Ποιοί κινδυνεύουν από διαβήτη; Τι συμπτώματα μπορεί να έχει και τι εξετάσεις πρέπει να κάνει ο διαβητικός;

του Ευάγγελου Φραγκουλόπουλου, ενδοκρινολόγου, medlabnews.gr

Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης; 


Πρόκειται για μία αρκετά συχνή διαταραχή του μεταβολισμού η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένη γλυκόζη (σάκχαρο) αίματος. Υπεύθυνη γι´ αυτό είναι η μειωμένη έκκριση ινσουλίνης ή η μειωμένη της δράση ή ο συνδυασμός και των δύο. Η χρόνια αυτή υπεργλυκαιμία συνδυάζεται με μακροχρόνια βλάβη, δυσλειτουργία και ανεπάρκεια διαφόρων οργάνων και κυρίως των οφθαλμών, των νεφρών, των νεύρων, της καρδιάς και των αρτηριών. 
Σχεδόν κάθε τροφή που τρώτε ο οργανισμός σας έχει την ικανότητα να τη μετατρέπει σε γλυκόζη (σάκχαρο). Η γλυκόζη είναι η βασική τροφή (ενέργεια) των κυττάρων. Για να μπορέσει όμως η γλυκόζη να μπει μέσα στα κύτταρα, είναι απαραίτητη μία ορμόνη, η ινσουλίνη. Η ορμόνη αυτή εκκρίνεται από το πάγκρεας (πρόκειται για ένα μεγάλο αδένα που βρίσκεται πίσω από το στομάχι). Όταν λοιπόν το πάγκρεας δεν παράγει αρκετή ινσουλίνη ή η ινσουλίνη που παράγει δεν δρα σωστά, τότε η γλυκόζη που παίρνετε από τις τροφές δεν εισέρχεται μέσα στα κύτταρα και επομένως παραμένει στο αίμα με αποτέλεσμα να έχετε υψηλό σάκχαρο αίματος, δηλαδή διαβήτη. 
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι σακχαρώδη διαβήτη. Ο τύπος 1 παρουσιάζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει καθόλου ινσουλίνη. Πρόκειται για τον σπανιότερο από τους 2 τύπους (5 - 10% των διαβητικών) και συνήθως εμφανίζεται στην παιδική ηλικία. Στον διαβήτη τύπου 2 το πάγκρεας παράγει λιγότερη ινσουλίνη απ´ όση χρειάζεται είτε η ινσουλίνη που παράγεται έχει μειωμένη δράση. Περίπου 90 - 95% των διαβητικών έχουν διαβήτη τύπου 2 και συνήθως εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες αν και τελευταία έχει αρχίσει να εμφανίζεται και στα παιδιά.

Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα του διαβήτη;

Στον διαβήτη τύπου 1, τα συμπτώματα συχνά εμφανίζονται ξαφνικά και μπορεί να είναι απειλητικά

για τη ζωή, επομένως η διάγνωση γίνεται συνήθως αρκετά γρήγορα. Στον διαβήτη τύπου 2, πολλοί

άνθρωποι δεν έχουν καθόλου συμπτώματα, ενώ άλλες ενδείξεις μπορεί να περάσουν απαρατήρητες

επειδή θεωρούνται συνέπεια της «προχωρημένης ηλικίας». Ως εκ τούτου, από τη στιγμή που γίνονται

αντιληπτά τα συμπτώματα, οι επιπλοκές του διαβήτη μπορεί να είναι ήδη παρούσες.

Τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Μεγαλύτερη δίψα από τη συνηθισμένη

• Πηγαίνετε στην τουαλέτα πιο συχνά, ιδιαίτερα τη νύχτα

• Αίσθημα κόπωσης και λήθαργου

• Νιώθετε ότι πεινάτε συνεχώς

• Τραύματα που αργούν να επουλωθούν

• Φαγούρα, μολύνσεις του δέρματος ή εξανθήματα

• Αλλαγές στο βάρος

• Ανεξήγητη απώλεια βάρους (τύπου 1)

• Πονοκεφάλους

• Αλλαγή διάθεσης

• Πόνο ή μούδιασμα στα σκέλη ή στα πόδια

• Αίσθημα ζάλης

Πάντως συμπτώματα που μπορεί να υπάρχουν και θεωρούνται κλασικά για κάθε τύπο διαβήτη είναι:

