
«Ο Χρηστάκης εκφράζει ένα ενδελεχές και πειστικό επιχείρημα ότι το να αναγνωρίζουμε την αξία του καλού στις κοινωνίες μας, συνιστά αδιάσπαστο μέρος του εαυτού μας. Άρα έχουμε την έμφυτη υποχρέωση να συμμετέχουμε στη δημιουργία, στην ενδυνάμωση και στη βελτίωση του κοινού καλού. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την πόλωση και την αυξανόμενη ανισότητα, ο Χρηστάκης επιστρατεύει την επιστήμη και την ιστορία για να δώσει ένα μήνυμα ελπίδας», σύμφωνα με τον Τζόι Ίτο, διευθυντή του Εργαστηρίου Πολυμέσων (Media Lab) του ΜΙΤ.
«Στο Προσχέδιο ο Χρηστάκης μάς δείχνει ότι είμαστε κάτι παραπάνω από διχαστικοί και διασπαστικοί. Είμαστε προγραμματισμένοι να δημιουργούμε κοινωνίες και να ευημερούμε σε αυτές, βασιζόμενοι στη συνεργασία, στη μάθηση και στην αγάπη», κατά τον Νιλ Σούμπιν, καθηγητή οργανισμικής και εξελικτικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Ενώ ο Νίαλ Φέργκιουσον, διακεκριμένος καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, επισημαίνει: «Ως ιστορικός, τείνω να δίνω περισσότερη έμφαση στην πιο σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης –την εντυπωσιακή μας ικανότητα ως είδος να κάνουμε πολέμους και επαναστάσεις, να καταλαμβανόμαστε από μανία και πανικό. Ως γιατρός και κοινωνικός επιστήμονας, ο Χρηστάκης είναι εδώ για να μου πει να χαλαρώσω. “Υπάρχουν περισσότερα πράγματα που μας ενώνουν παρά μας χωρίζουν”, υποστηρίζει σε αυτό το ιδιαίτερα εμπεριστατωμένο και συναρπαστικό βιβλίο, “και η κοινωνία είναι κατά βάση καλή”».
Για «ένα ενθαρρυντικό, εμπεριστατωμένο και πειστικό αντίδοτο στη μισανθρωπία», έκανε λόγο το περιοδικό Economist, η εφημερίδα New York Times για «μια εκθαμβωτικά εμβριθή σύνθεση ιστορίας, φιλοσοφίας, ανθρωπολογίας, γενετικής, κοινωνιολογίας, ψυχολογίας, οικονομικών, επιδημιολογίας, στατιστικής, και όχι μόνο», ενώ ο Μπιλ Γκέιτς για «ένα εκπληκτικό και ευανάγνωστο βιβλίο, γεμάτο αισιοδοξία για το είδος μας».
Ο Νίκολας Χρηστάκης είναι καθηγητής κοινωνικής και φυσικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Γιέηλ, όπου κατέχει θέσεις στα τμήματα της Κοινωνιολογίας, της Οικολογίας και Εξελικτικής Βιολογίας, της Στατιστικής και Επιστήμης Δεδομένων, της Βιοϊατρικής Μηχανικής και της Ιατρικής. Το 2009 το περιοδικό Time τον συμπεριέλαβε στον κατάλογο των 100 ανθρώπων με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη, ενώ το 2009 και το 2010 το περιοδικό Foreign Policy τον συμπεριέλαβε στον κατάλογο των 100 σημαντικότερων στοχαστών στον κόσμο.
Από τις Εκδόσεις Κάτοπτρο έχει κυκλοφορήσει επίσης το βιβλίο του «Συνδεδεμένοι — Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας» (2010). ΑΠΕ-ΜΠΕ
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου