Η Φινλανδική λύση για τους άστεγους στο Ελσίνκι

Φινλανδία είναι η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η οποία δεν αντιμετωπίζει πλέον πρόβλημα στέγης.

Το 1987, υπήρχαν 18.000 καταγεγραμμένοι άστεγοι στην πρωτεύουσα της Φινλανδίας. Το 2017, το νούμερο είχε πέσει στους 7.112, ενώ σήμερα μόνο 400 περίπου υπολογίζεται ότι μένουν στον δρόμο.

Ποιο είναι το μυστικό; Το ότι δίνουν στους ανθρώπους σπίτια άνευ όρων. Το μέτρο απλό αλλά άκρως αποτελεσματικό. Για να λύσεις το πρόβλημα των αστέγων, δίνεις στον καθένα άστεγο από ένα διαμέρισμα. Χωρίς όρους.

Μα το κόστος του μέτρου θα είναι τεράστιο θα αναρωτιούνται ή πιστεύουν πολλοί. Κι όμως… 

Το φινλανδικό κράτος έχει ξοδέψει 300 εκατ. ευρώ για 3.500 διαμερίσματα και 300 κοινωνικούς λειτουργούς που δουλεύουν με τους άστεγους, ενώ έχει υπολογίσει ότι για κάθε άστεγο που βρίσκει σπίτι, το κράτος γλιτώνει 15.000 ευρώ το χρόνο, που θα ξοδεύονταν σε νοσοκομειακή περίθαλψη, φυλακές ή αστυνομικές υπηρεσίες.

Οι σύγχρονοι άστεγοι

Το πρόβλημα της έλλειψης στέγης είναι διεθνές. Οι τελευταίες στατιστικές της Κομισιόν «μετρούν» τους άστεγους της Ε.Ε σε 4,1 εκατ.,  αριθμός που κατά τις οργανώσεις απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Μάλιστα στην συγκεκριμένη λίστα για τις πόλεις με τους περισσότερους αστέγους, βρίσκονται και μερικές από τις πιο ανεπτυγμένες πόλεις του κόσμου, με την Αθήνα να βρίσκεται στη 13η θέση.

Οι περισσότερες χώρες στον κόσμο, βάζουν τους άστεγους σε κλειστές δομές, όπου μένουν πολλοί μαζί για λίγο καιρό ή τους προσφέρουν σπίτι με την προϋπόθεση να «καθαρίσουν» από το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά, εξαρτήσεις που παρατηρούνται συχνά και ίσως μοιραία σε όσους μένουν στον δρόμο.

Όπως αναφέρεται σε ανάλυση της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας εθνικών οργανισμών που δουλεύουν με άστεγους, η έλλειψη στέγης θεωρείται στα περισσότερα κράτη ένα αναπόφευκτο κοινωνικό πρόβλημα που ξεκινά από προσωπικά θέματα.

Έτσι συνήθως αντιμετωπίζεται αποσπασματικά και πάντα υπό προϋποθέσεις. Δίνουν λοιπόν στις καλύτερες περιπτώσεις σπίτια σε άστεγους μόνο αν αποτοξινωθούν. Πόσο εύκολο όμως είναι να τα καταφέρουν αν είναι στον δρόμο ή σε προσωρινά κέντρα με δεκάδες άλλους;

Όπως δηλώνουν οι Φινλανδοί αξιωματούχοι στο ρεπορτάζ του Guardian, το μυστικό της επιτυχίας της χώρας είναι η εφαρμογή του μέτρου για όλους τους άστεγους ανεξαιρέτως σε ολόκληρη τη Φινλανδία, τονίζοντας σε όσους θελήσουν να εφαρμόσουν αυτό το παράδειγμα, πως τα ημίμετρα δεν θα έχουν αποτέλεσμα.

Το πρόγραμμα «Πρώτη Στέγη»

Το φινλανδικό πρόγραμμα «Πρώτη Στέγη», έχει ως εξής: Παραχωρείται στον άστεγο ένα σπίτι διά παντός με πολύ χαμηλό ενοίκιο ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό. Συνήθως το πληρώνουν με το κοινωνικό επίδομα που λαμβάνουν. Σε αυτό δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι όροι και κανόνες.

Για παράδειγμα, μπορούν να πίνουν. Παρέχεται ψυχική υποστήριξη για την αντιμετώπιση κατά του εθισμού στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά και στη συνέχεια τους εξασφαλίζεται δουλειά. Το μόνο, δηλαδή, που απαιτείται από αυτούς, είναι να συμβουλεύονται τους κοινωνικούς λειτουργούς και τους επαγγελματίες άλλων ειδικοτήτων που εργάζονται μόνιμα στις πολυκατοικίες των αστέγων.