Πολλά ούρα (πολυουρία) που οφείλεται στο ότι, όταν υπάρχει πολύ ζάχαρο στο αίμα, αυτό διαφεύγει και στα ούρα παρασύροντας και νερό. Αυτή η απώλεια νερού με τα ούρα προκαλεί και κάποιου βαθμού αφυδάτωση με αποτέλεσμα, στεγνό στόμα (ξηροστομία) και ανάγκη για πολύ νερό (πολυδιψία). Τα πολλά ούρα λοιπόν δεν οφείλονται στο ότι οι ασθενείς πίνουν πολύ νερό, αλλά το αντίθετο (θέλουν πολύ νερό επειδή έχουν πολλά ούρα). Κάποιοι κάνουν το μεγάλο λάθος να προσπαθούν να μην πίνουν νερό, γιατί τους ενοχλεί που πηγαίνουν συνέχεια στην τουαλέτα


- Απώλεια βάρους μπορεί να συμβεί, γιατί η έλλειψη ινσουλίνης αφήνει τα κύτταρα χωρίς θρεπτικά συστατικά και χωρίς ενέργεια. Έτσι ο ασθενής αδυνατίζει, αλλά αυτό που χάνει δεν είναι λίπος, είναι κυρίως μυϊκή μάζα. Αυτή η απώλεια βάρους συμβαίνει παρόλο που το άτομο δεν έχει μειώσει το πόσο τρώει, αλλά μπορεί αντιθέτως...
- ... να τρώει ακόμα περισσότερο από πριν (πολυφαγία), σε μια προσπάθεια του οργανισμού να βρει αυτά τα θρεπτικά συστατικά που λείπουν από τα κύτταρα.
- Άλλα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιαστούν είναι εύκολη κούραση (από έλλειψη ενέργειας), θολή όραση (από συσσώρευση γλυκόζης στο φακό του ματιού, η οποία προσελκύει και νερό και προκαλεί προσωρινό «φούσκωμα» του φακού), κράμπες στα πόδια, φαγούρα και μυκητιάσεις στα γεννητικά όργανα κ.ά.

Τα παραπάνω συμπτώματα, μπορεί να λείπουν και τελείως (κυρίως στον τύπο 2), οπότε δεν είναι καθόλου απίθανο η πρώτη εμφάνιση του διαβήτη (ο οποίος μπορεί να «δουλεύει» αδιάγνωστος για 5, 10 ή και περισσότερα χρόνια) να γίνει με τα συμπτώματα κάποιας από τις επιπλοκές του.

Ποιος έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθει διαβήτη τύπου 1;

Δεν γνωρίζουμε ακόμη την επακριβή αιτία του διαβήτη τύπου 1, αλλά όμως γνωρίζουμε ότι υπάρχει

γενετική προδιάθεση. Ωστόσο, μπορεί να συμβεί μόνο όταν κάτι, όπως π.χ. μια ιογενής λοίμωξη, δίνει

το έναυσμα στο ανοσοποιητικό σύστημα να καταστρέψει τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη στο

πάγκρεας. Αυτό ονομάζεται αυτοάνοση αντίδραση.

Αν και η αιτία του διαβήτη τύπου 1 δεν έχει τίποτα να κάνει με τον τρόπο ζωής, ένας υγιεινός τρόπος

ζωής είναι πολύ σημαντικός και βοηθά στη διαχείριση της πάθησης.

Μπορεί να προληφθεί ή να θεραπευτεί ο διαβήτης τύπου 1;

Αν και γίνονται πολλές έρευνες, σ’ αυτό το στάδιο δεν μπορεί να γίνει τίποτα για την πρόληψη ή την

ίαση του διαβήτη τύπου 1.

Ποιος έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθει διαβήτη τύπου 2;

Αν και δεν υπάρχει μία μοναδική αιτία για την ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2, υπάρχουν γνωστοί

παράγοντες κινδύνου. Μερικοί από αυτούς μπορούν να αλλάξουν, ενώ άλλοι όχι.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ

Τα άτομα που έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθουν διαβήτη τύπου 2 έχουν συχνά τους

παρακάτω παράγοντες κινδύνου:

• Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη

• Ηλικία – ο κίνδυνος αυξάνεται καθώς μεγαλώνουμε

• Προέρχονται από εθνότητες που είναι πιο πιθανό να έχουν διαβήτη τύπου 2,  (π.χ. Αφρο-Αμερικάνοι, Λατίνοι, Γηγενείς Αμερικάνοι, Ασιατο-Αμερικάνοι, Νησιά Ειρηνικού)

