Παίρνετε αντιβιοτικά; Πώς να προφυλαχτείτε από φουσκώματα, διάρροιες, αφυδάτωση, κακοσμία, πονοκεφάλους

της Αγγελικής Μήλιου, βιολόγου, medlabnews.gr

Τα τελευταία χρόνια οι γνώσεις μας για την αλληλεπίδραση της εντερικής χλωρίδας με το επιθήλιο του πεπτικού σωλήνα σε υγιή άτομα έχουν εμπλουτισθεί σημαντικά.

Το ανθρώπινο έντερο είναι ένα από τα πιο πολύπλοκα οικοσυστήματα στον πλανήτη μας. Ο γαστρεντερικός σωλήνας φιλοξενεί μεγάλο αριθμό παθογόνων και μη παθογόνων βακτηρίων. Πάνω από 400-500 είδη προαιρετικών ή αποκλειστικά αναερόβιων βακτηρίων αποικίζουν τον ειλεό και το παχύ έντερο. Μερικά από αυτά έχουν προστατευτικές και άλλα παθογόνες ιδιότητες. Η καλή λειτουργία του εντέρου μεταξύ άλλων επηρεάζει την παχυσαρκία, τις αλλεργίες, τις μολύνσεις από ιούς, τις ποικίλες φλεγμονές κ.ά. Τα αντιβιοτικά φέρνουν αναστάτωση σε αυτό το αλληλεξαρτώμενο οικοσύστημα και βοηθάνε στην εξάπλωση ανθεκτικών μικροβίων, καθώς και στη μεταφορά από γενιά σε γενιά γονιδίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. 

Ακόμα και τα φαινομενικά πιο ελαφρά αντιβιοτικά μπορούν να διαταράξουν σοβαρά την ισορροπία των μικροβίων που ζουν στο έντερο, μειώνοντας τον αριθμό των "καλών" μικροοργανισμών, γεγονός με απρόβλεπτες συνέπειες για την υγεία του ατόμου. Τα αντιβιοτικά καταστέλλουν ολόκληρους πληθυσμούς ευεργετικών μικροβίων του εντέρου. Σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις, ο άνθρωπος μπορεί να χρειαστεί μήνες για να επανέλθει στην προηγούμενη κατάσταση ισορροπίας των μικροοργανισμών στο στομάχι του.

Τα βακτήρια του εντέρου επηρεάζουν τη λειτουργία όλου του οργανισμού

Η μικροχλωρίδα του εντέρου συμβάλλει στη διαδικασία της πέψης και της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών που λαμβάνονται μέσω της διατροφής. Η μεγάλη ποικιλία αυτών των μικροοργανισμών που συμβιώνουν μαζί με τον οργανισμό μας έχει μεγάλη σημασία για την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος, με ενεργό ρόλο κατά την ανοσολογική απόκριση.

Πειράματα σε ποντίκια έδειξαν ότι εκείνα που είχαν λάβει αντιβιοτικά προτού εκτεθούν σε στρες δεν μπόρεσαν να παράγουν κάποιες ορμόνες που θα τους επέτρεπαν να ανταπεξέλθουν καλύτερα σε μια τέτοια κατάσταση. Πρόκειται για τη μελέτη των ορμονών που παράγονται από τα ίδια τα μικρόβια που αποικίζουν το σώμα μας (ή με τη βοήθειά τους) και το πώς αυτές επηρεάζουν τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και όλου του οργανισμού.

Στη μελέτη αναφέρεται με ποιους τρόπους οι διαφορετικοί οργανισμοί που αποικίζουν το έντερό μας, επηρεάζουν την παραγωγή των νευροδιαβιβαστών. Νευροδιαβιβαστές είναι εκείνες οι ουσίες όπως η σεροτονίνη, η αδρεναλίνη και η ντοπαμίνη που συμμετέχουν στην λειτουργία των νευρικών οδών (διαβιβάζουν νευρικά σήματα).

Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη ότι το 80% των νευροδιαβιβαστών παράγονται στο γαστρεντερικό μας σύστημα, μπορούμε να αντιληφθούμε την έκταση που λαμβάνει αυτό το γεγονός.

Ακολουθεί πίνακας που αναφέρει ποιοι μικροργανισμοί συμμετέχουν στην παραγωγή διαφορετικών νευροχημικών ουσιών που επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

• Lactobacillus, Bifidobacterium​        παράγουν GABA
• Escherichia, Bacillus, Saccharomyces​     παράγουν Norepinephrine
• Candida, Streptococcus, Escherichia, Enterococcus​        παράγουν Serotonin
• Bacillus, Serratia​            παράγουν Dopamine
• Lactobacillus​            παράγουν Acetylcholine

Η έλλειψη της καθεμίας από αυτές συνδέεται και με μια διαφορετική νόσο. 

• Η έλλειψη ντοπαμίνης με τη νόσο του Πάρκινσον
• Χαμηλά επίπεδα GABA έχουν συνδεθεί με άγχος, υπερένταση αλλά και με επιληπτικές κρίσεις
• Ανεπάρκεια ακετυλχολίνης παρατηρείται στη μυασθένεια και στη νόσο Αλτσχάιμερ 

Σημασία έχει λοιπόν να διασφαλίσουμε την παρουσία των ωφέλιμων βακτηρίων στη μικροχλωρίδα του εντέρου και να αποτρέψουμε τη μείωσή τους. Πριν από χρόνια είχε βρεθεί ότι υπάρχουν ειδικές καλλιέργειες «καλών βακτηρίων» που αποκαθιστούν την υγεία και τη ζωτικότητα του οργανισμού και λέγονται προβιοτικά. Επίσης βρέθηκε ότι υπάρχουν διάφορα διατροφικά συστατικά, τα πρεβιοτικά, που διεγείρουν την ανάπτυξη βακτηρίων στο γαστρεντερικό σύστημα (GI tract). 

Τελευταία βρέθηκαν τα συμβιοτικά που έχουν θετική επίδραση στην υγεία του εντερικού σωλήνα αλλά και οφέλη πέρα από τη βασική θρεπτική τους αξία. Τα συμβιοτικά συνδυάζουν τα πλεονεκτήματα και των δύο πρόσθετων, ενώ παράλληλα εκμεταλλεύονται το γεγονός ότι τα πρεβιοτικά αποτελούν θρεπτικό υπόστρωμα για συγκεκριμένα προβιοτικά. Οπότε και επιτυγχάνεται η επιβίωση των συγκεκριμένων αλυσίδων μικροβίων με τελικό σκοπό την αποικία τους στο παχύ έντερο. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα συμβιοτικά προάγουν την ανάπτυξη των bifidobacteria με αποτέλεσμα να βοηθούν στην ισορροπία της εντερικής μικροχλωρίδας.

Η θετική επίδραση της κατανάλωσης τροφίμων που περιέχουν προβιοτικά και πρεβιοτικά στην υγεία είναι αναμφισβήτητη. Αυτό που αποτελεί όμως πρόκληση είναι να βρεθούν οι κατάλληλοι συνδυασμοί συμβιοτικών, δηλαδή προβιοτικών και πρεβιοτικών, των οποίων η κατανάλωση θα έχει τα μεγαλύτερα οφέλη για την υγεία του καταναλωτή. Αυτό έχει επιτευχθεί τελευταία με ειδικά σκευάσματα συμβιοτικών που περιέχουν 2 ειδικά επιλεγμένα στελέχη λυοφιλοποιημένων βακτηρίων γαλακτικού οξέος (L. Acidophilus LA-5, B. animalis subsp. lactis BB-12), και BeneoSinergy, ένα σύμπλεγμα ινουλίνης και ολιγοφρουκτόζης, που εγκαθιστούν και διατηρούν την ισορροπία και τη λειτουργία της εντερικής χλωρίδας.