Παραχωρούνται ειδικά διαμορφωμένα κτίρια για αυτό το πρόγραμμα. Για παράδειγμα, μια στρατιωτική μονάδα στο Ελσινκι, μετατράπηκε σε ένα συγκρότημα διαμερισμάτων με 81 δωμάτια και 250 κρεβάτια.

Έτσι, ενώ σε όλες τις άλλες χώρες του δυτικού πολιτισμού το πρόβλημα των αστέγων διογκώνεται, στην Φινλανδία αμβλύνεται.

«Αποφασίσαμε να παρέχουμε την κατοικία άνευ όρων» λέει ο Juha Kaakinen, από τους υπεύθυνους της υλοποίησης του προγράμματος. «Είπαμε στους άστεγους, “δεν χρειάζεται να λύσετε τα προβλήματά σας προτού φτάσετε στο σπίτι”, τονίζει.

Με κρατικά, δημοτικά και μη κυβερνητικά κονδύλια, αγοράστηκαν διαμερίσματα και τα παλιά κέντρα/ξενώνες μετατράπηκαν σε μόνιμα, άνετα σπίτια.

«Το πρόβλημα μπορούν να το λύσουν μόνο οι κατάλληλες υπηρεσίες», λέει ο δήμαρχος του Ελσίνκι, Jan Vapaavuori, ο οποίος ήταν υπουργός στέγασης όταν ξεκίνησε το αρχικό σχέδιο. «Πολλοί μακροχρόνιοι άστεγοι έχουν εθισμούς, προβλήματα ψυχικής υγείας, η υποστήριξη πρέπει να δοθεί εκεί και μετά στην εργασία», επισημαίνει.

Ο νεοάστεγος Τόμας Σάλμι αφηγείται

Πριν από τέσσερα χρόνια, ο Τόμας Σάλμι έπινε για να ξεχάσει. Ήταν άστεγος και ζούσε στους δρόμους του Ελσίνκι.

Από την αρχή η ζωή του ήταν δύσκολη. Δεν μπορούσε να ζει στο σπίτι του, γιατί ο πατέρας του ήταν επιθετικός. Άλλαξε συνολικά εννιά κοινότητες παιδικής φροντίδας. Η εφηβεία πέρασε και μέχρι τα 21 του ήταν άστεγος.

«Έχασα την αίσθηση μιας κανονικής ζωής», δηλώνει στην Huffpost. Έγινε καταθλιπτικός, επιθετικός, και εθισμένος στο αλκοόλ. Έφτασε να πίνει δυο μπουκάλια καθημερινά και στο τέλος της ημέρας έμπλεκε σε μπελάδες. «Σκεφτόμουν πως δεν με νοιάζει να μπω φυλακή. Θα αποφύγω το κρύο και το χιόνι», λέει.

Ο Σαλμι κοιμόταν στο σιδηροδρομικό σταθμό του Ελσίνκι όταν ένας κοινωνικός λειτουργός τον βρήκε και του είπε ότι θα μπορούσε να τον βοηθήσει. Ήρθε σε επαφή με το Ινστιτούτο Deaconess του Ελσίνκι (HDI), ένα φινλανδικό μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που παρέχει κοινωνικές υπηρεσίες. Έναν χρόνο αργότερα μετακόμισε στο Aurora-Tola, σε ένα σπίτι 125 τ.μ που διευθύνεται από το HDI.

Πλέον, στα 25 του, ζει στο δικό του διαμέρισμα, εργάζεται ως επιστάτης και η ζωή του κυλά σε κανονικούς ρυθμούς. «Πλέον κανείς δεν έρχεται να με διώξει ή να μου πει τι να κάνω», αναφέρει. «Αν θέλω να χορέψω στο σπίτι μου, μπορώ».

Ο Σάλμι είναι ένα φωτεινό παράδειγμα του φινλανδικού προγράμματος «Πρώτη Στέγη».

Η απήχηση του προγράμματος αρχίζει να επηρεάζει και τη νοοτροπία άλλων χωρών. Στην Αγγλία, η κυβέρνηση συμφώνησε να χρηματοδοτήσει αντίστοιχες πιλοτικές προσπάθειες σε τρία μέρη της χώρας, ενώ σε Ουαλία, ΗΠΑ, Δανία, Αυστραλία, ήδη ξεκινούν ανάλογα προγράμματα.

Πηγή: tvxs.gr