• Γυναίκες που έχουν:

  - γεννήσει παιδί άνω των 4,5 κιλών ή είχαν διαβήτη κύησης κατά την εγκυμοσύνη

  - μια πάθηση γνωστή ως  Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ

• Τρόπος ζωής 

  - επίπεδο σωματικής δραστηριότητας 

  - το είδος τροφών που τρώμε

• Βάρος
• Αρτηριακή πίεση

• Χοληστερίνη

• Κάπνισμα

Μπορεί να προληφθεί ή να θεραπευτεί ο διαβήτης τύπου 2 ;

Οι άνθρωποι που κινδυνεύουν από διαβήτη τύπου 2 μπορεί να τον καθυστερήσουν ή ακόμη και

να τον αποτρέψουν ακολουθώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Αυτό περιλαμβάνει τακτική σωματική

δραστηριότητα, υγιεινές επιλογές διατροφής και την επίτευξη υγιεινότερου σωματικού βάρους,

ιδιαίτερα αν τους έχουν ενημερώσει ότι έχουν παράγοντες κινδύνου για διαβήτη.

Εξετάσεις που πρέπει να κάνει ένας διαβητικός. 


1. Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη ( HbA1c ): 
Η εξέταση αυτή υπολογίζει το μέσο όρο του σακχάρου αίματος κατά την διάρκεια των 3 προηγούμενων μηνών. 
Στόχος : κάτω του 7 
Πόσο συχνά : Τουλάχιστον 2 φορές ετησίως 


2. Εξέταση λευκωματινουρίας: 
Λευκωματινουρία σημαίνει απώλεια πρωτεΐνης στα ούρα. Η εξέταση αυτή μετράει την απώλεια αυτή και έτσι μπορεί να ανιχνεύσει πολύ νωρίς μια αρχόμενη νεφροπάθεια, ώστε να μπορεί να σταματήσει η εξέλιξή της. Έτσι, μπορεί να αποφευχθεί η νεφρική ανεπάρκεια (που απαιτεί αιμοκάθαρση ή και μεταμόσχευση νεφρού) 
Στόχος : κάτω του 30 
Πόσο συχνά : τουλάχιστον μια φορά ετησίως 


3. Αρτηριακή πίεση: 
Η αυξημένη αρτηριακή πίεση κουράζει την καρδιά σας και προκαλεί βλάβη στους νεφρούς και στα μάτια. 
Στόχος : κάτω του 130 / 80 mmHg 
Πόσο συχνά : Σε κάθε επίσκεψη στον γιατρό. 


4. Χοληστερίνη: 
Η LDL χοληστερίνη (δηλαδή η ¨κακή¨ χοληστερίνη) στενεύει σιγά - σιγά της αρτηρίες, οδηγώντας σε έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο. 
Στόχος για την LDL : κάτω του 100 
Πόσο συχνά : Τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο 


5. Βυθοσκόπηση: 
Η τακτική (περιοδική) εξέταση των οφθαλμών ανιχνεύει έγκαιρα την διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και έτσι αποφεύγεται η τύφλωση. 
Πόσο συχνά : τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο 


6. Περιποίηση ποδιών: 
Να περιποιείστε καθημερινά τα πόδια σας. Εάν υπάρχει νεφροπάθεια, τότε χάνεται η αισθητικότητα και έτσι μπορεί να υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στα πόδια σας (π.χ. πληγές, έλκη) χωρίς να πονάτε. 
Πόσο συχνά : καθημερινά φροντίζετε τα πόδια σας. Υπενθυμίστε στο γιατρό σας να τα εξετάζει σε κάθε επίσκεψη. 


7. Έλεγχος σακχάρου αίματος με γλυκόμετρο: 
Εάν γνωρίζετε πότε το σάκχαρο στο αίμα σας είναι πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό, τότε θα μπορείτε καλύτερα να το αντιμετωπίσετε, 
Πόσο συχνά : Θα το καθορίσει ο γιατρός σας. 


8. Φροντίστε να παραμένετε υγιής: 
Οι άνθρωποι που έχουν διαβήτη, εάν πάθουν πνευμονία ή γρίπη κινδυνεύουν από σοβαρές επιπλοκές. Αυτό μπορούν να το αποφύγουν με τα κατάλληλα εμβόλια. 
Πόσο συχνά : 
Εμβόλιο της γρίπης - κάθε χρόνο 

Εμβόλιο πνευμονιοκόκκου - κάθε 6 χρόνια.